By amanda ripley
"စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြ ေလ့လာသံုးသပ္လို႔ရတာက အခုကေလးေတြရဲ႕ ပီစာ စာေမးပြဲရမွတ္ေတြကုိ အေျခခံၿပီး ႏိုင္ငံေတြရဲ႕အနာဂတ္ ၀င္ေငြကို တြက္ခ်က္လို႔ရေနၿပီဆိုတာပါ။ တကယ္လို႔ အေမရိကရဲ႕ ကေလးေတြသာ ဖင္လန္က ကေလးေတြလို ပီစာရမွတ္ေတြ ရွိေနမယ္ဆိုရင္ အေမရိကရဲ႕ တစ္ႏွစ္ ၀င္ေငြဟာ တစ္ ထရီလီယံကေန ႏွစ္ ထရီလီယံအထိ တိုးတတ္လာႏိုင္စရာရွိပါတယ္"
(အရင္ပို႔စ္မွ အဆက္)
(ဒီေမးခြန္းရဲ႕ အေျဖမွန္ကို ဖင္လန္၊ ေတာင္ကိုရီးယားနဲ႔ အေမရိကား ကေ က်ာင္းသားေတြရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုကပဲ မွန္ေအာင္ေျဖဆိုႏိုင္ခဲ့ပါတယ္)
လက္ကမ္းစာေစာင္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ေတာ့ အေျဖမွန္ရယ္လို႔မရွိပါဘူး။ ကိုယ့္ အျမင္ကို က်က်နန ဖြင့္ဆုိရွင္းျပေပးႏိုင္ရင္ အမွတ္ျပည့္ရတာပါပဲ။ ဒါေပ မဲ့ ေရွ႕မွာသံုးခဲ့ၿပီးတဲ့ စကားလံုးေတြကို ထပ္တလဲသံုးၿပီး ေျဖရံုနဲ႔ေတာ့ အမွတ္မရႏိုင္ပါဘူး ဥပမာ ေမးခြန္းထဲမွာပါၿပီးသားျဖစ္တဲ့ “ friendly “ လို “ encouraging “ လိုစကားလံုးေတြေပါ့။ အလားတူပါပဲ “ Interesting “ တို႔ “ easy to read “ တုိ႔ “ clear “ တို႔ဟာလည္း သိပ္မစြံလွပါဘူးလို႔ သတ္မွတ္ ထားပါတယ္။ ကိုယ္သံုးစြဲမယ့္ စကားလံုးဟာ ကိုယ့္မူပိုင္ျဖစ္ေနရမယ္။ သူတို႔ (စာစစ္သူေတြ) ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္က ေတာ္ေတာ္ႀကီးျမင့္ေနပါတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးကေက်ာင္းသားေတြထဲ ဆယ္ေရာက္မွာ ေလးေယာက္ပဲ ဒီေမး ခြန္းရဲ႕အေျဖမွန္ကို ရခဲ့ၾကပါတယ္။
ေမးခြန္းပံုစံေတြကိုၾကည့္ရင္ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔တစ္ႏိုင္ငံ မတူဘူးဆိုတာ ေတြ႕ရ ပါတယ္။ ဥပမာ မကၠဆီကိုက ေက်ာင္းသားေတြကို အီရီေရကန္ ( Lake Erie ) ရဲ႕ ဒိုင္ယာမီတာကို တိုင္းထြာျပဖို႔ မေမးပါဘူး။ ဒီလုိအေသးစိတ္တြက္ခ်က္မႈေတြဟာလည္း ပီစာ စာေမးပြဲမွာ အေရးမပါလွ ပါဘူး ပီစာ စာေမးပြဲဆုိတာကကိို အခ်က္အလက္ေတြကို သိပ္ၿပီးအေလး ထားေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ အေရးပါတဲ့ အခ်က္ေတြကို အေျခခံၿပီး တစ္ခုခု ဖန္တီးေပးႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္ကိုပဲ အဓိကထားၿပီး စစ္ေဆးတာပါ။
ေနာက္ဆံုးေတာ့ ကၽြန္မရဲ႕စာေမးပြဲရလာဒ္ကို စာေမးပြဲႀကီးၾကပ္ေပးသူကိုပဲ ကၽြန္မဖတ္ျပလို္က္တယ္၊ သူကလြဲလို႔လည္း ဘယ္သူမွအနားမွာ မရွိဘူးေလ။ သိပၸံနဲ႔ပတ္သက္တဲ့အေျဖတစ္ခုပဲ ကၽြန္မလြဲသြားတယ္၊ Good Job လို႔သူမက အားရ၀မ္းသာေျပာပါတယ္။ ကၽြန္မအသက္ဟာ ပီစာ စာေမးပြဲ၀င္ေရာက္ေျဖ ဆုိၾကတဲ့ ကေလးေတြထက္ (၂၄) ႏွစ္ပိုႀကီးတယ္ဆုိတာကိုေတာ့ ကၽြန္မ တို႔ႏွစ္ေယာက္စလံုး သိၾကတာေပါ့။
အဲ့ဒီအေဆာက္အဦးထဲကေန ထြက္လာခဲ့တဲ့ေနာက္မွာေတာ့ ကၽြန္မစိတ္ ထဲ ေလးလံလို႔ေနတယ္။ ကၽြန္မရမွတ္ဟာ ကၽြန္မႏိုင္ငံက ကေလးေတြကို ဘာမွလုပ္မေပးႏိုင္ဘူးဆိုတာ ကၽြန္မသေဘာေပါက္လိုက္မိတယ္။ ဒီစာေမး ပြဲက လြယ္တာလည္းမဟုတ္ ခက္တာလည္းမဟုတ္ဘူး။ ကၽြန္မ မွန္ေအာင္ေျဖႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေမးခြန္းတစ္ခုဆိုရင္ ကၽြန္မတုိ႔ႏိုင္ငံက (၁၅) ႏွစ္ သားေက်ာင္းသား (၁၈) ရာခိုင္ႏႈံးပဲ အေျဖမွန္ရခဲ့ၾကတယ္ အျခားေမးခြန္းေတြလည္း အဲ့သလိုပါပဲ။ ကၽြန္မ ေျဖႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေမးခြန္းတခ်ိဳ႕ရဲ႕ အေျဖကို ဖင္လန္နဲ႕ေတာင္ကိုရီးယား ေက်ာင္းသားေတြအမ်ားစုက မွန္ေ အာင္ေျဖႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ကၽြန္မတို႔ အေမရိကန္ေက်ာင္းသား အမ်ားစုကေ တာ့ အေျဖမွန္နဲ႔ ေ၀းေနၾကရွာတယ္။
ပီစာ စာေမးပြဲမွာ လိုအပ္တဲ့အရည္အခ်င္းက ျပႆနာရဲ႕အေျဖကိုရွာေဖြျခင္း နဲ႔ လူအခ်င္းခ်င္း ဆက္ဆံေရး အတတ္ပညာပါ၊ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရရင္ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ အသက္ရႈၾကပ္ၿပီး စီးပြားေရးအေျပာင္း အ လဲေတြြ ရုတ္တရက္ ႀကံဳေတြ႕ရႏို္င္တဲ့ ဒီေခတ္သစ္ကမၻာႀကီးထဲမွာ ကၽြန္မတို႔ မိသားစုကို ဘယ္လိုကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ၾကမလဲဆိုတဲ့ အေျခခံအရည္ အခ်င္းေတြပါပဲ။
ဒီလိုေမးခြန္းေတြကို ေကာင္းေကာင္းမေျဖဆိုႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အဓိပၸါယ္ဟာ ဘာလဲ။ ကၽြန္မတို႔ ေက်ာင္းသားတိုင္း ဆရာ၀န္ေတြ၊ ေရွ႕ေနေ တြ ျဖစ္ေနစရာမလုိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔အားလံုး ဘယ္လိုစဥ္းစား ေတြးေခၚ ရမယ္ ဆိုတာေတာ့ သိဖို႔မလိုအပ္ေပဘူးလား။
ပီစာ စာေမးပြဲဟာ အရည္အခ်င္းအားလံုးကို တုိင္းတာျပႏိုင္တယ္လို႔ေတာ့ ကၽြန္မ မယံုၾကည္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒီစာေမးပြဲဟာ ကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႕ စဥ္း စာေတြးေခၚႏိုင္မႈကိုေတာ့ တိုင္းတာျပႏိုင္တယ္။ အေမရိကန္ ပါေမာကၡမ်ား အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကေတာ့ “ အေမရိကရဲ႕ ပညာေရးဟာ လြတ္လပ္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႕ အ စည္းမွာ တည္ထြင္ဆန္းသစ္တဲ့ လူငယ္ေတြ ေမြးဖြားေပးႏိုင္ဖို႔ စီစဥ္ ဖန္တီး ထားတဲ့ ပညာေရး “ လို႔ ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့ၾကတယ္။
တကယ္လို႔ တည္ထြင္ဆန္းသစ္တဲ့ အေတြးဟာ အေမရိကပညာေရးရဲ႕ အ မွတ္အသားတစ္ခုဆိုရင္ ဒီပညာေရးဟာ ဘာျဖစ္လို႔ ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ ၁၅ ႏွစ္ သားေက်ာင္းသားေလးေတြအေပၚမွာ ထင္ဟပ္မႈမရွိခဲ့တာပါလဲ။
ဒီအတိုင္းဆိုရင္ အေမရိကန္ေက်ာင္းသားေလးေတြနဲ႔ ပညာသင္စာရိတ္ေတြ ထုတ္ေပးေနရတဲ့ မိဘ၊ အစိုးရေတြဟာ အခ်ိန္ေတြ၊ ေငြေတြမ်ား စြာ ျဖဳန္းတီး ရာေရာက္ေနၿပီလား ဆိုတဲ့အေတြးကေန ခြဲထြက္ဖို႔ ကၽြန္မအတြက္ မလြယ္ကူ လွရိုးအမွန္ပါပဲ။ ၂၀၀၉-ခု ပီစာ စာေမးပြဲမွာ အေမရိကန္ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ သခ်ၤာရလာဒ္ဟာ ကမၻာမွာ အဆင့္ (၂၆) ရွိတယ္၊ သိပၸံမွာ အဆင့္ (၁၇) စာ ဖတ္ျခင္းမွာ (၁၂)ရွိခဲ့တယ္။ ဒါသာျဖစ္တဲ့ ကေလးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီရဲ႕ ပညာေရး အသံုးစားရိတ္မွာ ကၽြန္မတို႔က အဆင့္(၂) မွာရွိပါတယ္။ (ကၽြန္မတို႔ထက္ ပညာေရးမွာ ပိုၿပီးသံုးစြဲတဲ့ႏိုင္ငံကေတာ့ လူဇင္ဘတ္ႏိုင္ငံပါ၊ ဒီႏိုင္ငံရဲ႕လူဦးေရက Tennesseen Nashville လူဦးေရထက္ေလွ်ာ့နည္းပါ တယ္)
ကၽြန္မတို႔ ျဖဳန္းတီးခဲ့တာေတြအေၾကာင္းကို ေတြးမိရင္ ရင္နာစရာပါပဲ။ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြ ေလ့လာသံုးသပ္လို႔ရတာက အခုကေလးေတြရဲ႕ ပီစာ စာေမးပြဲရမွတ္ေတြကုိ အေျခခံၿပီး ႏိုင္ငံေတြရဲ႕အနာဂတ္ တစ္ဦးခ်င္း၀င္ေငြကို တြက္ခ်က္လို႔ရေနၿပီဆိုတာပါ။ ဒီအျပင္ အျခားအေၾကာင္းတရားေတြလည္း ပါ ၀င္မႈေတာ့ရွိတာေပါ့။ ဘယ္လိုေလ့လာရမယ္ ဘယ္လိုေတြးေခၚရမယ္ အေျပာင္းအလဲေတြၾကားမွာ ဘယ္လိုဟန္ခ်က္ညီေအာင္ ထိန္းထားႏုိင္ရမယ္ စတာေတြပါ။ တကယ္လို႔ အေမရိကရဲ႕ ကေလးေတြသာ ဖင္လန္က ကေ လးေတြလို ပီစာရမွတ္ေတြ ရွိေနမယ္ဆိုရင္ တစ္ႏွစ္ခ်င္းမွာပဲ အေမရိကရဲ႕ ၀င္ေငြဟာ တစ္ ထရီလီယံကေန ႏွစ္ ထရီလီယံအထိ တိုးတတ္လာႏိုင္စရာ ရွိပါတယ္။
ေက်ာင္းသားေတြအတြက္က်ျပန္ေတာ့ ပီစာရမွတ္ဟာ ဘယ္တကၠသိုလ္ကို တတ္ခြင့္ရမလဲ ဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေက်ာင္းရီေပါ့တ္ေတြထက္ ပိုၿပီးေသ ခ်ာပါတယ္။ ပီစာ စာေမးပြဲရဲ႕ စာဖတ္အရည္အခ်င္း စစ္တမ္းမွာ သိပ္မစြံလွ တဲ့ကေလးေတြဟာ အထက္တန္းေက်ာင္းမွာတင္ ပညာေရးဆံုးခန္းတိုင္ဖို႔ အလားအလာေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ပီစာ စာေမးပြဲစစ္ေဆးတာက သူ တုိ႔ေခါင္းထဲမွာ ဘယ္ေလာက္မွတ္ထားႏုိင္တယ္ဆိုတာမဟုတ္ဘဲ သူတို႔ စိတ္ ဓာတ္ တတ္ႂကြမႈကို စစ္ေဆးလိုက္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစာေမးပြဲေျဖၿပီး စာေမး ပြဲနဲ႔ပတ္သက္လို႔ စိတ္ထဲမွာ မတင္မက် ခံစားခဲ့ရပါတယ္။ ပီစာ စာေမးပြဲနဲ႔ ဒီ စာေမးပြဲနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စာမ်က္ႏွာတစ္ေထာင္ေက်ာ္တဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ေတြဟာ အနာဂတ္ရတနာေျမပံုပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီရတနာေျမပံုကိုၾကည့္ၿပီး ဘယ္ႏိုင္ငံက သူတို႔ကေလးေတြကို စဥ္းစားတတ္ေအာင္ သင္ေပးထားသလဲ ဘယ္ႏိုင္ငံေ တြက ဒါေတြကို သင္ေပးမထားဘူးလဲ ဆိုတာကိုလည္း အေျဖရွာလို႔ ရသြား ပါေတာ့တယ္။
တိုးတတ္မႈ၊ ေအာင္ျမင္မႈ အရွိဆံုးသံုးႏိုင္ငံကို ဒီလိုအုပ္စုသံုးမ်ိဳး ခြဲျခားၾကည့္ လိုက္မိပါတယ္။
၁။ ဖင္လန္ရဲ႕ အိပ္မက္ၿမိဳ႕ေတာ္ ေမာ္ဒယ္။ သူတို႔ပညာေရးဟာ ကေလးေတြ ကို အျပင္းအထန္ ေမာင္းႏွင္မႈမရွိ၊ မိဘေတြရဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈလည္း မရွိ လွဘဲ ေအာင္ျမင္မႈရေနတဲ့ ပညာေရးစနစ္ပါ။
၂။ ေတာင္ကိုရီးယားရဲ႕ pressure – cooker ေမာ္ဒယ္။ ကေလးေတြက မေန မနား ႀကိဳးစားေနၾကလြန္းလို႔ အစုိးရက ကာျဖဴးအမိန္႔ထုတ္ထားရတယ္။
(pressure – cooker = ေလလံုတဲ့ ထူထူထဲထဲ ဟင္းခ်က္အိုး တစ္မ်ိဳးပါ၊ အျမန္က်က္ခ်င္တဲ့အခါ ဖိအားသံုးၿပီး ခ်က္လို႔ရတဲ့အိုးတစ္မ်ိဳး) နဲ႔
၃။ ပိုလန္ရဲ႕ အသြင္ေျပာင္း ပညာေရးေမာ္ဒယ္။ ကေလးဘ၀ ဆင္းရဲမြဲေတမႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေမရိကနဲ႔ မတိမ္းမယိမ္းရွိၿပီး ကေလးေတြရဲ႕ ပညာေရးေ ၾကာင့္ ရုတ္တရက္ အက်ိဳးအျမတ္ရလာတဲ့ ပညာေရးေမာ္ဒယ္တို႔ပဲျဖစ္ပါ တယ္။
ဒါေပမဲ့ ပီစာ စာေမးပြဲကိုယ္တိုင္ကလည္း ဒီကေလးေတြက ဘာေၾကာင့္ ဒီ လို ေတာ္လာရတာလဲ။ အဲ့ဒီႏိုင္ငံေတြက သူတို႔ေလးေတြရဲ႕ ဘ၀ကေရာ ဘယ္လိုဆိုတာကို ေျပာမျပႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။ စာေမးပြဲနဲ႕ စစ္ေဆးလို႔မရႏုိင္တဲ့ အျခား အေၾကာင္းတရားေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး ကေလးေတြရဲ႕ဘ၀ ဟာ ေျပာင္းလဲလာတာပါ။
ကိုရီးယားက ကေလးေတြဟာ ေက်ာင္းစာကိုေလ့လာဖို႔ အျပင္းအထန္ ေမာ င္းႏွင္တာကို ခံေနရလို႕ တိုးတတ္လာတာလား၊ သဘာ၀အတိုင္းပဲ တိုးတတ္ လာတာလား။ ဒီႏွစ္ခုက လံုး၀မတူပါဘူး။
သခ်ၤာမွာ သူတို႔ေတာ္သေလာက္ ဖင္လန္ရဲ႕ကေလးေတြကေရာ ကာရိုက္တာ ပိုင္းမွာ တကယ္ေတာ္သလား။ ကၽြန္မမွာ အခ်က္အလက္ေတြ ရွိေနပါၿပီ။ ကၽြန္မသိလိုတာက သူတို႔ရဲ႕ဘ၀ပါ။
ကမၻာအရပ္ရပ္မွာရွိတဲ့ ကေလးေတြ သူတို႔ဆီကေန သင္ယူႏိုင္ဖို႔ ဖင္လန္၊ ကိုရီးယား နဲ႔ ပိုလန္ႏိုင္ငံတို႔ကို ကၽြန္မ ခရီးထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ပီစာအမွတ္ေကာင္းေကာင္းရခဲ့တဲ့ တရုပ္ျပည္က ရွန္ဟိုင္း၊ စကၤာပူ စတဲ့ႏိုင္ ငံေတြကိုလည္း ကၽြန္မေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစိုးရရဲ႕ အမိန္႔ေပၚမွာ မူ တည္ၿပီး အေျပာင္းအလဲ မရွိႏိုင္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ ပိုထြန္းကားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ အေပၚမွာ ပိုၿပီးအာရံုစိုက္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ကတိမတည္၊ ႏိုင္ငံေရးမၿငိမ္သက္မႈေတြထဲကေန ေအာင္ျမင္မႈရေအာင္ ႀကိဳး စားလာႏိုင္ၾကတဲ့ မိဘေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ဆရာေတြဆီကို ကၽြန္မ သြားခ်င္ခဲ့တာပါ။
ဒါမွ မ်က္စိနဲ႔ျမင္ခြင့္ရလိုက္တဲ့ အံ့မခန္းမႈေတြ ျဖစ္မယ္မဟုတ္ပါလား။
