တန္ရာ တန္ေၾကး (အထူးကုဆရာဝန္ႀကီး တစ္ေယာက္ရဲ႕ မိဘေမတၱာဖြဲ႔ အက္ေဆး)

Grief hurts but heals too
By Dr. James Low

" ခ်စ္ျခင္းတရားရဲ႕ေလ်ာ္ေၾကးက လမ္းခြဲ ၀မ္းနည္း ပူေဆြးရျခင္းဆိုရင္ေတာင္ အရဲစြန္႕ျပီးခ်စ္သင့္ပါတယ္။ ဒါဟာ ခ်စ္ရမယ့္သူလည္းမရွိ ၀မ္းနည္းစရာ လည္း မလိုတဲ့ အေနအထားထက္အမ်ားၾကီးသာပါတယ္"

ဒီႏွစ္ထဲမွာ သက္ၾကီးရြယ္အိုေတြ ၊ ေန႕လား ညလား မသိရတဲ့ လူနာေတြကို အျမဲတမ္းကုသမွဳေပးေနရေတာ့ ဘ၀နဲ႔ဆိုင္တဲ့ အျမင္ေတြလည္းေတာ္ေတာ္ ရမိတယ္။ ေန႕လား ညလား မသိရ ၊ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ ေသျခင္းတရားဆီ ခ်ဥ္း ကပ္ေနတဲ့ မိမိတို႕ ေက်းဇူးရွင္မိခင္ (သို႕) ဖခင္ တို႕ကို ထိုင္ရင္း ၾကည့္ေနၾက ရတဲ့ မိသားစု၀င္ေတြရဲ႕စိတ္ခံစားခ်က္ေတြကိုလည္း နားလည္စ ျပဳလာတယ္။
ဒီလိုအျဖစ္ေတြ ဒီေလာက္ၾကံဳေတြ႕ေနရတာေတာင္ က်ေနာ့္ကိုယ္ပိုင္ဖခင္ၾကီး ဆံုးပါးခဲ့ရင္ ဘယ္လိုလဲ ဆိုတဲ့ စိတ္ဓါတ္ျပင္ဆင္မွဳ လုပ္မထားႏိုင္ခဲ့ဘူး။

၀မ္းနည္းေၾကကြဲမွဳေတြဟာ တစ္ခုခုဆံုးရွံဳးရာကေန အစျပဳတယ္ဆိုတာသာ မွန္ခဲ့ရင္ က်ေနာ့္၀မ္းနည္းမွဳဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ငါးႏွစ္ကတည္းက စတင္ခဲ့စရာပါ။ အဲဒီကတည္းက ေဟာလီေဒးရက္တိုခရီးထြက္ရင္း က်ေနာ့္ဖခင္ၾကီး ဟာ ေလျဖတ္တဲ့ ေရာဂါခံစားလိုက္ရျပီး စကားမေျပာႏိုင္ ၊ လမ္းမေလွ်ာက္ႏို င္ ၊ စားလည္းမစားႏိုင္ရွာေတာ့ဘူး ။ အတိုဆံုးစကားနဲ႕ေျပာရရင္ က်ေနာ့္ဖ ခင္ၾကီးဟာ လူရာမ၀င္ေတာ့ပါဘူး ။
အစာကိုပိုက္ကေနတစ္ဆင့္ သြင္းယူရတယ္၊ ဆီးကိုလည္း ပိုက္ကေနတဆင့္ သြားရတယ္။ သူ႕ရဲ႕ေန႕စဥ္သာမန္လုပ္ငန္းေလးေတြဟာ သူတစ္ပါးအကူ အညီမပါဘဲ ဘာဆိုဘာမွ လုပ္လို႔မရေတာ့ပါဘူး။ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္ေကာင္း လာေတာ့ မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာသိလိုက္ရျပီး ဖခင္ၾကီးရဲ႕ ဘ၀အစိတ္အပိုင္း ၾကီးတခ်ိဳ႕ကို ဆံုးရွံဳးလိုက္ရျပီဆိုတာလည္း ခံစားလိုက္ရျပန္ပါတယ္။ သူ႕စ ကားေျပာသံကို ဘယ္ေတာ့မွ ၾကားရမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး ၊ သူနဲ႕ထမင္းလက္ ဆံုစားခြင့္ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္ရမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူးဆိုတာ အတိအက် သိ ထားေပမယ့္ ျပန္ရေလႏုိးဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္က ကုန္မသြားခဲ့ပါဘူး ။

အၾကီးအက်ယ္ဆံုးရွံဳးမွဳတစ္ခုဟာ တစ္ေန႕ေန႕မွာ မလြဲမေသြ ၾကံဳေတြ႕လာ ရေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ အသိနဲ႕အတူ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ဆိုျပီး စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ၾကိဳ တင္ျပင္ဆင္မွဳလည္း ၾကိဳးစားေတာ့ ထားခဲ့မိပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ေၾကကြဲ၀မ္း နည္းမွဳရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကိုလည္း သိလာသလိုလို ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ဒါဆို ဒီလိုေၾက ကြဲ၀မ္းနည္းမွဳဟာ တစ္ေယာက္ေယာက္ကို အခ်စ္ၾကီးခ်စ္မိလို႕ ျဖစ္လာရတာ လား ။
ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္အေနနဲ႕ မေၾကာင့္မက် ေနႏိုင္တဲ့ ဒီဘ၀ကိုေရာက္ေ အာင္ ျပဳစု ပ်ိဳးေထာင္ေပးခဲ့သူေတြဟာ က်ေနာ့္မိဘႏွစ္ပါး မဟုတ္လား ။ သူတို႕ကိုေတာ့ က်ေနာ္ခ်စ္သင့္တာေပါ့။ သူတို႕ကို ခ်စ္မိလို႕ ဒီလိုေၾကကြဲ ပူေဆြး ရတယ္ဆိုရင္လည္း ထိုက္တန္တယ္လို႕ပဲ ေျပာရမွာပါ။ သူတို႕က်ေနာ့္ ကိုေပးခဲ့တဲ့ မိဘတို႕ခ်စ္ျခင္းေမတၱာေတြ ၊ ငယ္စဥ္ေတာင္ေက်း ကေလးဘ၀ တည္းက ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ရတာေတြဟာ မနည္းလွပါဘူး ။
ဒါနဲ႕တိုတိုပဲ ေကာက္ခ်က္ခ်လိုက္မိတယ္။ ခ်စ္ျခင္းတရားရဲ႕ေလ်ာ္ေၾကးက လမ္းခြဲ ၀မ္းနည္း ပူေဆြးရျခင္းဆိုရင္ေတာင္ အရဲစြန္႕ျပီးခ်စ္သင့္ပါတယ္။ ဒါဟာ ခ်စ္ရမယ့္သူလည္းမရွိ ၀မ္းနည္းစရာလည္း မလိုတဲ့ အေနအထား ထက္ အမ်ားၾကီးသာပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ လအနည္းငယ္ေလးကတင္ပဲ ေလျဖတ္တာ အျပင္ ေတာ္ေတာ္ဆိုး ရြားတဲ့ ကင္ဆာပါထပ္ျဖစ္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္ ။ ေရာဂါသိခဲ့ရျပီးတဲ့ေနာက္ သံုး ပတ္အတြင္းမွာပဲ ေသျခင္းတရားဟာ က်ေနာ့္ဖခင္ၾကီးဆီ ျမန္ျမန္ ဆန္ဆန္ ပဲ ေရာက္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္ ။ ဒီအတြက္ က်ေနာ့္ကို္ယ္က်ေနာ္ ျပင္ဆင္ ခဲ့ျပီးျပီလို႕ ထင္ထားခဲ့ေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ အဆင္သင့္ျဖစ္မေနခဲ့ပါဘူး ။
အသက္မရွိ ၊ ေအးစက္ေနျပီျဖစ္တဲ့ ဖခင္ၾကီးရဲ႕ရုပ္အေလာင္းကို လြန္ခဲ့တဲ့ ဩဂုတ္လက ေနာက္ဆံုးက်ေနာ္ ကိုင္တြယ္ခြင့္ရခဲ့တာပါ။ အေခါင္းထဲမွာ ရွိေနတဲ့ ရုပ္အေလာင္းဟာ ငါ့ဖခင္မဟုတ္ေတာ့ဘူး ၊ အႏွစ္မရွိတဲ့ အနတၱ ရုပ္ ၾကြင္းတစ္ခုသာပဲလို႕ က်ေနာ့္ကိုယ္က်ေနာ္ ထပ္တလဲလဲသတိေပးေနခဲ့တယ္ ။ မရပါဘူး ။

၀မ္းနည္းမွဳ ၊ ေဒါသျဖစ္မွဳ ၊ မယံုၾကည္ႏိုင္မွဳ ၊ ေၾကာက္ရြံ႕မွဳ ၊ ေနာင္တ စတာေတြဟာ စိတ္ထဲမွာ အထိန္းအကြပ္မဲ႕လ်က္ပါ။
ဒီခံစားမွဳေတြအားလံုးထဲမွာ တစ္ခုက “ ငါ အေဖ့အတြက္ အေကာင္းဆံုး လုပ္ေကာ ေပးႏိုင္ခဲ့ရဲ႕လား ၊ ဒီေလာက္ၾကီးျမန္မယ္မွန္း သိရင္ သူ႕အတြက္ ဒီထက္ အခ်ိန္ပိုမေပးသင့္ခဲ့ဘူးလား ” ဆုိတဲ့ ေနာင္တ အေတြးပါပဲ။

စ်ာပနအခမ္းအနားနဲ႕ ဘာသာေရးက်င့္၀တ္ထံုးစံေတြက က်ေနာ့္ကို သက္ သာမွဳရေစခဲ့ပါတယ္။ တကယ္တမ္း ၀မ္းနည္းပူေဆြးေနရခ်ိန္မွာ ဒါေတြဟာ အေရးပါလွသလို အရွိတရားကို လက္ခံတတ္ဖို႕အတြက္လည္း ဒါေတြ လို အပ္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ ေသျခင္းတရားဟာ ျမဲတဲ့တရား ဆိုတာ အစျပဳလက္ခံလာႏိုင္ခဲ့ပါေတာ့တယ္ ။ ဒီသေဘာတရားကို လက္ခံ လိုက္ျခင္းဟာ က်ေနာ့္စိတ္ကို ကုစားဖို႕ လမ္းစလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္ ။
စ်ာပနအခမ္းအနားအနားမွာ အေဖ့မိတ္ေဆြ အသစ္အေဟာင္းေတြေရာ ၊ က်ေနာ့္မိတ္ေဆြ အသစ္အေဟာင္းေတြပါတက္ေရာက္လာၾကေတာ့ စည္ စည္ ကားကားပါပဲ ၊ ဒါကသည္ပင္ ေဖေဖဟာ လူခ်စ္လူခင္ဘယ္ေလာက္မ်ား တယ္ဆိုတာ ျပသရာေရာက္သလို ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕အားေပးမွဳေၾကာင့္ မိသား စုဟာ အထီးက်န္ မဆန္လွဘူးဆိုတာ သိခဲ့ရျပန္ပါတယ္။

အံ့ဩစရာပါပဲ ၊ ဒီရက္ေတြအတြင္း က်ေနာ့္စိတ္ထဲခံစားေနရတာေတြ မေမွ်ာ္ လင့္ဘဲ ေလ်ာ့ပါးသြားတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေဖ ေနခဲ့တဲ့ အခန္း ၊ အေဖထိုင္တတ္တဲ့ ထုိင္ခံု ၊ အေဖေျပာခဲ့တဲ့ စကားေတြကို ျပန္ၾကားမိ တိုင္းေတာ့ မ်က္ရည္စို႕လ်က္ပါပဲ ။ ေသဆံုးသူေတြကို သတိရေနျခင္းဟာ အဓိပၸါယ္မဲ့ အခ်ိန္ကို ေနာက္ျပန္ဆြဲေနျခင္းပဲလို႔လို႔လည္း တခ်ိဳ႕ကေျပာၾကပါ တယ္။ အေဖ အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ ပစၥည္း ပစၥယေတြကို ရွင္းလင္းေပးရတာက လည္း ေတာ္ေတာ္နာက်င္စရာေကာင္းပါတယ္။ ဒါက မလုပ္လို႕လည္း မရပါ ဘူး ။ တကယ္လက္ေတြ႕ဘ၀မွာက အေဖမပါေတာ့တဲ့ က်ေနာ္တို႕မိသားစု ခရီးကို က်ေနာ္တို႕ကိုယ္တိုင္ ခရီးဆက္ၾကရေတာ့မွာမဟုတ္လား ။
အေဖနဲ႔ပတ္သက္တာေတြအားလံုးဟာ ပန္းအိုးကြဲ တစ္ခုလိုပါဘဲ ။ ကြဲေနတဲ့ ပန္းအိုးကို ျပန္ဆက္ၾကရာမွာ ပံုမွန္အရင္လိုေတာ့ ဘယ္ျဖစ္ႏိုင္ပါေတာ့မလဲ ။ ဒါေပမယ့္ အရင္လိုမဟုတ္တဲ့ ပန္းအိုးကြဲ အစအနေတြကိုပဲ အျမတ္ တႏိုး နဲ႔ ႏွလံုးသားထဲမွာ သိမ္းဆည္းထားလို႕ ရႏိုင္ပါတယ္။

တကယ္တမ္းျပန္စဥ္းစားၾကည့္ေတာ့လည္း အေဖဟာ ၈၈-ႏွစ္ အရြယ္ အ ထိ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ အသက္ရွင္သန္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီမွာရွိၾကတဲ့ သက္ ၾကီးရြယ္အိုေတြအားလံုးလိုပါပဲ က်ေနာ့္အေဖဟာ မိဘမဲ့ ကေလး တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ခက္ခက္ခဲခဲ ေနထိုင္ခဲ့ရတယ္။ သူ႕မွာတီဘီေရာဂါ ရခဲ့ တယ္ ။
ဘ၀နဲ႕ပတ္သက္လို႕က်ေနာ္တို႕ေတြးယူသင့္တာက ဘာေတြဆံုးရွံဳးခဲ့ရျပီလဲ ဆိုတာထက္ ဘာေတြရလိုက္သလဲ ဆိုတာမ်ိဳးပါ။ က်ေနာ္ျပန္ရလိုက္တာ ကေတာ့ အေဖဆံုးပါးသြားတဲ့ေနာက္ ငါတို႕လည္း ဒီလမ္းကိုလိုက္ရမွာပဲ ဆို တဲ့ အသိနဲ႕ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ထပ္တလဲလဲ သတိေပးေနမိျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္ ။ ျပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႕ရဲ႕လက္ရွိဘ၀နဲ႔ စိတ္ဓါတ္ရင့္က်က္မွဳက်င့္စဥ္ေတြကို အမွတ္ရေစတယ္။

ဖခင္ၾကီးရဲ႕ ရုပ္အေလာင္းကို မီးသျဂႋဳလ္ေတာ့ အရိုးေတြ ၊ ျပာစေတြ ၊ အမွဳန္ အမႊားေတြပဲ က်န္ခဲ့ေတာ့တယ္ ။
ဒါေတြသည္ပင္ ဘ၀တစ္ခုလံုးရဲ႕ ရုပ္ၾကြင္း လား ၊
ေသဆံုးသူရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္က ဒါပဲလား ?
မဟုတ္ပါဘူး ။ က်ေနာ္တို႕ရႏိုင္တာက လူ႕ဘ၀နဲ႕ဆိုင္တဲ့ေလးနက္တဲ့ အသိ ပါ။ ဒီအသိေၾကာင့္ ပတ္၀န္းက်င္ကို က်ေနာ္တို႕ပိုျပီးခ်စ္ျမတ္ႏိုးလာႏိုင္တယ္ ။ ဒိထက္ပိုျပီး ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ေျပာရရင္ ဘ၀ရဲ႕စစ္မွန္တဲ့ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကိုေတာင္ ေလ့လာသံုးသပ္ခြင့္ရလိုက္ပါတယ္။
ဒီေၾကကြဲ ၀မ္းနည္းရမွဳကို အေျခခံျပီး က်ေနာ္တို႕ကိုယ္တိုင္နဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ အတြက္ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ကုသိုလ္စိတ္ေတြေတာင္ရလာႏိုင္ပါတယ္ ။

တခ်ိဳ႕ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္မွဳလုပ္ငန္းၾကီးေတြဟာ နက္နက္နဲနဲၾကီး ခံစား လိုက္ ရျပီးတဲ့ေနာက္မွ ျဖစ္လာတတ္တဲ့ သေဘာလည္းရွိပါတယ္။
ဒီအေတြးေတြေၾကာင့္ ပူျပင္းလွတဲ့စိတ္ဟာ ျငိမ္းခ်မ္းစျပဳလာတယ္။ အခ်ိန္က ကုစားေပးတာပါ။ ဒါေပမယ့္ စိတ္ရွည္မွဳ ၊ ယံုၾကည္မွဳ ၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာတရားေတြရဲ႕ အကူအညီေတာ့ လိုတာေပါ့ ။
ဒီလိုနဲ႕ က်ေနာ့္ဖခင္ၾကီးရဲ႕ ၾကီးမားတဲ့ေက်းဇူးတရားေတြကို ေအာက္ေမ့လိုက္ မိတိုင္း ၀မ္းနည္းမိရတာေတြ ၊ မ်က္ရည္က်ရတာေတြဟာ က်ေနာ္နဲ႕ ေ၀း လာခဲ့တယ္။

ရုပ္၀တၳဳအားျဖင့္ အေဖဟာမရွိေတာ့ဘူး ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္ ႏွလံုးသား တစ္ေနရာမွာေတာ့ အေဖဟာကြယ္ေပ်ာက္သြားမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး ။ ဒါဟာ စိတ္ခံစားမွဳပါ ။ ဒီခံစားမွဳမွာ အခ်ိန္နဲ႕ေနရာဆိုတာ မရွိပါဘူး။ မွန္ခ်င္မွေတာ့ မွန္မွာေပါ့ဗ်ာ၊ က်ေနာ့္ရဲ႕ ၀မ္းနည္းမ်က္ရည္ေတြဟာ က်ေနာ္နဲ႕ က်ေနာ့္အေဖ တို႕ဆက္ဆံေရးအတြက္ အဆံုးသတ္မရွိတဲ့ ခ်စ္ျခင္းတရားကို ဖြဲ႕ခ်ည္ေပးခဲ့ တယ္ လို႕ ခံစားေနရပါတယ္။

 ဇင္ေ၀ေသာ္