လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ ပဋိပကၡနဲ႔ ကမၻာသစ္တစ္ခုကို ပုံေဖာ္ျခင္း
အခန္း ငါး၊ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္
"ပုိမ်ားလာတဲ့ လူဦးေရအတြက္ အရင္းအျမစ္ေတြလည္း ပိုလိုလာတယ္။ ဒီေတာ့ လူဦးေရထူထပ္တဲ့(သို႔မဟုတ္)႐ုတ္တရက္ႀကီး လူဦးေရတုိးလာ တဲ့ေနရာက လူေတြဟာ လူဦးေရသူတို႔ေလာက္မမ်ားတဲ႔ ေနရာေတြဆီ တိုးဝင္လာ တတ္တယ္။ နယ္ေျမေတြ သိမ္းပုိက္လာတတ္တယ္။ လူဦးေရ တုိးမႈႏႈန္း သူတို႔ေလာက္ အားမေကာင္းတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္း ေတြအေပၚ ဖိအားေတြ ပိုေပးလာတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ လူဦးေရ တုိးပြားလာမႈဟာ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံ နယ္နိမိတ္ေတြနဲ႔ဆက္စပ္ေနတဲ့ မြတ္စလင္နဲ႔မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြၾကားက ပဋိပကၡေတြကို အဓိကေမြး ထုတ္ေပးေနတဲ့ အေၾကာင္း တစ္ေၾကာင္း ျဖစ္ေနပါတယ္"
၁၉၉၀ ခု ေစာေစာပုိင္းႏွစ္ေတြမွာ ဆူဟာတို လက္ခံက်င့္သံုးလုိက္တဲ့ ေပၚ လစီက “မြတ္စလင္ပိုဆန္ေရး-More Muslim” ေပၚလစီပါ။ ဘဂၤလားေဒ့(ရွ္)မွာလည္း ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ေတြမွာရွိခဲ့တဲ့ အေျခခံ ဥပေဒထဲက အစၥလာမ္မစ္ဥပေဒေတြ ဝင္ေရာက္ ေနရာယူလာလို႔ အရပ္သားဥပေဒေတြရဲ႕ ထိေရာက္မႈ၊ အေရးပါမႈေတြေလ်ာ့က်လာခဲ့ျပန္တယ္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ေတြ ေရာက္ လာေတာ့ တူရကီရဲ႕ အစၥလာမ္မဟုတ္တဲ့ (Kemalist) အာမႏၲာဝါဒ အုိင္ဒင္ တတီဟာ ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ အႀကီး အက်ယ္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ ခံေနရပါ တယ္။ (Note 30)
(Kemalist က ေရွ႕အခန္းမွာ ပါ ၿပီး၊ ေခတ္မီျခင္း၊ အေနာက္တုိင္း ဆန္ျခင္း ႏွစ္မ်ဳိးလံုး လက္ခံတဲ့အာမႏၲာ၀ါဒ)
သူတို႔ရဲ႕ အစၥလာမ္အေပၚ သေဘာထားနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို ထင္ရွားေစ ဖုိ႔(အစၥလာမစ္ေခါင္း ေဆာင္ေတြနဲ႔ မြတ္စလင္ကမၻာက သိလာေစဖို႔) အစိုး ရေခါင္း ေဆာင္ေတြျဖစ္ၾကတဲ့ အိုေဇး(လ္) (Ö zal) တို႔၊ ဆူဟာတိုတို႔၊ ကရီေမာ့(စ္) (Karimov) တို႔လည္း မကၠာဘုရားဖူးခရီးကို ခပ္သုတ္ သုတ္ေလး ထြက္ခဲ့ၾကေတာ့တယ္။
မြတ္စလင္ႏုိင္ငံအစုိးရေတြကလည္း အစၥလာမ္ဥေပဒေတြကို က်င့္သံုးလာၾက တယ္။ အင္ဒိုနီးရွားမွာ အစၥလာမ္ မစ္ဥပေဒနဲ႔ က်င့္ထုံးေတြကို အရပ္သား ဥပေဒမူေတြနဲ႔ေရာယွက္ၿပီး က်င့္သံုးလာခဲ့သလို အထုိက္အေလ်ာက္ မ်ားျပား တဲ့ မြတ္စလင္မဟုတ္သူ လူဦးေရကိုၾကည့္ၿပီး မေလးရွားကလည္း အစၥလာမ္ မစ္ဥေပဒနဲ႔ အစၥလာမ္မစ္မဟုတ္တဲ့ ဥပေဒရယ္ လို႔ ဥပေဒႏွစ္မ်ိဳးခြဲၿပီး တစ္စ ခ်င္းက်င့္သံုးလာတယ္။ (Note 31) ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး (Zia ul-Hag) အစိုးရ လက္ ထက္မွာ ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံကလည္း တရားဥပေဒေရးရာမွာေရာ စီးပြားေရးေရး ရာမွာပါ အစၥလာမ္ဘာသာနဲ႔အညီျဖစ္ေစဖို႔ အႀကီး အက်ယ္ အားစုိက္ထုတ္ ခဲ့တယ္။
အစၥလာမ္မစ္ ျပစ္ဒဏ္ စီရင္ျခင္းေတြကို စတင္က်င့္သံုးလာခဲ့တယ္။ ရွာရီယား ဘာသာေရးတရား ဥပေဒအတုိင္း တရားခံု႐ံုးေတြေထာင္ၿပီး ရွာရီးယား (Sharia)ဥပေဒသည္သာ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ဥပေဒျဖစ္တယ္လို႔ ေၾကျငာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ တယ္။
အျခား ကမၻာ့ဘာသာႀကီးေတြရဲ႕ ျပန္လည္ရွင္သန္ျခင္းလိုပါပဲ အစၥလာမ္ ဘာသာျပန္လည္ ႏုိးထလာျခင္းကလည္း ေခတ္ဆန္(ေခတ္မီ)လာျခင္း(ေမာ္ဒန္ႏုိက္ေဇးရွင္း)ရဲ႕ထုတ္ကုန္တစ္ခုျဖစ္သလို ဒီအခြင့္အေရးကိုလည္း သူတို႔ က အမိအရ ဖမ္းဆုတ္ယူႏုိင္ၾကတယ္။ ဒီလႈပ္ရွားမႈႀကီးရဲ႕ အဓိက ေနာက္ ခံအေၾကာင္းတရားကေတာ့ အေနာက္မဟုတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ “ယဥ္ေက်း မႈကုိယ္ပုိင္ျပဳျခင္း” လမ္းေၾကာင္းအတုိင္း ၿမိဳ႕ျပစနစ္ (တည္ေထာင္ေနထုိင္)၊ လူမႈေရးသက္၀င္လႈပ္ရွားမႈ၊ စာတတ္ေျမာက္မႈႏႈန္းျမင့္မားလာမႈနဲ႔ ပညာေရး အဆင့္ျမင့္မားလာမႈ၊ ထိေတြ႕မႈမ်ား လာတဲ့ ဆက္ဆံေရးနဲ႔ မီဒီယာအသံုးျပဳမႈ၊ အေနာက္တုိင္းနဲ႔ အျခားယဥ္ေက်းမႈေတြၾကား အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံေရး က်ယ္ျပန္႔လြယ္ကူလာမႈေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္မႈေတြေၾကာင့္ မိ႐ုိးဖလာေက်းလက္အေျခခံ လူမႈဆက္ဆံေ ရးေတြ၊ မိသားစု သံေယာဇဥ္ေတြ နည္းပါးလာၿပီး တန္ျပန္အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႔ အထီးက်န္ဆန္မႈ၊ ကိုယ္ပုိင္အမွတ္အသား(အုိင္ဒီတတီ) ေပ်ာက္္ဆံုးမႈေတြ ျဖစ္ လာခဲ့ၾကရတယ္။ အစၥလာမ္မစ္သေကၤတေတြ၊ လုပ္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ အစၥလာမ္ ယံုၾကည္မႈေတြက သူတို႔ရဲ႕စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ခ်ဳိ႕တဲ႔မႈေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္ ၿပီးအစၥလာမ္မစ္လူမႈကူညီေရးအဖြဲ႕ေတြက ေမာ္ဒန္ႏုိက္ ေဇးရွင္းေၾကာင့္
ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ တဲ့ မြတ္စလင္္ေတြရဲ႕လူမႈေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္ခဲ့ၾကတယ္။
အခုေတာ့ မြတ္စလင္ေတြ က ေခတ္သစ္ ကမၻာအတြက္ အစၥလာမ္ရဲ႕ လမ္းၫႊန္မႈနဲ႔ ေမာင္းႏွင္ အားရရွိေစဖို႔အစၥလာမ္မစ္ အေတြး အေခၚေတြ အက်င့္ေတြနဲ႔ စည္းကမ္းဥပေဒေတြကို ကမၻာထဲ ျဖန္႔ေ၀ေပးရမယ္လို႔ ခံစား ယံုၾကည္ေနၾကေတာ့တယ္။ (Note 32)
အစၥလာမ္ဘာသာ ျပန္လည္အားေကာင္းလာျခင္းဟာ ေရွ႕မွာတင္ျပခဲ့သလို “အေနာက္ရဲ႕ ပါ၀ါနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာ" က်ဆင္းလာမႈလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ အေနာက္ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာ တစခ်င္း ဆုတ္ယုတ္ေမွးမွိန္လာေတာ့ သူတို႔ အေတြး အေခၚနဲ႔သူတို႔စည္းကမ္းေတြကလည္းဆြဲေဆာင္မႈ မရွိေတာ့ဘူး။ ဒီထက္ပိုၿပီး တိက်တဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ ေတြမွာ ေရနံေစ်းေတြ ရုတ္တရက္ထုိးတက္သြားျခင္းပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ မြတ္စလင္ႏုိင္ငံ အမ်ားစု ဟာ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈေရာ အာဏာပါ တဟုန္ထုိး ထုိးတက္သြားၿပီး တခ်ိန္က အေနာက္တုိင္းရဲ႕ အလႊမ္းမုိးခံ၊ လက္ေအာက္ခံႏုိင္ငံေတြ ဘ၀က ေန လြတ္ေျမာက္သြားကာ တစ္ေက်ာ့ျပန္ ေခါင္းေထာင္လာႏုိင္ခဲ့ၾကေတာ့တယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္တုန္းက ဂၽြန္ဘီကယ္လီ (John B-Kelly)က ဒီလိုေကာက္ခ်က္ခ် တယ္။
“ေဆာ္ဒီေတြအတြက္ သူတို႔ကိုဖိႏွိပ္ခဲ့တဲ့ အေနာက္ကို ျပန္လည္လက္ စားေခ်လုိက္ ႏုိင္ေတာ့ ေက်နပ္မႈႏွစ္ဆေတာင္ရခဲ့ၾကတယ္ဆို သံသယ ရွိစ ရာမလိုပါဘူး။ ေဆာဒီအာေရးဗ်ရဲ႕ လြတ္လပ္ေရးနဲ႔ ပါ၀ါကို ထုတ္ေဖာ္ျပ လုိက္႐ံုတင္မကပဲ ဆႏၵရွိေနခဲ့တဲ့အတုိင္း ခရစ္ယန္ကိုသူတို႔ အထင္မႀကီးဘူး၊ အစၥလာမ္က ဘာသာတရား အားလံုးထက္သာတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာထား ကိုလည္းထုတ္ျပႏုိင္ခဲ့ၾကတယ္။ ေရနံခ်မ္းသာတဲ့ မြတ္စလင္ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အျပဳအမူက “သူတို႔သမုိင္း၊ သူတို႔ဘာသာေရး၊ သူတို႔လူမ်ဳိးေရးနဲ႔ သူတို႔ ယဥ္ေက်းမႈေတြကိုၾကည့္ရင္ အေနာက္တုိင္း ခရစ္ယန္ဟာ အေရွ႕က အစၥလာမ္ေအာက္မွာပဲ ရွိတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ဳိးအထိျပသရဲလာၾကတဲ့ သေဘာမ်ဳိးေတြပါ။” (Note 33)
ေဆာ္ဒီ၊ လစ္ဗ်ားနဲ႔ အျခားအစိုးရေတြက ေရနံကရလာတဲ့ သူတို႔ခ်မ္းသာႂကြယ္ ၀မႈေတြကို အစၥလာမ္ဘာသာ ျပန္ လည္ ရွင္သန္လာေရးအတြက္ အသံုးျပဳ ၾကတယ္။ ေနာက္ၿပီး မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈဟာ အေနာက္တုိင္း ယဥ္ ေက်းမႈကို ေက်နပ္သာယာေနရာကေန သူတို႔ကိုယ္ပုိင္ ယဥ္ေက်းမႈေတြ ထဲ စိမ္႔၀င္သြားေအာင္ေမြးစားယူလုိက္ရင္း တခ်ိန္ထဲမွာပဲ အစၥလာမ္ဘာသာ ဟာ အေရးႀကီးတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္းကိုလည္း အစၥလာမ္မဟုတ္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္း ေတြၾကားျပသဖို႔ စိတ္အားထက္သန္လာၾကေတာ့တယ္။ အရင္က အေနာက္တုိင္းရဲ႕ ႂကြယ္၀ ခ်မ္းသာမႈေၾကာင့္ အေနာက္ တုိင္းယဥ္ေက်းမႈဟာ သူမ်ားယဥ္ေက်းမႈေတြထက္ သာတယ္ဆိုတဲ့ သက္ေသ သာဓကျဖစ္ခဲ့ သလို ေရနံႂကြယ္၀မႈေၾကာင့္ အစၥလာမ္ရဲ႕ သာလြန္မႈကိုလည္း ျပသေနသလို ထင္လာရပါေတာ့တယ္။
၁၉၈၀ ခုႏွစ္ေတြေရာက္လာေတာ့ ေရနံေစ်းႏႈန္းေတြ ၿငိမ္ဆင္းသြားၿပီး ေရနံ က ေပးေနတဲ့ တြန္းအားေတြေလ်ာ့ သြားေတာ့ လူဦးေရတုိးပြားမႈႏႈန္းက အားသစ္ေလာင္းေပးလုိက္ျပန္တယ္။ အေရွ႕အာရွ တုိးတက္ လာျခင္းဟာ အထင္ကရ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ႀကီးတုိးတက္လာတဲ့ စီးပြားေရး ေၾကာင့္ျဖစ္သလို အစၥလာမ္ရဲ႕ ႏုိးထလာျခင္းကိုလည္း အထင္ကရ တုိးပြား လာတဲ့ သူတို႔ လူဦးေရက အလားတူ အားသစ္ျပန္ေလာင္းေပးေနျပန္တယ္။ ေဘာ္(လ္) ကန္ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံေတြ၊ ေျမာက္ အာဖရိကနဲ႔ အာရွ အလယ္ပိုင္း ႏုိင္ငံေတြ နဲ႔ အျခားအစၥလာမ္မစ္ ႏုိင္ငံေတြမွာ တုိးပြားလာေနတဲ့ လူဦးေရက အိမ္နီးနား ခ်င္း ႏုိင္ငံေတြထက္ အမ်ားႀကီးပိုမ်ားေနသလို ေယဘုယ် ၿခံဳၾကည့္ရင္ ကမၻာ့ လူဦးေရတုိးပြားေနပံုထက္လည္း သာေနဆဲပါပဲ။
၁၉၆၅ နဲ႔ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ေတြအတြင္း တစ္ကမၻာလံုးရဲ႕ လူဦးေရဟာ ၃.၃ ဘီလီ ယံကေန ၅.၃ ဘီလီယံအထိ တုိးပြား ခဲ့ပါတယ္။ မြတ္စလင္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ႏွစ္ စဥ္ လူဦးေရတုိးပြားမႈႏႈန္းက အၿမဲတန္း ၂.၀ ကို ေက်ာ္ေနၿပီး မၾကာမၾကာ ၂.၅ ကို ေတာင္ ေက်ာ္သြားတတ္တယ္။ တခ်ဳိ႕အခ်ိန္ေတြမွာ ဆိုရင္ ၃.၀ ရာခုိင္ႏႈန္း အထိရွိတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ၁၉၆၅ နဲ႔ ၁၉၉၀ ခု အတြင္း မဂၢရပ္ (ဘ္)ရဲ႕ ႏွစ္ စဥ္လူဦးေရ တုိးပြားႏႈန္းက ၂.၆၅ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိၿပီး၊ ၂၉.၈ ဗီလီယံကေန ၅၉.၀ ဗီလီယံ အထိ ရွိလာတယ္။
(Maghreb - အရပ္ဟာ အာဖရိက အေနာက္ပုိင္း (သို႔မဟုတ္) အာဖရိက အေနာက္ ေျမာက္ပုိင္းနဲ႔ အီဂ်စ္ အေနာက္ပုိင္း)
အယ္(လ္)ဂ်ီရီးယားရဲ႕ လူဦးေရတုိးပြား မႈႏႈန္းက ၃.၀ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိရွိတယ္။ ဒီႏွစ္ေတြ အတြင္းမွာပဲ အီဂ်စ္က ၂.၃ ရာခုိင္ ႏႈန္းနဲ႔ ၂၉.၄ ဗီလီံယံကေန ၅၂.၄ ဗီလီယံ။ ၁၉၇၀ နဲ႔ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ေတြအတြင္း အလယ္ပုိင္းအာရွရွိ တာဂ်စ္ ကစ္ စတန္က ၂.၉ ရာခုိင္ႏႈန္း ဥဇဘက္ကစၥတန္က ၂.၆ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ တာ့(က္) မင္ နစၥတန္က ၂.၅ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ကာဂ်စၥတန္က ၁.၉ ရာခုိင္ ႏႈန္း၊ ကာဇက္စတန္ ကေတာ့ ၁.၁ ရာခုိင္ႏႈန္းပဲရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔(ကာဇက္စတန္)ရဲ႕လူဦးေရ တစ္၀က္ေလာက္က ႐ုရွားေတြပါ။ ပါကစၥတန္နဲ႔ ဘဂၤလားေဒရွ္႕ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ လူဦးေရတုိးပြားႏႈန္းက ႏွစ္စဥ္ ၂.၅ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ၿပီး၊ အင္ဒိုနီး ရွားက ၂.၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္တယ္။ ေရွ႕မွာေဖာ္ျပခဲ့သလိုပါပဲ။ ေယဘုယ် မြတ္စလင္ လူဦး ေရဟာ ၁၉၈၀ မွာ ကမၻာ့ လူဦးေရရဲ႕ ၁၈ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိၿပီး သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ မွာ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ၂၀၂၅ ခုမွာ ၃၀ ရာခုိင္ႏႈန္း အထိ ရွိလာႏုိင္ စရာ ရွိပါတယ္။(Note 34)
မဂၢရပ္(ဘ္)နဲ႔ အျခားေနရာေတြက လူဦးေရတုိးပြားႏႈန္းဟာ ထိပ္ဆံုး(အျမင္႔ ဆုံး)ကို ေရာက္သြားခဲ့ၿပီး အခုစတင္ ေလ်ာ့က်လာေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်လာ တဲ့ ႏႈန္းထားနဲ႔ဆိုရင္ပဲ လူဦးေရဟာ သိပ္မ်ားေန ပါလိမ့္ဦးမယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီလူဦးေရ တုိးပြားမႈက ၂၁ ရာစုရဲ႕ ပထမ ၂၅ ႏွစ္အတြင္းမွာ သက္ေရာက္ မႈအမ်ားႀကီးရွိေနလိမ့္မယ္။ မ်ားျပားလွတဲ့ ဆယ္ေက်ာ္ သက္ ေတြနဲ႔ ၂၀ နဲ႔ ၃၀ အၾကား လူငယ္ထုရဲ႕ လူဦးေရ အေရအတြက္ကို ေထာက္ဆရင္ လာမယ့္ႏွ စ္ေတြအတြင္း မြတ္စလင္ လူဦးေရဟာ အခ်ဳိးအစားမညီမွ်စြာ လူငယ္ေတြပဲ အမ်ားစုျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ (အၫႊန္း ၅.၂ ကိုၾကည့္ပါ)။ ဒါ့အျပင္ ဒီ အ႐ြယ္ လူငယ္ထုအမ်ားစုက ၿမိဳ႕ျပေတြမွာ ေနထုိင္ၿပီး အနည္းဆံုး အလယ္တန္း အဆင့္ပညာေရး ရွိေနၾကလိမ့္မယ္။ ဒီလူ ဦးေရပမာဏနဲ႔ လူထုလႈပ္ရွားမႈ ပမာဏကို ေပါင္းလုိက္ရင္ ႏုိင္ငံေရးအရ သိသာထင္ရွားတဲ့ အက်ဳိးဆက္ သံုးခု ရွိလာႏုိင္ပါတယ္။
တစ္ ။ ။ လူငယ္ေတြဟာ ဆန္႔က်င္မႈလုပ္ဖို႔ လက္မေႏွးတတ္ဘူး၊ တည္ၿငိမ္ ရင့္က်က္မႈ မရွိေသး၊ ေျပာင္းလဲျပဳျပင္ေရး နဲ႔ ေတာ္လွန္ေရး၀ါဒ ရွိၾကတယ္။ သမုိင္းေၾကာင္းအရၾကည့္ရင္ ဒီေလာက္မ်ားျပားတဲ့ လူငယ္ေတြေခတ္မွာ လႈပ္ ရွားမႈ ႀကီးႀကီးမားမားေတြ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ေျခရွိတယ္လို႔ ေျပာျပေနတယ္။ “ပ႐ုိတက္စတင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဟာ လူငယ္ထုရဲ႕ လႈပ္ရွာမႈေတြထဲက အေကာင္းဆံုး ဥပမာတစ္ခုပါ။” ဂ်က္ဂုိး(လ္)စတုန္း (Jack Gold stone) က ေစ့ေစ့စပ္စပ္နဲ႔ ဒီလို ေဆြးေႏြးျပတယ္။ “လူဦးေရတုိးပြားမႈဟာ ယူေရးရွာ မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ၁၇ ရာစု အလယ္ေခတ္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ ၁၈ ရာစု ေႏွာင္း ပုိင္း ေတာ္လွန္ေရး ႏွစ္ခုတို႔ရဲ႕ အဓိကအခ်က္တစ္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။”(Note 35)
အေနာက္တုိင္း ႏုိင္ငံေတြမွာ အထင္ကရ တုိးပြားလာတဲ့ လူငယ္လူဦးေရ ဟာ (၁၈) ရာစု ေႏွာင္းပုိင္းမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ “ဒီမိုကေရစီေတာ္ လွန္ေရး” နဲ႔ သြားၿပီး တုိက္ဆုိင္ေနတယ္။ ၁၉ ရာစု ထဲမွာေတာ့ ေအာင္ျမင္တဲ့ စက္မႈစီးပြားေရးနဲ႔ ဥေရာပ ႏိုင္ငံေတြအတြင္း အျပန္အလွန္၀င္ေရာက္ေနထုိင္လာျခင္းေတြေ ၾကာင့္ ဥေရာပႏုိင္ငံေတြမွာ လူငယ္ထုရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးေပၚ သက္ေရာက္မႈ ေလ်ာ့ က်သြားခဲ့တယ္။ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္ေတြ အတြင္းမွာ လူငယ္လူဦးေရ တက္လာ ခဲ့ေပမဲ့ ဖက္ဆစ္၀ါဒနဲ႔ အျခားအစြန္းေရာက္၀ါဒ လႈပ္ရွားမႈေတြရဲ႕ အဖြဲ႕၀င္သစ္ စုေဆာင္းမႈထဲ လူငယ္ေတြပါသြားျပန္တယ္။ (Note 36)
ေနာက္ႏွစ္ေ ပါင္း ၄၀ ၾကာတဲ့အခါမွာေတာ့ ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီး ေမြးဖြား ခဲ့တဲ့ လူငယ္မ်ဳိးဆက္က ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေတြ မွာျဖစ္ပြားခဲ႔တဲ႔ လမ္းေပၚတက္္ ဆႏၵျပျခင္းေတြနဲ႔ ထင္ရွားတဲ့အမွတ္အသားတစ္ခု ႏုိင္ငံေရးေလာကထဲ ခ်န္ထားခဲ့ၾကျပန္ တယ္။
အစၥလာမ္ရဲ႕ လူငယ္ထုကလည္း “အစၥလာမ္ဘာသာ ျပန္လည္ႏုိးထျခင္း” နဲ႔ သူတို႔အမွတ္အသားကို ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ လႈပ္ရွားမႈႀကီး စတင္ခဲ့ၿပီး ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ အရွိန္အဟုန္ေကာင္းလာခဲ့တယ္။ အဓိက မြတ္စလင္ႏုိင္ငံေတြထဲက (၁၅ ႏွစ္နဲ႔ ၂၄ ႏွစ္အတြင္း) လူငယ္အေရအတြက္ ဟာသိသိသာသာႀကီး တုိးပြားလာၿပီး စုစုေပါင္း လူဦးေရရဲ႕ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ကို ေက်ာ္လြန္သြားခဲ့တယ္။ မြတ္စလင္ႏုိင္ငံ အမ်ားစုရဲ႕ လူငယ္အေရအတြက္ ဟာ ၁၉၇၀ နဲ႔ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ေတြအတြင္း အျမင့္ဆံုးကို ေရာက္ခဲ့သလို က်န္တဲ့ မြတ္စလင္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ လူငယ္ထုက လည္း ၂၁ ရာစု အဦးပုိင္းမွာ အျမင့္ဆံုး ကိုေရာက္လာပါလိမ့္မယ္။ (ဇယား ၅-၁ ကိုၾကည့္ပါ) ႁခြင္းခ်က္တစ္ခုက လြဲရင္ စနစ္တက် ျပင္ဆင္ထားခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံတုိင္းရဲ႕ လူငယ္လူဦးေရဟာ သူတို႔ႏိုင္ ငံေတြမွာရွိတဲ႔ စုစုေပါင္း လူဦးေရရဲ႕ ၂၀ ရာ ခုိင္ႏႈန္းထက္ ေက်ာ္ေနမယ္။ ႁခြင္းခ်က္တစ္ခုဆိုတာကေတာ့ ေဆာ္ဒီအာေရးဗ်ရဲ႕ လူငယ္လူဦးေရဟာ ၂၁ ရာစုရဲ႕ ပထမဆံုး ၁၀ ႏွစ္ မွာ အျမင့္ဆံုးေရာက္မယ္ဆိုတဲ့ ခန္႔မွန္း ခ်က္လြဲ သြားၿပီး ဒီထက္ေစာၿပီး အျမင့္ဆံုးကိုေရာက္သြားျခင္းပါ။
ဒီလူငယ္ ထုႀကီးဟာ အစၥလာမ္မစ္အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ အတြက္ တစ္တပ္တစ္အား ျဖစ္ခဲ့တယ္။ အီရန္ႏုိင္ငံရဲ႕ လူဦးေရဟာ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ေတြအတြင္းမွာ အျမင့္ဆံုး အေနအထားကို ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီကာလေတြရဲ႕ ေနာက္ဆံုး ၅ ႏွစ္အခ်ိန္အတြင္း လူငယ္လူဦးေရက စုစုေပါင္း လူဦးေရရဲ႕ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ ေရာက္ခဲ့ခ်ိန္နဲ႔ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္က အီရန္ ေတာ္ လွန္ေရး ျဖစ္ပြားခ်ိန္ဟာ တုိက္ဆုိင္မႈသက္သက္ျဖစ္ႏုိင္မယ္မဟုတ္ပါဘူး။ အယ္(လ္)ဂ်ီးရီးယားႏုိင္ငံ မွာလည္း ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ေတြ အတြင္း လူငယ္လူဦးေရ စုစုေပါင္း ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းကို ေရာက္ခ်ိန္နဲ႔ အစၥလာမ္မစ္ (F.I.S) ပါတီက လူႀကိဳက္မ်ားၿပီး ေ႐ြးေကာက္ပြဲႏုိင္ခ်ိန္ တိုက္ဆိုင္ေနခဲ့တယ္။ အထူးအားျဖင့္ အဲဒီ မြတ္စလင္လူငယ္ထုရဲ႕ ေခတ္ထဲမွာပဲ ေဒသတြင္း မတူညီ စိတ္ဝမ္း ကြဲျပားမႈေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့တာပါ။ (ဇယား ၅-၃ ကိုၾကည့္ပါ)။
အခ်က္အလက္(ေဒတာ) ေတြကိုဂ႐ုတစုိက္နဲ႔ ၫႇိႏိႈင္းအေျဖရွာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဘာ့(စ္)နီးယာနဲ႔ အယ္(လ္) ေဘး နိးယား ရဲ႕ လူငယ္ လူဦးေရဟာ ၂၀ ရာစုနဲ႔ ၂၁ ရာစု အကူးအေျပာင္းကာလအတြင္းမွာ ေလ်ာ့က်လာလိမ့္မယ္လို႔ ပေရာဂ်က္ က ၫႊန္ျပေနၿပီး ပင္လယ္ေကြ႕ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ လူငယ္လူဦးေရ တုိးပြားႏႈန္းကေတာ့ ဆက္လက္တည္ရွိ ေနပါလိမ့္ ဦးမယ္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွာ နန္းလ်ာထားျခင္းခံရတဲ့ ေဆာ္ဒီအာေရးဗ်မင္းသား အဗၺႏူလာက ႏုိင္ငံအတြက္ အႀကီးမားဆံုးၿခိမ္းေျခာက္မႈက လူငယ္ထုထဲမွာ အစၥလာမ္မစ္အယူသည္း မႈေတြ တုိးပြားလာေနျခင္းပဲလို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။(Note 37) ဒီခန္႔မွန္းေျခေတြ အတုိင္းသာဆိုရာ ဒီအႏၲရာယ္ဟာ ၂၁ ရာစုထဲအထိ ေကာင္းေကာင္းႀကီး ဆက္လက္တည္ရွိ ေနပါလိမ့္ဦးမယ္။
အဓိက အာရပ္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ (အယ္(လ္)ဂ်ီးရီးယား၊ အီဂ်စ္၊ ေမာ္႐ိုကို၊ ဆီးရီး ယားနဲ႔ တူနီးရွား) အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ေတြ အလုပ္ရွာေဖြမႈႏႈန္းဟာ ၂၀၁၀ အထိ အမ်ားအျပား ရွိေနလိမ့္ပါမယ္။ ၁၉၉၀ ခုေတြနဲ႔ႏိႈင္းရင္ တူနိးရွားမွာ အလုပ္ခြင္ထဲ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ လူငယ္အေရအတြက္ဟာ ၃၀ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ အယ္(လ္)ဂ်ီးရီယား၊ အီဂ်စ္နဲ႔ ေမာ္႐ိုကိုတို႔မွာ ၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္းနဲ႔ ဆီရီးယားမွာ ရာႏႈန္းျပည့္တုိးပြားလာပါမယ္။ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ စာတတ္မႈႏႈန္း ႐ုတ္တ ရက္ ျမင့္မားလာျခင္း ေၾကာင္႔ စာမတတ္တဲ့ ေရွ႕က မ်ဳိးဆက္နဲ႔ စာတတ္တဲ့ လူငယ္မ်ဳိးဆက္ေတြၾကား ကြာဟမႈႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ေစၿပီး ဒါေၾကာင့္ပဲ “"ပညာနဲ႔ ပါ၀ါၾကား ဟန္ခ်က္မညီ” ႏုိင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္း ေျပာင္းသြားစရာ လည္း ျဖစ္လာႏုိင္ျပန္ပါတယ္။ (Note 38)
ပုိမ်ားလာတဲ့ လူဦးေရအတြက္ အရင္းအျမစ္ေတြလည္း ပိုလိုလာတယ္။ ဒီေတာ့ လူဦးေရထူထပ္တဲ့ (သို႔မဟုတ္) ႐ုတ္တရက္ႀကီး လူဦးေရတုိးလာ တဲ့ေနရာက လူေတြဟာ လူဦးေရသူတို႔ေလာက္မမ်ားတဲ႔ ေနရာေတြဆီ တိုးဝင္လာ တတ္တယ္။ နယ္ေျမေတြ သိမ္းပုိက္လာတတ္တယ္။ လူဦးေရ တုိးမႈႏႈန္း သူတို႔ေလာက္ အားမေကာင္းတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္း ေတြအေပၚ ဖိအားေတြ ပိုေပးလာတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ လူဦးေရ တုိးပြားလာမႈဟာ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံ နယ္နိမိတ္ေတြနဲ႔ဆက္စပ္ေနတဲ့ မြတ္စလင္နဲ႔မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြၾကားက ပဋိပကၡေတြကို အဓိကေမြး ထုတ္ေပးေနတဲ့ အေၾကာင္း တစ္ေၾကာင္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ လူဦးေရထူထပ္မႈနဲ႔ စီးပြားေရး အီလည္လည္ျဖစ္ေနမႈ ႏွစ္ခုေပါင္း စပ္လုိက္ေတာ့ မြတ္စလင္ေ တြက အေနာက္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ မြတ္စလင္မဟုတ္တဲ့ႏုိင္ငံေတြထဲ၀င္ ေရာက္ေ နထုိင္လာႏႈန္းကလည္း ျမင့္တက္ လာတယ္။ လူဦးေရ ထူထပ္လြန္းတဲ႔ အဲဒီႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ႏုိင္ငံျခားမွာ သြားေရာက္ေနထုိင္ေရး'မူ'ဟာ အၿမဲတန္း ရွိေနလိမ့္ မယ္။ ႐ုတ္တရက္ႀကီး တုိးပြားလာေနတဲ့ လူေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ တုိးပြားမႈႏႈန္းနည္းတဲ့ (သို႔မဟုတ္) လံုး၀ မတုိးသေလာက္ ျဖစ္ေနတဲ့ လူေတြ ရဲ႕ယဥ္ေက်းမႈတို႔ သူသာကိုယ္သာယွဥ္ၿပိဳင္မႈဟာ အဖြဲ႕အစည္းႏွစ္ခုစလံုး အတြက္ စီးပြားေရးနဲ႔ႏုိင္ငံေရး ဟန္ခ်က္ျပန္ၫႇိယူရမယ့္ အေနအထားဆီ တြန္းပို႔ေပးေနတတ္ျပန္တယ္။
ဥပမာအားျဖင့္ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ ႐ုရွားလူဦးေရ တုိးပြားႏႈန္းက ၆.၅ ရာခုိင္ႏႈန္းပဲရွိၿပီး မြတ္စလင္ တုိးပြားႏႈန္းက ၂၄ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ ျဖစ္ေနေတာ့ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုလူဦးေရဇယားမွာ အေျပာင္းလဲေတြ အမ်ားအျပားျဖစ္ ခဲ့တယ္။ ဒါက အာရွအလယ္ပုိင္း ႏုိင္ငံေတြရွိ ကြန္ျမဴနစ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ကို ေခါင္းမီးေတာက္ေစခဲ့တယ္။ (Note 39) အလားတူပါပဲ ရုတ္တရက္ႀကီး တုိးပြားလာတဲ့ အယ္(လ္)ေဘးနီးယားေတြကေၾကာင့္ ဆပ္(ဗ္)ေတြ ဂရိိေတြနဲ႔ အီတလီ လူမ်ဳိးေတြ စုိးရိမ္မကင္း ျဖစ္ၾကရတယ္။ အစၥေရးက ပါလက္စတုိင္း လူဦး ေရတုိးပြားမႈကို ပူပန္ေနရသလို စပိန္ကလည္း သူတို႔လူဦးေရး တုိး ပြားႏႈန္းက ၅ ပံု ၁ ပံုသာ ရွိေလေတာ့ သူတို႔ထက္ ၁၀ ဆ ပိုမ်ဳိးေနတဲ့ အိမ္နီးခ်င္း မဂၢရပ္(ဘ္) ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ လူဦးေရေၾကာင့္ စိတ္ မေအးႏုိင္ၾကဘူး။
ဆက္ရန္
