အေမရိကန္လူမ်ိဳးတစ္ေယာက္ေရးသားသည့္ ရိုဟင္ဂ်ာအေၾကာင္း ျဖစ္ ရပ္မွန္မ်ား

By Rick Heizman, San Francisco, California, U.S.A.
Translated by Ko Nay Min, Yangon, Burma

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ပိုင္းရွိ ရခိုင္ျပည္နယ္က ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ျဖစ္ရပ္မွန္ မ်ားႏွင့္ေနာက္ေၾကာင္းရာဇ၀င္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကရခိုင္ျပည္ နယ္ရဲ႕ အေျခ အေနေတြကို သတင္းမီဒီယာေတြေပၚမွာေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ လုပ္ႀကံ ဖန္ တီးေဖာ္ျပထားတာေတြကို ေတြ႔လိုက္ရေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္မွာေတာ္ေတာ္ကို စိတ္အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္ရပါတယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကျမန္မာႏိုင္ငံ အေၾကာင္းကိုေတာ္ေတာ္ သိလာၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ တကယ့္ျဖစ္ရပ္နဲ႔ အမွန္တရား ကိုေတာ့ မသိၾကပါဘူး။
ကၽြန္ေတာ္ဒီေဆာင္းပါးကိုေရးတာျမန္မာျပည္အေနာက္ပိုင္းက ရခိုင္ျပည္နယ္ မွာျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ျဖစ္ရပ္ရဲ႕ တကယ့္အေၾကာင္းအရင္းေတြနဲ႔ အမွန္တရားကို ရွင္းျပ ခ်င္လို႔ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေဆာင္းပါးဟာလည္း အဲဒီ ေဒသရဲ႕သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ တကယ့္အေတြ႔အႀကံဳေတြအေပၚမွာ အေျခခံထားပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ဟာ ၂၀၁၁ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ(လြန္ခဲ့တဲ့ရွစ္လတုန္းက) အဲဒီေနရာ ကို ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

__________________________________________
ရခိုင္ - (Rakhaing ဟု အသံထြက္သည္) Arakan ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။ ကိုယ္ပိုင္ယဥ္ေက်းမႈ၊ ကိုယ္ပိုင္ဘာသာ စကားႏွင့္လူမ်ိဳးႏြယ္ဖဲြ႕တည္မႈရွိၿပီး ကိုယ္ပိုင္ဇာတိေျမတြင္ သမိုင္းအစဥ္အဆက္ေနထိုင္ေပါက္ပြားလာခဲ့ေသာ ထိုေဒသရွိဗုဒၶဘာသာ၀င္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည္။

႐ိုဟင္ဂ်ာ - မ်ားမၾကာမီကပင္ ႏိုင္ငံကူးေျပာင္း၀င္လာၿပီး သူတို႔ကို ယခင္တုန္း က ဘဂၤါလီမူဆလင္ (သို႔) စစ္တေကာင္း မူဆလင္မ်ားဟုေခၚသည္။ (သူ
တို႔၏ ဇာတိဇာစ္ျမစ္ကို ညႊန္ျပထားၿပီးသားျဖစ္သည္။)

ရခိုင္ျပည္နယ္ - ျမန္မာႏွင့္ ဘဂၤါလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ ႏွစ္ခုၾကားရွိ ျပည္နယ္ျဖစ္ သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ စစ္ေတြျဖစ္သည္။ ယခင္က Akyab ဟုေခၚသည္။ အႀကီးဆံုးေသာ သမိုင္း၀င္ေရွးေဟာင္းအက်ဆံုးေနရာမွာ (ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ )ျဖစ္ၿပီး (၁၄၃၀ မွ ၁၇၈၄)ခုႏွစ္အထိ ယခင္ကရခိုင္ျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ သည္။ ထိုအခ်ိန္က အာရွတိုက္တြင္ အခ်မ္း သာဆံုးၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားထဲတြင္ ပါ၀င္ ခဲ့သည္။

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ - ၁၉၇၁ ခုႏွစ္က ျဖစ္ေပၚလာေသာ ႏိုင္ငံအသစ္တစ္ခုျဖစ္ သည္။ မူလအစက ေရွးေခတ္က အိႏိၵယလူမ်ိဳး ဟိႏၵဴ (သို႔)ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မင္းဆက္အမ်ိဳးမ်ိဳး နန္းစိုက္စိုးစံခဲ့ေသာ ေဒသ၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းျဖစ္ သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ မူဆလင္ဘာသာ၀င္တို႔စစ္ႏိုင္၍ အစၥလာမ္ ဘာသာ က ိုသယ္ေဆာင္လာခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ် ပိုင္အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ ပိုင္နက္နယ္ တစ္ခုျဖစ္လာခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ အေရွ႕ပါကစၥတန္အျဖစ္ အေနာက္ ပါကစၥတန္ႏွင့္ နယ္နိမိတ္မိုင္တစ္ေထာင္ေက်ာ္ တဲြဆက္လ်က္ လြတ္လပ္ေရး ရခဲ့ၿပီး ၁၉၇၁ တြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အမည္ျဖင့္ လြတ္လပ္ေသာ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ လာခဲ့သည္။

___________________________________________

အမွန္တရား၏ ဇာစ္ျမစ္

တကယ္ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈက်နစြာ ရာ စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကတဲ့ ေမြးရပ္ဇာတိျပည္နယ္ႀကီးကို ရက္စက္ လွတဲ့ အစီအစဥ္ေတြခ်ၿပီး တျခားလူမ်ိဳးနဲ႔ ဘာသာတရားမမွ်တမႈ ရပ္တည္ရန္ ခြင့္ျပဳမႈ မရွိဘဲအစၥလာမ္ျပည္နယ္အျဖစ္ အတင္းအဓမၼ သိမ္းယူ ထူေထာင္ လိုက္ျခင္းပါပဲ။ ဒီအျဖစ္မ်ိဳးက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နဲ႔ ျမန္မာျပည္နယ္ျခားမွာ ရွိတဲ့ ေမာင္းေတာနဲ႔ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ေတြမွာ ျဖစ္ခဲ့ဘူးပါတယ္။

ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြဟာတျခားနယ္ေျမႏိုင္ငံေဒသေတြကို ဘယ္ေတာ့မွ ကူးသြားၿပီး နယ္ခ်ဲ႕ေလ့မရွိခဲ့ပါ။ ရခိုင္ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ေရွးက်လွတဲ့ေမြးရပ္ဇာတိေျမမွာ သာ အစဥ္အဆက္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း(၁၀၀)ေက်ာ္ေလာက္ကပင္ ဘဂၤါလီတို႔ရဲ႕ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ျခင္းနဲ႔အတင္း အဓမၼမီးရႈိ.ျခင္းေတြကို ရြာေပါင္းမ်ားစြာ ခံခဲ့ရဘူးပါတယ္။

ရခိုင္တို႔ဟာ မူဆလင္ဘဂၤါလီတို႔ရဲ႕ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈအေပၚ မငဲ့ကြက္ ဘဲ ဗုဒၶဘုရားဆင္းတုမ်ား ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာေရးဆိုင္ရာ ေန ရာမ်ားကို ဖ်က္ဆီးဦးမွာကို ခါးသည္းလွတဲ့ ယခင္အေတြ႕အႀကံဳအရ သိေန ခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ျပန္ေလၿပီေရာ။

အလားတူအျဖစ္ေတြက ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း မွာ(လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္ တုန္းက) ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားအပါအ၀င္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္လူေပါင္း ၅၀၀၀ခန္႔ကိုု လဲြမွားေသာ အယူနဲ႔သတ္ျဖတ္ခ်င္စိတ္ျပင္းျပေနတဲ့ မူဆလင္ တို႔က ေခါင္းျဖတ္ သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကၿပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဦးေရနည္းသြားၿပီးေတာ့၊ ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းကို လြတ္လပ္ေသာ အစၥလာမ္ျပည္နယ္ အျဖစ္ ေျပာင္းပစ္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ၾကပါတယ္။

ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း မွာလည္းခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူ တို႔ကို အစဥ္မျပတ္ျပန္ေပးဆဲြျခင္း၊ ေခါင္းျဖတ္သတ္ျဖတ္ျခင္းေတြ ဆက္ လုပ္ၿပီး သီးျခားအစၥလာမ္ သီးသန္႔ႏိုင္ငံျဖစ္လာေအာင္ ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံက မူဆလင္မရွိေသာ အပိုင္းေတြမွာလဲ ခရစ္ယာန္ ဘုရားေ က်ာင္းေတြကို မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးခဲ့ၿပီး၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ေက်ာင္းသူကေလး မ်ား ေက်ာင္းတက္ဖို႔လမ္းေလွ်ာက္လာရာမွာ ေခါင္းေတြျဖတ္ၿပီး သတ္ ခဲ့ၾကတယ္။ မၾကာေသးခင္ကမူဆလင္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘာသာေရးစစ္ပဲြလုပ္ရန္ ပါ၀င္ေပးဆပ္ၾကဖို႔ အင္ဒိုနီးရွား လူမ်ိဳးမ်ားကို ေခၚယူ ခဲ့ပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေလာက္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံထဲမွာ ဟိႏၵဴဘာသာ ၀င ္ ၂၈% ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဟိႏၵဴလူထုကို အတင္းေမာင္းထုတ္ၿပီး တဲ့ေနာက္ မွာေတာ့ ဟိႏၵဴဦးေရဟာ ၉% ေတာင္မရွိေတာ့ဘဲ နည္းလာပါေတာ့တယ္။ ဗုဒၶဘာသာဦးေရအနည္းစုကို ေၾကာက္စရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ မူဆ လင္မ်ားကဆက္ဆံၾကပါတယ္။ ဗုဒၶေစတီေတာ္မ်ား၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း မ်ားနဲ႔ အိမ္မ်ားကို မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးၾကပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းဘုရားေတြ၊ တရား ထိုင္တဲ့ဂူေတြနဲ႔ ဖ်က္ဆီးခံရတဲ့အရာေတြဟာ ဗုဒၶေခတ္ လြန္ခဲ့ေသာ နွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္ကတည္းကျဖစ္ၿပီး ယခုေတာ့ လံုး၀ ဖ်က္ဆီးျခင္းခံခဲ့ရပါၿပီ။

သမိုင္းေၾကာင္းရာဇ၀င္

ရခိုင္ေဒသမွာလြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း၂၀၀၀ေက်ာ္အေစာပိုင္းေအဒီရာစုႏွစ္မ်ားကပင္ထီးနန္း၊ဘုရင္မ်ားနဲ႔ သမိုင္းေကာင္းအစဥ္အလာမ်ား ရွိခဲ့ပါတယ္။
ဒုတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕နဲ႔ ဘုရားေက်ာင္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ၾကရတာကေ တာ့ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးစစ္စစ္တို႔ရဲ႕ သက္ေသျပဳရာ ရခိုင္ စိတ္ဓာတ္ရွိရာအခ်က္အျခာၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္တို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့တဲ့ေခတ္ကိုေတာ့ ဖယ္လိုက္ပါေတာ့။အဂၤလိပ္တို႔ကဘယ္သူေသေသ ငေတမာပီးေရာ စိတ္နဲ႔အခုျဖစ္ေနတဲ့ျပႆနာေတြကို ကူညီဖန္တီးေပး သလိုျဖစ္ ခဲ့တယ္။

အဂၤလိပ္တို႔ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ မေလးရွားႏိုင္ငံ၊ စကၤာပူႏိုင္ငံႏွင့္ အျခားႏိုင္ ငံေတြကို ၀င္ေရာက္စဥ္က စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ စီးပြားလုပ္ငန္းေတြမွာကူလုပ္ တဲ႕လူေတြအျဖစ္ခိုင္းဖို႔ တရုတ္ေတြ၊ ကုလားေတြကို ေခၚသြင္းခဲ့ၾကတယ္။ အဂၤလိပ္ ေတြဟာ ဘဂၤလားကမူဆလင္ကုလားေတြကို ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲ ကို ေခၚသြင္းတာမ်ားတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဘဂၤလား(ဘဂၤလားေ ဒ့ရွ္)က နီးလည္းနီးေတာ့အဆင္ေျပတယ္။ အဲဒီအလုပ္ကူသူ ဘဂၤါလိီ မန္ေနဂ်ာမ်ားက ဌာေနခံ ရခိုင္လုပ္သားေတြကို ငွားရမယ့္အစား ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာ မူဆလင္ ဘဂၤါလီမ်ားကို လာျပီးအလုပ္လုပ္ဖို႔ ေခၚယူခဲ့ၾကတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက (၁၈၀၀ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္း) ဘဂၤလားမွာ ဒီဘဂၤါလီေ တြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အာေရးဘီးယားရဲ႕ ဝါဟာဗစ္အေတြးအေခၚမ်ား ကိုအေျခခံတဲ့ အစၥလာမ္မစ္ဖာရာဒိုင္း လုပ္ရွားမႈရဲ႕ အရွိန္အဟုန္ေအာက္ မွာလြမ္းမိုးျခင္းခံေနရတယ္။

ဒီအာေရးဘီးယားရဲ႕ ဝါဟာဗစ္ အေတြးအေခၚနဲ႕ ေဆာ္ဒီ မ်ိဳးႏြယ္စုေတြက သူတုိ႔ကိုသူတို႔ အာေရးဘီးယားဆိုတဲ့နာမည္ေပးထားတာျဖစ္တယ္၊ အေသး စိတ္အေနနဲ႔ ဘဂၤါလီေတြကို ညႊန္ၾကားထားတာကလည္း "ေရအရင္း အျမစ္ေတြ႕လွ်င္သူတို႔ရဲ႕ မူဆလင္ဘာသာ၀င္ တစ္မ်ိဳးခ်ည္း သာ ေနရမယ့္ ရြာေတြကို တည္ၾကဖို႔ျဖစ္တယ္"။

ဒါ့ေၾကာင့္လည္းသူတို႔ဘဂၤါလီေတြဟာေနာက္ပိုင္းမွာေရျပင္ကိုႏိုင္နင္းလာၿပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို ျငင္းပယ္လာေတာ့တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ေခါင္းေဆာင္က
သူတို႔တေတြအင္အားေတာင့္တင္းၿပီး အဆင္သင့္ျဖစ္ေနၿပီဟုယူဆတဲ့အခါ ဘာသာေရးစစ္ဆင္ႏြဲဖို႔ ျပင္ဆင္ၾကရန္ညႊန္ၾကားခဲ့ၾကတယ္။

၁၉၁၀ ၀န္းက်င္ေလာက္က အလုပ္ကူ မူဆလင္မန္ေနဂ်ာ ၁၅ ေယာက္ ဟာ ေမာင္းေတာၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕တည္းသို႔ ေထာင္ႏွင့္ခ်ီတဲ့ဘဂၤါလီအလုပ္သမားမ်ားကို ေခၚသြင္းခဲ့ၾကတယ္။ အစပိုင္းမွာ ႀကီးမားတဲ့ လူဦးေရတိုးပြားမႈ စ တင္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ဗုဒၶဘာသာကိုဆန္႔က်င္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈမ်ား စတင္ခဲ့ တယ္။

၁၉၃၉ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ မူဆလင္ဘဂၤါလီကုလားမ်ားရဲ႕ လူဦးေရ အလ်င္အျမန္တိုးပြားေနမႈကို စံုစမ္း စစ္ေဆးရန္ေကာ္မရွင္တစ္ခုကို ဖဲြ႕စည္းခဲ့တယ္။ စံုစမ္းခ်က္ေတြအရ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ၁၈၂၅ ခုႏွစ္တြင္ လူဦးေရ ၃၀၀၀၀ ေလာက္ရွိရာမွ ၁၉၃၀ခုႏွစ္မွာ လူဦးေရ ၂၂၀၀၀၀ ေက်ာ္ေလာက္အထိ တိုးပြားလာခဲ့တယ္။ အဲဒီ ေကာ္မရွင္က ေကာက္ခ်က္ခ်ပံုမ်ားအရ အားမေလ်ာ့စတမ္း ဆက္တိုက္ နယ္ျခားေနရာမွာ လုပ္ေနတဲ့ ဘဂၤါလီမူဆလင္လႈပ္ရွားမႈကို ရပ္တန္းက ရပ္မပစ္လွ်င္ (သို႔) ထိန္းခ်ဳပ္မႈမရွိလွ်င္ မၾကာမီအခ်ိန္အတြင္း အဓိက႐ုန္း အႀကီးအက်ယ္ျဖစ္လိမ့္မည္လို႔ ျဖစ္တယ္။ ေကာ္မရွင္ရဲ့ တြက္ဆခ်က္ကလည္း မွန္ေနခဲ့တယ္။

ဒုတိယကမၻာစစ္ေန႔ရက္မ်ား

၁၉၄၂အေစာပိုင္းမွာဂ်ပန္ေတြဟာရခိုင္ဘက္သို႔ေျခဦးလွည့္လာတဲ့အခါ အဂၤလိပ္တို႔က"ဘဂၤါလီဗီဖို႔စ္"လို႔ေခၚတဲ့ မူဆလင္တပ္သားအဖဲြ႕ကို ဖဲြ႕စည္း ခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့လက္နက္ေတြလည္း သူတို႔ကို တပ္ဆင္ေပးခဲ့တယ္။ အဂၤလိပ္ေတြက ဒီဘဂၤါလီေတြကို ရခိုင္ေတြထက္ တိုက္ေရးခိုက္ေရးမွာ လက္ရဲဇက္ရဲတဲ့ သူေတြအျဖစ္ ျမင္ခဲ့တယ္။

ဒါေပမဲ့အဂၤလိပ္ေတြ႐ုတ္တရက္ဆုတ္ခြာရတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ဘဂၤါလီေတြဟာ သူတို႔ကိုေပးထားတဲ့လက္နက္ေတြကို အလ်င္အျမန္ သံုးပစ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဘယ္မွာသံုးပစ္ၾကလဲဆိုရင္ေတာ့ ဂ်ပန္ေတြကို တိုက္ခိုက္ဖို႔ မဟုတ္ ဘ ဲ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာ ဗုဒၶဘာသာေတြကို သတ္ပစ္ဖို႔အတြက္ သံုးခဲ့ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဘူးသီးေတာင္နဲ႔ ေမာင္းေတာ ေဒသေတြမွာရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာရြာေတြ၊ ဘုရားေစတီေက်ာင္းကန္ေတြနဲ႔ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြကို မီး႐ိႈ႕ပစ္ခဲ့ၾကတယ္။ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာေပါင္း ၃၀၀၀၀ ေလာက္ဟာ ဒီတကယ့္ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈမွာ အသတ္ခံခဲ့ရၿပီး ေသာင္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ လူေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ဘိုးဘြားပိုင္ေျမေတြကေန လူမ်ိဳးျပဳတ္သကဲ့သို႔ စြန္႔ခြာခဲ့ရတယ္။

၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းပိုင္းမွာေတာ့ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္းေတာေဒသ တစ္ေနရာလုံးဟာ ဂ်ပန္ေတြ၊ အဂၤလိပ္ေတြ က်န္ခဲ့တဲ့ လက္နက္ေတြနဲ႔ျပည့္ စံုၿပီး အင္အားေတာင့္တင္းေနတဲ့ ဘဂၤါလီမူဆလင္ေတြရဲ႕လက္ထဲမွာ ခိုင္ခိုင္ၿမဲၿမဲေရာက္ရွိလို႔ေနခဲ့တယ္။ သူတို႔ေတြဟာ နယ္ျခားေဒသကို ခ်ဳပ္ ကိုင္ႏိုင္ၿပီဆိုေတာ့ မူဆလင္ေတြရဲ႕ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားဟာ ႀကီးမားစြာတိုးတက္လာခဲ့တယ္။

ဒီေနရာေတြကေတာ့ ဟိုးအရင္ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာထဲက လံုး၀ နီးပါး ဗုဒၶ ဘာသာခ်ည္းဘဲေနလာခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ႐ုတ္တရက္အေတာ္တိုေတာင္းတဲ့ အခ်ိန္ေလးအတြင္းမွာပဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားေတာ္ေတာ္ႀကီးကင္းစင္သြားၿပီး လံုး၀နီးပါးမူဆလင္ေတြသာရွိခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ နယ္ေျမခ်ဲ႕ဖို႔ စီမံကိန္းေတြခ်ၿပီး အဲဒီနယ္ေျမေတြကို လံုး၀ မူဆလင္ခ်ည္းသာျဖစ္ေအာင္ လုပ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခဲ့တယ္။

၁၉၄၂ ခုႏွစ္တုန္းက အဂၤလိပ္အရာရွိတစ္ဦးရဲ႕ မွတ္တမ္းျပဳစုမႈတစ္ရပ္ ထဲမွာ…"ဘူးသီးေတာင္နဲ႔ အနီးတ၀ိုက္က ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕ ရြာေတြမွာ ရွိတဲ့ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြဟာ ရက္စက္စြာ အတံုးလိုက္အတစ္လိုက္ ႏွိပ္စက္ သတ္ျဖတ္ျခင္း ခံၾကရတဲ့အေၾကာင္းေတြကိုကၽြန္ေတာ့္ ကိုေျပာျပၾကပါ တယ္။ ေျမာက္ဦးရဲ႕အေနာက္ဖက္ကမ္းမွာရွိတဲ့ ရြာအမ်ားစုကို လည္း ဘဂၤါလီမူဆလင္တပ္က ဖ်က္ဆီးၾကတာေတြလည္း ပါပါတယ္။ "တကယ္ေတာ့ ရန္သူ႕ဂ်ပန္တပ္ဟာ ဒီရြာေတြနားကို တစ္ခါမွ် ေရာက္ မလာခဲ့ပါဘူး" ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ရခိုင္ရြာသားေတြဟာ ေတာင္ ကုန္းေတာင္တန္း ေတြေပၚမွာ ပုန္းေအာင္းေနခဲ့ၾကရတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

ဘိုးဘြားစဥ္ဆက္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကတဲ့ ေမြးရပ္ေျမကေန ေျပးခဲ့ၾကရတဲ့ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြဟာ အဲဒီက မူဆလင္ေတြကို ႏိုင္ေအာင္ျပန္မတိုက္ထုတ္ႏိုင္ ရင္ေတာ့ သူတို႔ဘ၀ဟာ ကယ္တင္ႏိုင္မဲ့လမ္း မရွိႏိုင္ေတာ့ပါဘူး" လို႔ ေရးသားထားပါတယ္။ ဂ်ပန္ေတြကို ေမာင္းထုတ္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္တြင္ အဖဲြ႕၀င္ရဲေဘာ္တစ္ဦးျဖစ္ေသာ ဗိုလ္ ရန္ေအာင္ဟာ စစ္ေတြေဒသမွာျဖစ္ေနတဲ့ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ထိန္းသိမ္းဖို႔နဲ႔ ဆူပူေသာင္း က်န္းသတ္ျဖတ္မႈမ်ားကို တားဆီးဖို႔ အတြက္ ရခိုင္ေဒသကို လႊတ္ျခင္း ခံရ တယ္။ သူဟာ သူ႔ရဲ႕ ရဲေဘာ္ေကာင္းႏွစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဗိုလ္ရန္ေနာင္နဲ႔ ဗိုလ္မ်ိဳးညြန္႔တို႔ကို ေမာင္းေတာကို မူဆလင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔ သေဘာ တူေဆြးေႏြးဖို႔ လႊတ္လိုက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ မူဆလင္ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္နဲ႔ ေဆြးေႏြးစကားေျပာမယ့္အစား ႏွစ္ေယာက္စလံုးကို
သတ္ပစ္ခဲ့ပါတယ္။

သူတို႔ေတြဟာဒီနယ္ေျမေတြကိုသူတို႔ကိုယ္ပိုင္နယ္ေျမအျဖစ္လိုခ်င္ခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ "ဒါ႐ူအစၥလာမ္" လို႔ေခၚတဲ့အျခားႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ေပါင္းစည္းသြားမယ့္
အစၥလမ္ႏိုင္ငံကိုတည္ေထာင္ခ်င္ခဲ့တယ္။ မူဆလင္ေတြဟာ ေနရာ အႏွံ႔ရွိ အျခားမူဆလင္မဟုတ္သူမ်ားကို အျပတ္ရွင္းခဲ့တာနဲ႔အမွ် တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ လံုး၀ အစၥလာမ္ကမၻာတစ္ခုျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီး လာခဲ့တယ္။ အခု အခ်ိန္ မွာေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ ဘာအျဖစ္အပ်က္ေတြျဖစ္ခဲ့သလဲဆိုတာကို တကယ္သိျမင္လာရပါၿပီ။ အကယ္၍ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြ ဆက္ျဖစ္ေနမယ္ ဆိုရင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ သူတို႔ရ ဲ႕ အသက္ေတြ၊ သူတို႔ရဲယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြ၊ဘိုးဘြားပိုင္ေျမေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ သမိုင္းဟာ လံုး၀ ေပ်ာက္ ဆံုးေပ်ာက္ကြယ္သြားေတာ့မယ္ ဆိုတာကို ျမင္လာခဲ့တယ္။

ကိုရမ္က်မ္းက မူဆလင္မဟုတ္သူမ်ားရဲ႕ ေျမေတြယူျခင္းကို တရားတယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္တယ္။

ကိုရမ္ ၃၃း၂၇ "And, He made you heirs to their land and their dwellings and their property, and (to) a land which you have not yet trodden, and Allah has power over all things."

ကိုရမ္ ၂၁း၄၄ "Do they see Us advancing, gradually reducing the land (in their control), curtailing (reducing) its borders on all sides? It is they who will be overcome."

ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးၿပီးဆံုးသြားတဲ့ေနာက္မွာေတာ ့ အဂၤလိပ္ေတြဟာ ျပန္ ၀င္လာၿပီး ခ်ဳပ္ကိုင္ခဲ့ျပန္တယ္။ ဒါေပမဲ့ မူဆလင္ေတြဟာ သူတို႔ေမာင္း ထုတ္လိုက္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို ျပန္လာၿပီး ေမြးရပ္ ရြာေတြ မွာ ျပန္ေနဖို႔ကို လက္မခံခဲ့ဘူး။ သူတို႔ေတြဟာ အခုခ်ိန္မွာသူတို႔မွာ "ရွာရီးယားဥပေဒ"နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ကိုယ္ပိုင္မူဆလင္ခ်ည္း သီးသန္႔ နယ္ေျမ ရွိေနၿပီလို႔ ယံုၾကည္ေနၾကတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ေတြဟာ မူဆလင္ မဟုတ္တဲ့ အဂၤလိပ္ေတြ သို႔မဟုတ္ ဗမာေတြအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ႏိုင္ငံမွာ ရွိေနတယ္ ဆိုတာကို လက္မခံခဲ့ဘူး။ ဒီလိုလက္ခံမယ့္အစား ေနာင္မၾကာမီ အစၥလာမ္ႏိုင္ ငံ ျဖစ္ေတာ့မယ့္ ပါကစၥတန္ထဲကို ပူးေပါင္း၀င္ေရာက္ဖို႔ စီစဥ္ခဲ့တယ္။

အဂၤလိပ္ေတြက ဗမာေတြကို လြတ္လပ္ေရးေပးဖို႔ ျပင္ဆင္လာတဲ့ အခါ မွာေတာ့ "ဂ်ာမီအာတူလ္အယ္လီမာအီအစၥလာမ္ပါတီ"လို႔အမည္ရတဲ့မူဆလင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအဖဲြ႕ဟာ မၾကာမီျဖစ္ေပၚေတာ့မယ့္ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံမွ မူဆ လင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔ ဆက္သြယ္ခဲ့ၿပီးသူပုန္တပ္ဖဲြ႕တစ္ခု ကို ဖဲြ႕စည္း ခဲ့တယ္။ အဲဒီသူပုန္တပ္ဖဲြ႕ကို ဖဲြ႕စည္းရတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ ကုိ သိမ္းယူၿပီးပါကစၥတန္အေရွ႕ပိုင္း (ယခု ဘဂၤလားေဒ့ရွ္)နဲ႔ ပူးေပါင္းဖို႔ျဖစ္ တယ္။

၁၉၄၆ မွာေတာ့ သူတို႔ေတြဟာ "မူဆလင္မ်ားလြတ္ေျမာက္ေရးအဖဲြ႕အစည္း" (အမ္အယ္လ္အို)ကို ဖဲြ႕စည္းၿပီး သူတို႔ရဲ႕ စစ္ပဲြကိုစတင္ခဲ့တယ္။ ၁၉၄၈ မွာ သူတို႔ေတြဟာ ပါတီရဲ ႕ နာမည္က ို မူဂ်ာဟစ္ပါတီလို႔ေျပာင္းလိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ "မူဂ်ာဟစ္သူပုန္"အဖဲြ႕အျဖစ္သိလာရတယ္။ မူဂ်ာေဟဒင္ဆိုတာကေတာ့ အစၥလာမ္ဘာသာေရးစစ္ပဲြကို ဆင္ႏႊဲမဲ့ မူဆလင္ တိုက္ခိုက္ေရးသမားမ်ားလို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္။) ဂ်ီဟတ္ = အစၥလာမ္ ဘာသာ၏ ဘာသာေရးစစ္၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ မင္းႀကီးကသူ႕ရဲ႕လက္ေအာက္၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္ မူဆလင္မ်ားရဲ႕ ရက္ရက္ စက္စက္သတ္ျဖတ္မႈကို ခံရတဲ့အခါ သတင္းမွတ္တမ္းတစ္ပုဒ္ကိုေရးခဲ့တယ္။ အဆိုပါသတင္းမွတ္တမ္းမွာ သူေရးထားတာကေတာ့"လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္တဲ့ လူေတြဟာ မူဆလင္ရဲတပ္ဖဲြ႕က ခိုင္းေစထားတာ"လို႔ သံသယ ရွိခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီလူေတြမွာ ျပင္းထန္တဲ့မူဆလင္စိတ္ဓာတ္နဲ႔ ဒီနယ္ေျမ တစ္ခု လံုးကို ႏွိပ္ပစ္မယ္၊ အႏိုင္ယူမယ္ဆို တဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြရွိေနခဲ့တယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္ဟာ ဗမာအစိုးရရဲ႕ဥပေဒအရ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ဘူးသီးေတာင္ နဲ႔ ေမာင္းေတာ ေဒသမွာရွိတဲ့ မူဆလင္ထုက တိုက္႐ိုက္ရန္စပ်ိဳး စိန္ေခၚမႈ တစ္ရပ္အသြင္ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ဒီလိုအစိုးရအေပၚ အလြန္ အေကာက္ အႀကံမ်ားၿပီး ဥပေဒ မေလးစားမႈေတြကို ဗမာအစိုးရၾကပ္ၾကပ္ မတ္မတ္အေရး တယူမတုန္႔ျပန္၊ မဆက္ဆံဘူးဆိုရင္ ဒီေျပာင္းေရႊ႕လာတဲ့ မူဆလင္အဖဲြ႕ အ စည္းထုႀကီးက ဒီေဒသကို ျဖစ္ခါစပါကစၥတန္နဲ႔ေပါင္းစည္းဖို႔ ႀကိဳးစားရလိမ့္ မယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးတဲ့အခါမွာျမန္မာႏိုင္ငံဟာ၁၉၄၈ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ(၄)ရက္ေန႔မွာ လြတ္လပ္တဲ့ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္လာတဲ့အခါ ဒီ မူဆ လင္ေတြအတြက္မဟုတ္ျပန္ပါဘူးေလ။ ဒီေတာ့သူတို႔မွာ အစီအစဥ္ေတြ ရွိခဲ့ၿပီးသားျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၄၈ခုႏွစ္၊ဇန္န၀ါရီလ(၉)ရက္ေန႔မွာျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရအသစ္ထံ မူဂ်ာဟစ္ပါတီက စာတစ္ေစာင္ပို႔ပါတယ္။ အဲဒီစာမွာေတာင္းဆိုထားတဲ့ စာရင္းထဲမွာပါတာေတြကေတာ့--

(၁)ကုလားတန္ျမစ္နဲ႔နတ္ျမစ္ၾကားမွာရွိတဲ့နယ္ေျမဧရိယာေတြကိုျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕မူဆလင္အမ်ိဳးသားကိုယ္ပိုင္ေျမဌာေနအျဖစ္သတ္မွတ္ေပးရမည္။
(အဲဒီေဒသမွာသူတို႔ေတြကလြန္ခဲ့ေသာ၆ႏွစ္ကပင္ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား အျမစ္ျပတ္ကင္းမဲ့ေအာင္ရွင္းလင္းထားၿပီးဟုဆိုတယ္)

(၂)မူဂ်ာဟစ္ပါတီကိုဗမာအစိုးရအသစ္မွာ တရား၀င္အဆင့္အတန္း၀င္ေရး အတြက္ ဗမာ့အစိုးရသစ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အဖဲြ႕အစည္းတစ္ရပ္အျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳေပးရမည္။

(၃) ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားစြာကို သတ္ျဖတ္မႈ၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ား၊ ေစတီပုထိုး မ်ားႏွင့္ ေက်းရြာက ို မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးမႈ မ်ားေၾကာင့္ ဖမ္းဆီးၿပီးအက်ဥ္းခ် ခံထား ရေသာ မူဂ်ာေဟဒင္တိုက္ပဲြ၀င္ခဲ့သူမ်ားကို ျခြင္းခ်က္မရွိလႊတ္ေပးရမည္။ တို႔ ျဖစ္ပါသည္။

ဗမာႏုိင္ငံဗဟိုအစိုးရသစ္မွာလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လုပ္ႀကံခံရျခင္း အ တြက္ မနည္းအဖတ္ဆယ္ေနရတဲ့အခ်ိန္မွာအဲဒီရာဇသံျပင္းျပင္းေတာင္းဆို ခ်က္ေတြကို ျငင္းပယ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေျမာက္ဖက္ ရခိုင္ျပည္နယ္က မူဆလင္ေတြကခ်က္ျခင္း အျမန္ပဲဗမာႏိုင္ငံကို ဂ်ီဟတ္လိုေခၚတဲ့ ဘာသာေရး စစ္ေၾကျငာလိုက္ပါေတာ့တယ္။
မူဂ်ာေဟဒင္ေတြမွာ အတြင္းစိတ္ယုတ္ကန္းလွတဲ့စီမံကိန္းတစ္ခု ထြက္ေပၚ လာၿပီး ေမာင္းေတာၿမိဳ႕နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေက်းရြာမ်ားအားလံုးကို ုဖ်က္ဆီးခဲ့ၾကပါတယ္။ (၄င္းၿမိဳ႕နယ္ေတာင္ပိုင္းမွာ လြန္ခဲ့ေသာ ၆ႏွစ္ ကပင္ဖ်က္ဆီးသုတ္သင္ၿပီးျဖစ္သည္။)

၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန႔ (အာဇာနည္ေန႔) မွာ ငျပဳေခ်ာင္းႏွင့္ အနီး တ၀ိုက္မွာရွိတဲ့ ရြာေတြကို တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ နည္းလမ္းအသစ္ အေနနဲ႔ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားကို ျပန္ေပးဆဲြခ့ဲၾကတယ္။ သူတို႔ေတာင္း ဆိုတဲ့ ေငြ(သို႔) သူတို႔ေတာင္းဆိုတဲ့အေနအထား၊ မရလွ်င္ ျပန္ေပးဆဲြထားတဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကတယ္။

အပိုင္း (၂ ) ဆက္ပါဦးမည္။