က်ားၿမီးဆြဲအမွာ

The Clash of Civilizations ကိုဘာသာျပန္မိျခင္းဟာ က်ားၿမီးဆြဲလိုက္မိ သလိုပါပဲ။ အခန္းႏွစ္ ဘာသာျပန္ ၿပီးခ်ိန္အထိ ဟားဘတ္တကၠသိုလ္ ပါေမာကၡဟာ စိမ္းစိမ္းကားကားႀကီး ရွိေန ဆဲပါ။ ဒါနဲ႔ သူ႕ဝိဉာဥ္ကို အထိုက္ အေလ်ာက္ပူးဝင္ႏိုင္ဖို႔ သူ႕အေၾကာင္းကိုလည္းရသေလာက္ ဂူဂဲလ္ လိုက္ရ ပါေတာ႔တယ္။

အဲ အခန္းသုံးကို စတင္ကိုင္ခ်ိန္မွာေတာ႔ သူ႕ဆီက ပါေမာကၡမ်က္ႏွာထား ထက္ ေက်ာင္းဆရာဆန္ဆန္ ေႏြးေထြးတဲ႔အၿပဳံးကို ရခဲ႔တယ္။ က်ေနာ္႔ရဲ႕ ဘာသာျပန္မႈလည္းအတန္ငယ္ ေခ်ာေမြ႔လာတယ္။ အခန္းေလးေရာက္တဲ႔အခါမွာေတာ႔ က်ေနာ္တို႔ ရင္းႏွီးမႈပိုရလာသလို သူ႔ကို ခပ္တင္းတင္းလက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္လိုက္မိတယ္လို႔လည္း ခံစားရပါတယ္။ အခန္းေလးဟာ"ငါ လုပ္ႏိုင္တယ္" ဆိုတဲ႔ ယုံၾကည္မႈကို ေပးခဲ႔ပါတယ္။

သူ႕ရဲ႕အထင္ကရစာအုပ္ေတြျဖစ္တဲ႔ (Third Wave) တတိယလႈိင္းနဲ႔ (The Clash)ပဋိပကၡကိုႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ေတာ႔ သူဦးတည္တဲ႔စာဖတ္ ပရိသတ္ကို အေျခခံၿပီး ဝါက်တည္ေဆာက္ပုံေတြပါ အနည္းငယ္ကြဲေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ တတိယလႈိင္းဟာ အဂၤလိပ္အဆင္႔အရ ပဋိပကၡထက္ အနည္းငယ္ပိုလြယ္ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ ဟန္တင္တန္ကို ကမၻာ႔ႏိုင္ငံေရး ဂုရုႀကီးအေနနဲ႔ ကမၻာက မျဖစ္မေနအသိအမွတ္ရတာက လႈိင္းေၾကာင္႔မဟုတ္၊ ပဋိပကၡေၾကာင္႔ သာျဖစ္ပါတယ္။
ပဋိပကၡကိုပဲ ဆိုလိုရင္းအခ်ဳပ္ကိုယူ၊ ၿခဳံ႕ၿပီးဘာသာျပန္မယ္ဆိုရင္လည္း ဒီထက္အမ်ားႀကီးလြယ္ကူမွာပါ။ ဒါေပမဲ႔ သူ႔ဆႏၵျဖစ္တဲ႔ "meaningful to scholars and useful to policymakers" (သူ႕ေစတနာနဲ႔ဆႏၵကို ေလးစား လို႔) ဆိုတာကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ ျပည့္စုံသြားေစခ်င္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ က်ားၿမီးကို ဆြဲလိုက္ရျခင္းပါ။
ကိုယ္႔ကိုယ္ကုိေျပာေနမိတာကေတာ႔ "လီကြမ္းယုရဲ႕ နားဝင္မခ်ိဳထက္ ငါးဆ ပိုအလုပ္လုပ္ေနရတယ္" ဆိုတာပါပဲ။ လီကြမ္းယုက အာရွသားျဖစ္လို႔ ရင္းႏွီး မႈ၊ ပူးဝင္မႈလြယ္ကူတာလည္း ပါေကာင္းပါပါလိမ္႔မယ္။ ဒီၾကားထဲမွာ မူရင္း နဲ႔တိုက္ၿပီး ပရုဖတ္၊ ေထာက္ျပေဝဖန္ေပးတဲ႔ ေစတနာရွင္ေလးဦးကို အထူးေက်းဇူးတင္ရပါတယ္။

မထြက္ေသးဘူးလားဆိုသူေတြအတြက္ေတာ႔ အမွားတတ္ႏိုင္သေရြ႕နည္းေစ ဖို႔နဲ႔ မူရင္းဆီက ရႏိုင္သေရြ႕ ရေစဖို႔ ဝါဆိုမတိုင္မီႀကိဳးစားပါမယ္ ဆိိုတာေ လာက္သာေျပာႏိုင္ပါတယ္။
သို႔ေသာ္ အခန္းတိုင္းရဲ႕ အႏွစ္ခ်ဳပ္ေလးေတြကို ခရီးသြားဟန္လြဲဖတ္ဖို႔ အဆင္ေျပသလိုတင္ေပးသြားပါမယ္။

လူ ့ယဥ္ေက်းမွဳ ပဋိပကၡနဲ႔ ကမၻာသစ္တစ္ခုကို ပုံေဖာ္ျခင္း

အခန္း(၁) မိတ္္ဆက္

ရုရွားရဲ ့အလံေဇာက္ထိုးကိစၥကို သေရာ္သံစြက္စြက္နဲ ့ စတင္ခဲ့ၿပီး ဒီေန ့ ကမာၻမွာ အလံေတြ၊ ၾကက္ေၿခခတ္ေတြ၊ လၿခမ္းေတြ၊ ေခါင္းၿမီးၿခံုေတြ အေရး ပါေနပံုကို မိတ္ဆက္သြားပါတယ္။ ဒါဟာသူေဆြးေႏြးမယ့္ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္း ပါရာဒုိင္းကို နိဒါန္းပ်ိဳးလိုက္ၿခင္းလည္း ၿဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အခန္းတစ္ ထဲမွာပဲ သူခဲြၿခမ္းေလ့လာမယ့္ အခန္းၾကီးငါးခန္း အေၾကာင္းကို ေၿခဆင္းေပး ခဲ့တယ္။

"အခန္း (၁)

လက္ရွိ ကမၻာ႔ႏိုင္ငံေရးဟာ ကမၻာ႔သမုိင္းမွာ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ ဗဟုမ႑ိဳင္၊ ဗဟုစီဗီလုိက္ေဇးရွင္း ျဖစ္လာေနပါတယ္။ ေခတ္သစ္ဆန္ျခင္းနဲ႔(Modernization)အေနာက္တိုင္းဆန္ျခင္း(Westernization)ဟာ မတူညီဘူး။ ေခတ္သစ္ ဆန္ျခင္းက တစ္ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းကိေမြးထုပ္ေပးလုိက္တာ မဟုတ္သလုိအေနာက္မဟုတ္တဲ႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ ၾကားက အေနာက္ ယဥ္ေက်းမႈလည္းမဟုတပါဘူး။

အခန္း(၂)

စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းေတြၾကားက ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လ်ာဟာ ေရြ႕ေလ်ာလာေနတယ္။ အေနာက္တုိင္းလြမ္းမုိးမႈ က်ဆင္းလာေနတယ္။ အာရွ စီဗီလုိက္ေဇး ရွင္းေတြ ဟာ သူတုိ႔ စီးပြားေရး၊ စစ္အင္အား၊ ႏုိင္ငံေရးအင္အားေတြ တိုးခ်ဲ႕ လာေန ပါတယ္။ အစၥလာမ္ဆုိရင္ မ်ားျပားလြန္းတဲ႔ လူဦးေရ ေမြးဖြားႏႈန္းနဲ႔ သူတုိ႔ အိမ္ နီးခ်င္း နိုင္ငံေတြကို မျငိမ္မသက္ ျဖစ္ေအာင္လႈံ႕ ေဆာ္ေနပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး အေနာက္မဟုတ္တဲ႔ စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းတုိင္းဟာ(non-western civilization)သူတုိ႔ရဲ႕ ကုိယ္ပုိင္ ယဥ္ေက်းမႈတန္ဖုိးေတြကိုျပန္လည္ အသက္ သြင္းလာေနၾကတယ္။

အခန္း(၃)

စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းကုိ အေျခခံတဲ႔ ကမၻာ႔ ႏိုင္ငံေရးအခင္း အက်င္း ေပၚထြက္ လာေနတယ္။ လူအဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ သူတုိ႔နဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ တူညီတဲ႔ အျခား အဖြဲ႔ အစည္းေတြနဲ႔ ေပါင္းသင္းလာၾကတယ္။ လူအဖြဲ႔အစည္း ႀကီးတစ္ခုလုံး ကုိ စီဗီလုိက္ ေဇးရွင္း တစ္ခုကေန ေနာက္တစ္ခုဆီ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ အား ထုတ္ျခင္းဟာ မေအာင္ျမင္ဘူး။ ႏုိင္ငံေတြဟာ သူတုိ႔ခ်င္း အုပ္စု တူရာေတြဖြဲ႔စည္းၿပီးေခါင္းေဆာင္(သို႔)ပဓာနႏိုင္ငံကိုဝန္းရံလာေနၾကတယ္။

အခန္း (၄)

အေနာက္ရဲ႕ တစ္ကမၻာလုံးဆုိင္ရာယဥ္ေက်းမႈ၀ါ ဒီေတြရဲ႕ ဟန္ေဆာင္ေလ လုံးထြားျခင္းကလည္း အျခား စီဗီလုိက္ေဇးရွင္း ေတြၾကား မွာ ျပႆနာေတြ ကိုပဲ ေမြးထုပ္ေပးေနပါတယ္။ အထူးသျဖင္႔ အစၥလမ္နဲ႔ တရုတ္ စီဗီလုိက္ေဇး ရွင္းေတြ ၾကားမွာပါ။ ျပည္တြင္းစစ္ေတြ၊ အမ်ားအားျဖင္႔ မြတ္စလင္ ေတြ အခ်င္းခ်င္းနဲ႔ မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြၾကားက စစ္ပြဲေတြဟာ နယ္ျခား စည္းေတြကိုပါ ၿခိမ္းေျခာက္လာေနေတာ႔ နီးစပ္ရာ ႏုိင္ငံေတြျခင္း ေပါင္းစုၿပီး ဒါေတြကုိ ဟန္႔တားႏုိင္ ဖုိ႔ျပင္ဆင္ေနၾကရပါတယ္။

အခန္း(၅)
အေနာက္ယဥ္ေက်းမႈဆက္လက္ရွင္သန္ေနေရးဟာ အေမရိကန္ေတြရဲ႕ သူတို႔အေနာက္တိုင္း အိုင္ဒင္တတီကို ျပန္လည္ တည္ေဆာက္မႈ အေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ သူ တို႔ရဲ႕စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းဟာ တစ္မူထူးျခားေနလို႔ တစ္ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္း လုံးဝမျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိတဲ႔ သေဘာေ ပါက္လက္ခံမႈမ်ိဳး အေမရိကန္ေတြမွာရွိေနရပါမယ္။။ ဒီလို သေဘာေပါက္ လက္ခံမႈမ်ိဳးထားရွိၿပီး အေနာက္မဟုတ္တဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ(non- Western societies)ဆီက ေရာက္ရွိလာမယ္႔ စိန္ေခၚ မႈေတြကုိ ရင္ ဆုိင္ႏုိင္ေအာင္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ အင္အားျဖည္႔ထား ၾကရပါလိမ္႔မယ္။ စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းကို အေျခခံတဲ႔ စစ္ပြဲၾကီးေတြကုိ ေရွာင္ၾကဥ္နုိင္ဖုိ႔ဟာ ကမၻာ႔ေခါင္းေဆာင္ၾကီးေတြအေနနဲ႔ ကမၻာ႔ႏုိင္ငံေရးရဲ႕ ဗဟုစီဗီလုိက္ေဇး ရွင္းအေျခခံ သဘာ၀ကုိလက္ခံၿပီး အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ျခင္း အေပၚမွာ ပူတည္ေနပါတယ္။"

ေရွးမွာရွိခဲ ့တဲ ့ကမာၻၾကည့္ေၿမပံု ေလးခုစလံုးကို ဟားဘတ္ပါေမာကၡက တစ္ခုခ်င္းပယ္ခ်သြားခဲ့တယ္။ ပထမဆံုးအပယ္ခံလိုက္ရတာကေတာ့ သူေလးစားတဲ ့ဖရန္္စစ္ဖူကူယားမား ဦးေဆာင္တဲ့ “တစ္ခုတည္းေသာကမာၻ” ဆိုတဲ့ပါရာဒိုင္းပါ။ “The end of story” အေနာက္ရဲ ့လစ္ဘရယ္ ဒီမိုကေရစီ သာ နုိင္ငံတိုင္းရ ဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ ၿဖစ္လာေတာ့မယ္ဆိုတဲ ့အဆိုပါ။ ယူနီဗာ ဆယ္လစ္ဇင္ဟာ အသစ္အဆန္းမဟုတ္သလုိ အဓိပၸါယ္လည္း မရွိေတာ့ဘူး ဆိုၿပီး ပယ္ခ်သြားခဲ့ပါတယ္။

သူ ဒုတိယပယ္တဲ ့ပါရာဒိုင္းက “နွစ္ၿခမ္းေသာ ကမာၻ” “ ကၽြန္ေတာ္တို ့နဲ ့ သူတို ့” “ ဆင္းရဲသားနဲ ့လူခ်မ္းသာ” “ ေတာင္နဲ ့ေၿမာက္”
“ အေရွ ့နဲ ့အေနာက္” ဆိုတဲ ့နွစ္ၿခမး္ခဲြအယူအဆပါပဲ။ ဒီပါရာဒိုင္းက အမွန္တရားနဲ ့နီးစပ္ေပမယ့္ စစ္ေအးလြန္ကမာၻရဲ ့ ကမာၻနုိင္ငံေရး ဇာတ္ေၾကာင္းကို ဒီေလာက္ခဲြၿခားၾကည့္ရံုနဲ ့ထင္ထင္ရွားရွားမၿမင္နုိင္ဘူး။ ဆင္းရဲတဲ ့နုိင္ငံေတြက ခ်မ္းသာလာေနေတာ့ ဆင္းရဲ ့ခ်မး္သာ ကြာဟမွဳက မရွိေတာ့။ ဆင္းရ ဲ့တဲ ့နုိင္ငံနဲ ့ခ်မ္းသာတဲ ့နုိင္ငံ စစ္ၿဖစ္ဖို ့က ပိုလို ့အလွမ္းေ၀း၊ ဆင္းရဲ ့သားက ခ်မ္းသာတဲ ့နုိင္ငံကို မယွဥ္နုိင္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာင္နဲ ့ေၿမာက္ စီးပါြးေရးအရ နွစ္ၿခမ္းခဲြၾကည့္ၿခင္းဟာ တကယ့္အၿဖစ္မွန္နဲ ့ ေ၀းကြာေနတယ္ ဆိုတဲ ့အေၾကာင္းၿပခ်က္ေတြနဲ ့ပယ္ခ်ခဲ့တယ္။

ယဥ္ေက်းမွဳအရ အေရွ ့နဲ ့အေနာက္ခဲြၿခားေ၀ဖန္ၿခင္းကလည္း အလုပ္မၿဖစ္၊ အေရွ ့နဲ ့အေနာက္ယဥ္ေက်းမွဳ မတူတာ မွန္ေပမယ့္ အေရွ ့နုိင္ငံေတြကေရာ သူတို ့ခ်င္းယဥ္ေက်းမွဳ တူညီေေနလို ့လားဆုိၿပီး မြတ္ဆလင္နုိင္ငံေတြနဲ ့ တရုတ္၊ ဂ်ပန္၊ အိႏၵိယတို ့ကို စံထုိးၿပပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ West and East အစား West and the rest ဆိုတာကမွ အဓိပၸါယ္ ပိုရွိနုိင္ေသးတယ္ဆိုၿပီး ယဥ္ေက်းမွဳအရ အေနာက္နဲ ့အေရွ ့ခဲြၿခမ္းေ၀ဖန္တဲ ့ “ ႏွစ္ၿခမး္ေသာ ကမာၻ” ပါရာဒိုင္းကိုဆက္ၿပီး ပယ္ခ်ခဲ့တယ္။

ဒီပါရာဒိုင္းနွစ္ခုကို “Parsimony” သရုပ္က်ဥ္း၀ါဒ (သရုပ္ခ်န္၀ါဒလို ့ ဘာသာၿပန္ခဲ့ပါတယ္။) လို ့ေနာက္ပိုင္းမွာ သူက ဆက္ရွင္းပါတယ္။

တတိယသူပယ္ခ်ခဲ့တဲ့ ပါရာဒိုင္းကေတာ့ “ နုိင္ငံေတာ္မ်ား ပါရာဒုိင္း” ပါ။ နုိင္ငံေတြက ကမာၻေရးရာ ဇာတ္ခံုမွာ ဇာတ္လိုက္ေတြၿဖစ္ေနေပမယ့္ နုိင္ငံေတာ္ေတြ ကိုယ္တုိင္ အခ်ဳပ္အၿခာ အာဏာေတြ ဆံုးရွံုးေနပံု၊ ေငြေၾကး နည္းပညာ၊ လူေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္မထားနုိင္ပံု၊ သူတို ့လုပ္ပိုင္ခြင္ ့ေတြကို ဥေရာပသမဂၢကို နုိင္ငံတကာ အဖဲြ ့အစည္းေတြက ကန္ ့သတ္ထား လို ့သူတို ့ကိုယ္တိုင္လည္း အဓိကဇာတ္ေဆာင္ မဟုတ္ေတာ့ဘူးဆိုၿပီး ပယ္ခ်ခဲ့ၿပန္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဒီနုိင္ငံထဲရွိလူေတြက သူတို ့နဲ ့ စီဗီလိုက္ေ ဇးရွင္းအရ တူညီတဲ့ အၿခားနုိင္ငံကို အားေပးေထာက္ခံေနၾကပံု (တရုတ္ၿပည္ထဲက မြတ္ဆလင္ေတြ၊ ရုရွားထဲက မြတ္ဆလင္ေတြ၊ သီရိလကၤာထဲ တမးီ(လ္)ေတြ စသည္) ကိုေထာက္ၿပရင္း နုိင္ငံေတြကို အေၿခခံၿပီးဆဲြတဲ ့ေကာက္ခ်က္ကလည္း မလံုေလာက္ၿပန္ဘူးဆိုၿပီး ပယ္ခ်ခဲ့ၿပန္ပါတယ္။

ေနာက္္ဆံုးသူပယ္ခ်ခဲ့တဲ့ ပါရာဒိုင္းကေတာ့ “ ၿပႆနာ ေပါင္း ေသာင္းေၿခာက္ေ ထာင္ကမာၻ” ဆိုတဲ့ပါရာဒိုင္းပါ။ လူေတြ၊ လူမိ်ဳးစုေတြ၊ လူမ်ိဳးစုအဖဲြ ့ေတြ၊ နုိင္ငံေတြ၊ နုိင္ငံအဖဲြ ့ေတြရဲ ့ထင္ရာစိုင္း ဥပေဒမဲ့စရုိက္ေတြကို ေထာက္ၿပရင္း ၿပႆနာ ေပါင္း ေသာင္းေၿခာက္ေထာင္ကမာၻ ပါရာဒိုင္းဟာ လက္ရွိ ကမာၻနုိင္ ငံေရးနဲ ့အထုိက္အေလ်ာက္အံ၀င္ခြင္က်ရွိတယ္လို ့ ေထာက္ခံသလိုလို ေလခ်ိဳေသြးရင္း ဥပေဒမဲ့စရုိက္ေတြ ေတြ ့ၿမင္ေနရေပမယ့္ ၿဖစ္ခ်င္သလိုၿဖစ္ ဥပေဒ မဲ့ ျခင္း မဟုတ္ဘူး။ သူတုိ ့ကို စုစည္းေပး ခဲြၿခားေပးတဲ ့အရာ ရွိေနတယ္။ ဒါက စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းပဲ။ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းတူရင္ ကူမယ္ေထာက္ပံ့မယ္။ ၀င္ကူတိုက္မယ္။ မတူရင္ မကူညီ မေထာက္ပံ့ၾကဘူး။ ဒီေတာ့ေခတ္သစ္ ကမာၻနုိင္ငံေရးရ ဲ့တဲြေရး ၊ခဲြေရး လက္သည္ဟာ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္း တူၿခင္း မတူၿခင္းသာ ၿဖစ္တယ္ဆိုၿပီး သူ ့ရ ဲ့ဂႏၳ၀င္ေၿမာက္ “The Clash of Civilizations” ကို အတင္းထုိ းမိတ္ဆက္သြားခဲ့ပါတယ္။
( ဒီနွစ္၀ါဒကို Realism-သရုပ္မွန္၀ါဒလို ့အမည္ေပးထားပါတယ္။)

သေဘာမတူရင္ေတာင္ ၿငင္းပယ္ရခက္ခက္ၿဖစ္သြားေစတာက သူထုတ္ၿပ ခဲ့တဲ့ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းဆိုင္ရာ ပဋိပကၡေတြပါပဲ။ သူ ့အဆိုကုိ ခုိင္မာေစဖုိ ့ ကမာၻနုိင္ငံေရး ဂုရု၊ ကမာၻနုိင္ငံေရးအေပၚ (၂၀ ရာစုေနွာင္းပိုင္းနဲ ့၂၁ ရာစုဦးပို္င္း) ၾသဇာလႊမ္းမိုးမွဳ အရွိဆံုးဆိုတဲ ့ဟားဘတ္ပါေမာကၡက (၆)လ အတြင္းၿဖစ္ပါြးခဲ့တဲ ့ယဥ္ေက်းမွဳ ပဋိပကၡေတြကို စာရင္းခ်ၿပသြားခဲ့ပါတယ္။

ၿငင္းခ်င္ရင္ ၿငင္းနုိင္တယ္။ ကမာၻနုိင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚမွာ ဇာတ္လိုက္ၿဖစ္ေန တာကေတာ့ “စီဗီလိုက္ေဇးရွင္း” ပဲဆိုတဲ ့ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းပါရာဒုိင္း အသစ္ကို နုိင္ငံေရးစာအုပ္စင္ေပၚ တင္ေပးသြားခဲ့ပါတယ္။ အခ်ဳပ္ဆိုရရင္ အခန္းတစ္ဟာ ပဋိပကၡအစပ်ိဳးေပးတဲ့ နိဒါန္းမွ်သာပါ။