ဆူးေလေစတီေတာ္ကို ဖူးေတြ႕ရတိုင္း

(အီးေမးစာ)

ဦးခ်န္ထြန္းကို ရခိုင္ျပည္နယ္၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕ ေရႊစလြယ္ရ သူေဌးႀကီး ဦးရဲေက်ာ္ သူ၊ ေဒၚသံဒါျဖဴတို႔မိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြားသန္႔စင္ၿပီး၊ အေဖ့ေျခရာနင္းခဲ့၍ ထိုေခတ္ ထိုအခ်ိန္က ျမန္မာႏိုင္ငံသာမက ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား တလြားအထိပင္ သူ၏အရွိန္အ၀ါ လႊမ္းမိုးခဲ့ေသာ နာမည္ႀကီး ဥပေဒပါရဂူတစ္ဦး ျဖစ္ပါသည္။

ဦးခ်န္ထြန္းသည္ ဥပေဒဘြဲ႕ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ျဖစ္ေသာ (၁၈၈၁) ခုႏွစ္တြင္ ေရာ မဥပေဒဘာသာရပ္၊ ဥပေဒအတတ္ပညာ ဘာသာရပ္၊ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးတို႔ ၏ ေရွးေဟာင္းထံုးတမ္းစဥ္လာဘာသာရပ္မ်ား အားလံုးမွာ အမွတ္အမ်ားဆံုး ဂုဏ္ထူးႏွင့္ ေအာင္ျမင္ခဲ့၍ ၀ိတိုရိယ ဘုရင္မႀကီးကိုယ္တိုင္ ၀ိတိုရိယေရႊတံ ဆိပ္ဆုကို ခ်ီးျမင့္ခဲ့သည္။ ဘာသာရပ္တိုင္းတြင္ ထူးခၽြန္ဆု(ဂုဏ္ထူး)ရရွိခဲ့၍ ဘာသာရပ္တစ္ခုလွ်င္ ထိုေခတ္က ေပါင္စတာလင္ (၁၀၀)စီ ခ်ီးျမင့္ျခင္း ခံရသူျဖစ္သည္။ ဦးခၽြန္ထြန္း ရရွိခဲ့ေသာ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ အမွတ္မ်ိဳးကို ဒုတိ ယ ကမၻာစစ္ျဖစ္ခဲ့ေသာအခ်ိန္ထိ ေနာက္ထပ္ ထိုဆုမ်ိဳးရရွိသူ လံုး၀(လံုး၀) မရွိခဲ့ဟုသိရသည္။
ရန္ကုန္သို႔ျပန္လာၿပီး ၀ိတိုရိယဘုရင္မဆုကို လည္ပင္းတြင္ ဆြဲ၍သြားလွ်င္ ဦးခ်န္ထြန္းႏွင့္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ဆံုမိေသာလူတိုင္းသူ႕ကို အေလးျပဳၾကရ သည္။ စက္ဘီးစီးလာသူ ျဖစ္ေနလွ်င္ စက္ဘီးမွဆင္းၿပီး ရပ္၍ အေလးျပဳၾက ရသည္။

၀ိတိုရိယ ဘုရင္မႀကီးက သူတို႔အုပ္စိုးေသာ ကိုလိုနီႏိုင္ငံမ်ားထဲမွ ဤမွ်ေ လာက္ ပညာေတာ္ေသာ ကေလးမ်ိဳး ရွိသည္ကို တအံတၾသ ျဖစ္မိသည္ဟု သိရသည္။ ေတြ႕ခ်င္လြန္း၍ အေခၚခံရေသာ ေမာင္ခ်န္ထြန္း ကို ဘုရင္မ ႀကီး က လက္ဆြဲႏုတ္ဆက္ၿပီး လက္ဖက္ရည္ ဧည့္ခံပြဲႏွင့္ ဧည့္ခံခဲ့သည္။ ၀ိတိုရိ ယ ဘုရင္မႀကီးဆုကို သူကိုယ္တိုင္ ခ်ီးျမွင့္ၿပီးဘုရင္မႀကီး၏ သားေတာ္ႏွင့္ ေတာ္ ၀င္နန္းသံုး ျမင္းရထားကို အတူစီးခြင့္ရေသာ ဆုလည္း ပါ၀င္သည့္အျပင္ နန္းေတာ္ထဲ အခ်ိန္မေရြး ၀င္ထြက္သြားလာႏိုင္ခြင့္ အခြင့္ အေရးကိုပင္ ဘုရင္မက ေပးအပ္ခဲ့သည္ဟု သိရပါသည္။ ဦးခ်န္ထြန္းသည္ အဂၤလန္တြင္ေနစဥ္ The Nature and Value of Jurisprudence စာအုပ္ကို Messrs Sweet And Maswell စာအုပ္တိုက္မွ ထုတ္ေ၀ခဲ့ေသးသည္။ ယင္း စာအုပ္သည္အလြန္လူႀကိဳက္မ်ားခဲ့၍ တတိယအႀကိမ္ထိပင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ရ သည္ဟု သိရပါသည္။ ဦးခ်န္ထြန္း ရန္ကုန္ျပန္ေရာက္ေသာအခါ Leading Cases in Burmese Law စာအုပ္ႏွင့္ BurmeseBuddhist Law စာအုပ္(၂) အုပ္ကို ေရးသားခဲ့သည္။ ယင္းစာအုပ္ (၂)အုပ္သည္ ယေန႔ထက္တိုင္ျမန္မာ တရားေရးဌာနတြင္ လက္သံုး (Manual) အျဖစ္ အသံုျပဳေနဆဲဟု သိရပါ သည္။
ၿဗိတိသွ်အစိုးရသည္ စီမံကိန္းခ်၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ေခတ္မီၿမိဳ႕ေတာ္ျပဳ လုပ္ခဲ့ရာ အကြက္ရိုက္ၿပီး အိမ္ရာတိုက္တာမ်ား ေဆာက္လုပ္ခဲ့ပါသည္။ ထိုစဥ္က ယခု သိမ္ႀကီးေစ်းေနရာတြင္ဆူးေလေစတီေလာက္ႀကီးေသာ“က်ိဳက္ျမတ္သံခ်ိဳ”
ေစတီတစ္ဆူ ရွိခဲ့သည္ကို လမ္းႏွင့္မလြတ္၍ၿဖိဳဖ်က္ပစ္ခဲ့ပါသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ရွိ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း အားလံုးနီးပါးကို အကြက္မ်ား ခ်ရာတြင္မလြတ္ ဆိုၿပီး ယခုလမ္းမေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ က်ံဳးႀကီးလမ္း သရက္ေတာဥယ်ာဥ္အတြင္း စုေပါင္း၍ေရႊ႕ေျပာင္းခဲ့သည္။ (ယေန႔တိုင္ သရက္ေတာ ေက်ာင္း၀င္းအတြင္း ထိုစဥ္ကအမည္အတိုင္း ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိေနပါေသးသည္။)

ဒုတိယအႀကိမ္ လမ္းမ်ားတိုးခ်ဲ႕ရာတြင္ လမ္းမလြတ္ဟုဆိုၿပီး ဆူးေလေစတီ ကို ယခုေနရာမွ အျခားေနရာသို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းရန္ အစည္းအေ၀းျပဳလုပ္ၿပီး
ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုစဥ္က ၿဗိတိသွ်အရာရွိမ်ား တင္ျပခ်က္တြင္ ေနာက္ အႏွစ္ (၅၀-၁၀၀) အတြင္း ရန္ကုန္ၿမိဳၾကီးသည္ ကမၻာ့အဆင့္မီ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီး တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္လာမည္ျဖစ္ရာ ပတ္ခ်ာလည္၀ိုင္းရံလ်က္ ရွိေသာ မိုးထိျမင့္ မား သည့္ တိုက္တာ အေဆာက္အအံုမ်ား၏ ေအာက္ ေရာက္ေနမည္ ျဖစ္ပါ၍ မသင့္ေလ်ာ္ဟု အေၾကာင္းျပခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားစိတ္ႀကိဳက္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ ေနရာတစ္ခုသို႔ ေရြး၍ ပံုတူေဆာက္လုပ္ေပးမည္ဟု အေၾကာင္းျပခဲ့ပါသည္။ ယင္းကိစၥကို အဂၤလိပ္အရာရွိမ်ား အပါအ၀င္ ျမန္မာ အရာရွိမ်ားက ကန္႔ကြက္သူမရွိ သေဘာတူခဲ့ပါသည္။

ဦးခ်န္ထြန္းတစ္ေယာက္သာ အႀကီးအက်ယ္ ေဒါသူပုန္ထၿပီး ကန္႔ကြက္ ပါေတာ႔သည္။ အဂၤလိပ္ေခတ္တြင္ အထက္မွခ်မွတ္ေသာ အမိန္႔တစ္ခုကို လုပ္သင့္သည္ ျဖစ္ေစ၊ မလုပ္သင့္သည္ျဖစ္ေစ မေျပာရဲေသာေခတ္ ျဖစ္ပါ သည္။ အလုပ္ျပဳတ္မွာ ေၾကာက္သည္က တစ္ေၾကာင္းေၾကာင့္ မည္သူမွ် ဦးခ်န္ထြန္းဖက္မွ မားမားမတ္မတ္ရပ္၍ ေျပာမည့္သူ မရွိခဲ့ပါ။ ဦးခ်န္ထြန္း စကား လံုး၀အရာမေရာက္ခဲ့ပါ။ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ား၏ ထံုးတမ္းစဥ္လာတြင္ ဘုရားတည္ၿပီးလွ်င္ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း ဖ်က္ျခင္း ျပဳလုပ္ရိုးထံုးစံမရွိဟု တင္ျပခဲ့ ပါသည္။

အလားတူ အဂၤလန္ကိုေခတ္မီၿမိဳ႕ေဆာက္လုပ္စဥ္ကလည္း Square Building အ၀ိုင္းကိုေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံု တစ္ခုအေနျဖင့္ “ဘာေၾကာင့္ခ်န္ထားခဲ့သလဲ”
လို႔ အေရးဆိုခဲ့ပါေသးသည္။ ဦးခ်န္ထြန္း ကန္႔ကြက္ခ်က္မ်ားသည္ လံုး၀ အရာမေရာက္ခဲ့၍ စေနေထာင့္မွစ၍ ဆူးေလေစတီကို ဖ်က္ပါေတာ့သည္။

ဦးခ်န္ထြန္းကအာဂသတၱိရွင္တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ လုပ္ရဲေသာသတၱိရွိသည္။ အလုပ္ျပဳတ္ခ်င္ ျပဳတ္ပါေစ။ သူ လံုး၀ေနာက္မဆုတ္ခဲ့ပါ။ သူ႕ကို ေရႊတံဆိပ္ ဆု ေပးထားေသာ ၀ိတိုရိယဘုရင္မကို ခ်က္ခ်င္း သတိရလာသည္။ မၾကာ ပါ။ ေၾကးနန္းရိုက္ၿပီး၊ စာတစ္ေစာင္လည္း ဘုရင္မထံ အက်ိဳးအေၾကာင္း ေရး သားေပးပို႔လိုက္ပါသည္။
ဦခ်န္ထြန္း၏ေက်းဇူး၊ ၀ိတိုရိယဘုရင္မႀကီး၏ အမိန္႔ေၾကာင့္ ယေန႔ျမန္မာ လူ မ်ိဳးတို႔ ဆူးေလေစတီကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္တြင္ ေတြ႕ေနရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ဦးခ်န္ထြန္း၏ ေက်းဇူးကားအလြန္ႀကီးမားပါသည္။ ဆပ္၍ကုန္ႏိုင္မည္ မ ဟုတ္ပါ။ ဆူးေလေစတီကို ဖူးေတြ႕ရတိုင္း ဦးခ်န္ထြန္းကို သတိရသင့္ပါသည္။

{ေအးသိန္း၏ ႏိုင္ငံအက်ိဳးျပဳ အဖိုးတန္ရတနာမ်ားမွ ေကာက္ႏုတ္ေရးသားပါသည္။}
ဦးသိန္းေ၀။