Humanity’s sob story.
By Michael Trimble.
( နယူးေယာက္ တိုင္းက မ်က္ရည္မ်ားရဲ႕ သမိုင္း စစ္စစ္ေပါက္ေပါက္ သုေတ သနေဆာင္း ပါးပါ။ စိတ္ဝင္စားမိလို႔ ျပန္လိုက္တာပါ။ ရွည္လြန္းလို႔ သုံးရက္ ခြဲတင္သြားပါမယ္။)
၂၀၀၈- ခုႏွစ္တုန္းက ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံ Muenster မွာရွိတဲ့ တိရိစ ၦာန္ရံုထဲက ဂါနာ (Gana) လို႔ေခၚတဲ့ ေဂၚဇီလာမႀကီးက ေဂၚဇီလာေလး တစ္ေကာင္ေမြး တယ္။ သံုးလၾကာေတာ့ ေဂၚဇီလာေလး ဆံုးသြားတယ္။ ေျဖဆည္ မရ ေၾက ကြဲေနရွာတဲ့ ဂါနာရဲ့ဓာတ္ပံုေတြလည္း မီဒီယာေပၚမွာ ပလူပ်ံလို႔ေနတာပဲ။ အသည္းကြဲ ေဂၚဇီလာမႀကီးဟာ အသက္မရွိေတာ့တဲ့ ေဂၚဇီလာေလးကို ဝမ္းနည္းတႀကီး ေပြ႔ဖက္လို႔ထားတယ္။ ေဂၚဇီလာမႀကီးကိုၾကည့္ခ်င္လို႔ လာ ၾကတဲ့ လူပရိသတ္ႀကီးဆိုတာလည္း မနည္းမေနာပဲ။
ေျပာရမွာေတာ့ အားနာစရာပါ။ ဂါနာဟာ ဝမ္းနည္းတတ္ေပမယ့္ ငိုေတာ့ မငို တတ္ပါဘူး။ ငိုေၾကြးျခင္းနဲ႔ မ်က္ရည္က်ျခင္း တစ္ထပ္တည္းက်တာဆိုလို႔ လူဆိုတဲ့ သက္ရွိသတၱဝါပဲရွိပါတယ္။ ဒမ္ဘုိတို႔ ဘန္ဘီတို႔ကို ေတာင္းပန္ စ ကား ေျပာရပါလိမ့္ဦးမယ္။ တိရိစ ၦာန္ေတြ ငိုတတ္တယ္ဆိုတာ သိပၸံနည္းက် သက္ေသျပလို႔ မရပါဘူး။
ေဂၚဇီလာေတြကို အထူးျပဳေလ့လာေနတဲ့ Dian Fossey နဲ႔ ခ်င္ပန္ဇီေတြကို အထူးျပဳေလ့လာေနတဲ့ Jane Goodall တို႔အဆိုအရ တိရိစ ၦာန္ေတြရဲ့ မ်က္ရည္နဲ႔ ေၾကကြဲဝမ္းနည္းမွဳ ဆက္စပ္လို႔ မရပါဘူး။ “the emotional Lives of Animals” စာအုပ္ကိုေရးတဲ့ Marc Bekoff အဆိုအရ တိရိစ ၦာန္ရဲ့ မ်က္ရည္ဟာ မ်က္ရည္သက္သက္ပါ။ ဝမ္းနည္းပူေဆြးမွဳနဲ႔ ဆက္စပ္မေနျပန္ ပါဘူး။ ဆင္ေတြကို အထူးျပဳေလ့လာေနတဲ့ မစၥတာ Jeffery Moussaieff နဲ႔ Mrs. Susan McCarthy တို႔ကလည္း ဆင္ေတြဝမ္းနည္းလို႔ ငိုတယ္ဆိုတာ မေတြ႔ဖူးသေလာက္ပါလို႔ ဆိုခဲ့ျပန္ပါတယ္။
တိရိစ ၦာန္ေတြ မ်က္ရည္က်တယ္ဆိုတာကေတာ့ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီမ်က္ရည္က နာက်င္မွဳေၾကာင့္ ရုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာ တုန္႔ျပန္မႈသက္သက္ သဘာ ဝအရ ထြက္လာတဲ့မ်က္ရည္မွ်သာ ျဖစ္ပါတယ္။ မ်က္ရည္က မ်က္လံုး ရဲ့စြတ္ စုိမွဳကို အကာအကြယ္ေပးပါတယ္။ ပရိုတိန္းဓာတ္တစ္ခ်ိဳ႕ကို လည္း ေစာင့္ေရွာက္ေပးထားႏိုင္ပါတယ္။ ေၾကကြဲဝမ္းနည္းမွဳနဲ႔ မ်က္ရည္ ဆက္ စပ္ၿပီး က်လာတာကေတာ့ လူသားမွာသာရွိတယ္ဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အခုိင္အမာ လက္ကိုင္ထားၾကဆဲပါ။
ကေလးတစ္ေယာက္ဆိုရင္ ေမြးၿပီးလို႔ ႏွစ္ရက္အတြင္းမွာပဲ ဝမ္းနည္းတဲ့ မ်က္ႏွာ ဝမ္းသာတဲ့မ်က္ႏွာကို ေဖာ္ျပတတ္ေနပါၿပီ။ ေမြးကင္းစ ကေလး တစ္ေယာက္ဟာ ရက္သတၱပတ္ အနည္းငယ္အတြင္းမွာ မငိုတတ္ဘူးဆုိရင္ အသက္ရွင္ဖို႔ လမ္းစမရွိပါဘူး။
ကေလးေမြးၿပီးလို႔ ေလးငါးလအတြင္းမွာပဲ အဲဒီကေလးနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ရဲ့ ဆက္ဆံေရးဟာ ခံစားမွဳေတြနဲ႔ ျပည့္သိပ္ဖြဲ႔ခ်ည္ေနပါေတာ့တယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ သူ႕ရဲ့ ခံစားခ်က္ကိုေဖာ္ျပဖုိ႔ ကေလးက ငိုျပတာမ်ိဳးေတြပါ။
ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႀကီးျပင္းလာျပန္ေတာ့လည္း မ်က္ရည္ဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ လူမွဳဆက္ဆံေရးနယ္ပယ္ရဲ့ အထင္ကရ ဆက္သြယ္ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေနျပန္ပါေသးတယ္။ ငိုေၾကြးျခင္းဆုိတာ ရယ္ေမာျခင္း လိုပါပဲ။ လူသားရဲ့ စၾကာဝဠာဆိုင္ရာ ခံစားမွဳျပယုဂ္တစ္ခုပါ။ ဒါေပမယ့္ ယဥ္ေက်းမွဳေတြအေပၚအေျခခံ၊ လိင္ကြဲျပားမွဳေတြအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ရယ္ေမာမွဳေလာက္ေတာ့ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထုတ္ေဖာ္မျပ တတ္ၾကပါဘူး။ လက္လည္းသိပ္မခံၾကပါဘူး။ တကယ္က ေပ်ာ္ရႊင္မွဳ ထက္ ေၾကကြဲမွဳက ပိုၿပီးအေရာင္အေသြးစံုလင္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ ေၾကကြဲၿပီး ငိုမိၾကတယ္ဆိုရင္ေတာင္ ငိုေၾကြးပံုေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳး အသြင္ကြဲေနတတ္ပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အမ်ိဳးသားေတြထက္ ပိုငိုတတ္ၿပီး ပုိၿပီးလည္း ရွိဳက္ႀကီး တငင္ ရွိတတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သူတို႔ခံစားမွဳ အရွိန္ျမင့္မားေနတဲ့ အခ်ိန္ မ်ိဳးေတြမွာေပါ့။ ဒါဟာ ကြဲျပားတဲ့ ဟုိမုန္းဓာတ္ သဘာဝေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္သလို လိင္ကြဲျပားမွဳေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
ငိုေၾကြးျခင္းလိုပါပဲ၊ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္းနဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း ကမၻာတစ္ဝွမ္းလံုး မွာ အမ်ိဳးသမီးေတြက အမ်ိဳးသားေတြထက္ပိုၿပီး ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ ဒါဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြက ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႔တန္းတူ အခြင့္ အေရး မရခဲ့တဲ့ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္မ်ား ျဖစ္ေလမလားဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပ ခ်က္လည္း ရွိႏုိင္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူမွဳေရးႏွိမ္ခ်ခံရတာ၊ တခါတရံ အၾကမ္း ဖက္မွဳ ခံရတာေတြအထိ ရွိတတ္တာေတြလည္း ပါႏိုင္ပါတယ္။
" မ်က္ရည္က်ဖို႔ ေသးမႊားတဲ့ကိစၥရယ္လို႔ မရွိ "
အမ်ိဳးသားေတြဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြထက္ ငိုတဲ့အခ်ိန္ပိုနည္းတာတင္ မကပါ ဘူး။ သူတို႔ ဘာေၾကာင့္ မ်က္ရည္က်ရတယ္ဆိုတာကိုလည္း အမ်ိဳးသမီးေ တြေလာက္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာမျပတတ္ပါဘူး။ အမ်ားအားျဖင့္ သူမ်ား မသိေအာင္ ေယာက်ၤားေတြက ခိုးခိုးငိုတတ္ၿပီး သူတို႔ငိုုတာ သူမ်ားေတြ သိသြားရင္လည္း ေတာင္းပန္စကား အမ်ိဳးသမီးေတြထက္ ပိုေျပာတတ္ၾက တယ္။ သူတို႔ တကယ္ခ်စ္ျမတ္ႏိုးသူေတြ ဆံုးပါးတဲ့အခါနဲ႔ ဘာသာေရး ဓေလ့ထံုးစံနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ အမ်ိဳးသားေတြလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြလိုပဲ မ်က္ရည္က်တတ္တယ္လို႔ သုေတသနအရ သိရပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ေတာ့ သူတို႔ကိုယ္တိုင္က တာဝန္ယူထားရသူ၊ ေစာင့္ေရွာက္ ထားရသူ၊ ကာကြယ္ေပးထားရသူေတြ ဆံုးပါးသြားရင္ ေယာက်ၤားေတြက ပိုငိုတတ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ရွိတ္စပီးယားရဲ့ ကမၻာေက်ာ္ Coriolanus ထဲမွာေတာ့ “ It is no little thing to make mine eyes to sweat compassion” လို႔ ေျပာထားတယ္။ ငါ့မ်က္လံုးထဲမွာ ကရုဏာမ်က္ရည္ေဝဖို႔ ေသးမႊားတဲ့ အရာရယ္လို႔ မရွိဘူး လို႔ ျပန္ရင္ သင့္ေတာ္မယ္ထင္ပါတယ္။
ဇင္ေဝေသာ္
