ကြန္းမင္႔တစ္ခုႏွင္႔ ဆက္စပ္ျပီး ဝိစိကိစၦာ အေၾကာင္း ေရးရန္ အႀကံျဖစ္သည္။ ပါဠိေတာ္၊ အ႒ကထာမ်ားအဆိုျဖစ္သျဖင္႔ ဝိစိကိစၦာႏွင္႔ ပတ္သက္ျပီး တစ္စုတစ္စည္းတည္း မွတ္သားလိုေသာ သူေတာ္ေကာင္းတို႔အတြက္ မွတ္သားႏိုင္ရန္ ရည္စူးပါ၏။
ဖီဂ်ီ ႏိုင္ငံ ဘယ္မွာ ရိွသည္ကို မသိျခင္းသည္ အဝိဇၨာ မဟုတ္သလို ဆြမ္းဆံလား ႂကြက္ေခ်းလား စီစစ္ေ႐ြးခ်ယ္ျခင္းသည္လည္း ဝိစိကိစၦာ မဟုတ္ပါ။
ပထမဆုံး ေစေတာခိလ သုတ္၌ ဝိစိကိစၦာ ငါးမ်ိဳး ျပထားေတာ္မူသည္။
၁ ။ ဘုရားအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၂ ။ တရားအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၃ ။ သံဃာအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၄ ။ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၅ ။ သီတင္းသုံးေဖာ္ အက်င္႔တူ သူေတာ္စဥ္တို႔ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ တို႔ ျဖစ္သည္။
ထို႔ထက္ပို၍ လူသိမ်ားသည္က ဝိစိကိစၦာ ( ၁၆ ) ပါးျဖစ္သည္။ သဗၺာသဝသုတ္၊ မဟာတဏွကၡယသုတ္ ႏွင္႔ ပစၥယသုတ္တို႔၌ ေတြ႔ရသည္။
အအတိတ္ ငါးပါး
၁ ။ အတိတ္မွာ ငါ ( အတၱ ) ႐ိွခဲ႔သလား
၂ ။ အတိတ္မွာ ငါ ( အတၱ ) မ႐ိွခဲ႔ဘူးလား
၃ ။ အတိတ္တုန္းက ငါ ( အတၱ ) က ဘာပါလိမ္႔
၄ ။ အတိတ္တုန္းက ငါ ( အတၱ ) က ဘယ္လိုပါလိမ္႔
၅ ။ အတိတ္မွာ ျဖစ္တည္ခဲ႔ဖူးတယ္ဆိုရင္ ဘာေတြ ဘယ္ပုံစံနဲ႔ ျဖစ္တည္ခဲ႔ပါလိမ္႔
အနာဂတ္ ငါးပါး
၆ ။ အနာဂတ္မွာေကာ ငါ ( အတၱ ) ႐ိွဦးမႇာေလလား
၇ ။ အနာဂတ္မွာ ငါ ( အတၱ ) မ႐ိွေတာ႔ဘူးလား
၈ ။ အနာဂတ္မွာ ငါ ( အတၱ ) က ဘာျဖစ္မွာပါလိမ္႔
၉ ။ အနာဂတ္မွာ ငါ ( အတၱ ) က ဘယ္လိုျဖစ္မွာပါလိမ္႔
၁၀ ။ အနာဂတ္မွာ ျဖစ္တည္ရဦးမယ္ဆိုရင္ ဘာေတြ ဘယ္ပုံစံနဲ႔ ျဖစ္တည္ခဲဦးမွာပါလိမ္႔
ပစၥဳပၸန္ ေျခာက္ပါး
၁၁ ။ အခု ခႏၶာအစုကေရာ ငါ ( အတၱ ) လား
၁၂ ။ အခု ခႏၶာအစုကေရာ ငါ ( အတၱ ) မဟုတ္ဘူးလား
၁၃ ။ ငါ ( အတၱ ) က ဘာလဲ
၁၄ ။ ငါ ( အတၱ ) က ဘယ္လိုလဲ
၁၅ ။ ဒီ ငါ ( အတၱ ) က ဘယ္ကေန ေရာက္လာတာလဲ
၁၆ ။ ဒီ ငါ ( အတၱ ) က ဘယ္မွာ အဆုံးသပ္မွာလဲ
ပစၥယသုတ္ေတာ္ အရ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ကို နားလည္သေဘာေပါက္လွ်င္ ဤ ( ၁၆ ) ပါးေသာ ဝိစိကိစၦာတို႔ မရွိေတာ႔ဟု မိန္႔ေတာ္မူသည္။ ဤသုတ္ကို ေထာက္ထား၍ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ႀကီးက ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ကို အသားေပး ေဟာၾကားေတာ္မူဟန္ ရိွသည္။
စူဠနိေဒၵသ မဟာနိေဒၵသ တို႔၌ ( ၈ ) မ်ိဳးေသာ ဝိစိကိစၦာ တို႔ကို ျပဆိုေတာ္မူလာျပန္၏။
၁ ။ ဒုကၡ သစၥာအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၂ ။ သမုဒယသစၥာအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၃ ။ နိေရာဓ သစၥာအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၄ ။ မဂၢ သစၥာအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၅ ။ အတိတ္ခႏၶာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၆ ။ အနာဂတ္ခႏၶာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၇ ။ အတိတ္ အနာဂတ္ခႏၶာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၈ ။ ေၾကာင္း က်ိဳး ဆက္စပ္မႈ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ တို႔ ျဖစ္သည္။
( ၈ ) မ်ိဳးေသာ ဝိစိကိစၦာ တို႔ကိုပင္ အဘိဓမၼာ ပိဋက ဓမၼသဂၤဏီႏွင္႔ ဝိဘင္း ပါဠိေတာ္တို႔၌ တစ္မ်ိဳး ျပေတာ္မူလာျပန္၏။
၁ ။ ဘုရားအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၂ ။ တရားအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၃ ။ သံဃာအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၄ ။ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၅ ။ အတိတ္ခႏၶာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၆ ။ အနာဂတ္ခႏၶာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၇ ။ အတိတ္ အနာဂတ္ခႏၶာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ
၈ ။ ေၾကာင္း က်ိဳး ဆက္စပ္မႈ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ တို႔ ျဖစ္သည္။
ဓမၼသဂၤဏီပါဠိေတာ္၏ အဖြင္႔ျဖစ္ေသာ အ႒သာလိနီ အ႒ကထာ၌ ဤရွစ္ပါးကို ပို၍႐ွင္းေအာင္ ပညာရွင္မ်ားအတြက္ ဖြင္႔ျပထား၏။
၁ ။ ဘုရားအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ ဟူသည္ ႐ူပကာယေတာ္ႏွင္႔ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာတို႔ အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။ ႐ူပကာယေတာ္ႏွင္႔ ပတ္သက၍ ၃၂ ပါးေသာ လကၡဏာေတာ္၊ ၈၀ ေသာ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းတို႕အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာတို႔ အေပၚသံသယျဖစ္မႈ သဗၺညဳတဉာဏ္၊ ဂုဏ္ေတာ္ ကိုးပါး စသည္တို႔ အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။
၂ ။ တရားအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ ဟူသည္ သစၥာေလးပါး၊ မဂ္၊ဖိုလ္၊ နိဗၺာန္၊ ဂုဏ္ေတာ္ တရားဂုဏ္ေတာ္ ေျခာက္ပါး စသည္တို႔ အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။
၃ ။ သံဃာအေပၚ သံသယျဖစ္မႈ ဟူသည္ အရိယာပုဂၢိဳလ္ ရွစ္ပါးဆိုတာ တကယ္ရိွသလား၊ သူတို႔ကေရာ သံဃဂုဏ္ကိုးပါးတို႔ႏွင္႔ တကယ္ျပည္႔စုံၾကသလား စသည္တို႔ အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။
၄ ။ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ ဟူသည္ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ( သို႔ ) သတိ၊ သမာဓိ၊ ပညာ အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။
၅ ။ အတိတ္ခႏၶာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ ဟူသည္ အတိတ္ ခႏၶာ၊ အာယတန၊ ဓာတ္တို႔အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။
၆ ။ အနာဂတ္ခႏၶာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ ဟူသည္ အနာဂတ္ခႏၶာ၊ အာယတန၊ ဓာတ္တို႔အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။
၇ ။ အတိတ္ အနာဂတ္ခႏၶာ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ ဟူသည္ အတိတ္ အနာဂတ္ခႏၶာ အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။
၈ ။ ေၾကာင္း က်ိဳး ဆက္စပ္မႈ အေပၚ သံသယျဖစ္မႈ ဟူသည္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ အေပၚသံသယျဖစ္မႈတည္း။
ထို႔ထက္ပို၍ သိလိုေသာ္ ပုဗၺေကာ႒ကသုတ္၊ သီရိမာ ဝိမာနဝတၳဳ စသည္တို႔၌ ဆက္လက္ သုေတသန ျပဳႏိုင္ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဤမွ်ျဖင္႔ ဝိစိကိစၦာ အေၾကာင္း အေတာ္ၿခံဳငုံမိျပီဟု ဆိုႏိုင္ပါျပီ။
အေရးႀကီးသည္မွာ ေဝခြဲမရမႈ ( ဝိစိကိစၦာ ) ႏွင္႔ ဆင္ျခင္သုံးသပ္မႈ ( ဝိဘဇၨ ) မတူ ဟုပင္ျဖစ္သည္။ ဝိစိကိစၦာက အကုသိုလ္ျဖစ္ျပီး ဝိဘဇၨ က ဘုရားက်င္႔သုံး၊ အားေပးခဲ႔ေသာ ဝါဒျဖစ္သည္။
ဤကား ဘုရားအလိုက် ဝိစိကိစၦာ ျဖတ္ထုံးတည္း။ ေမြေတာ္ ဓာတ္ေတာ္မ်ားႏွင္႔ ပတ္သက္ျပီး သီဟနာဒ စူးစမ္းခဲ႔သည္႔ သေဘာတရားကို ၾကည္႔ရာ ဘုရားအလိုက် ဝိစိကိစၦာ အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ တစ္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔မွ ၿငိမေနေၾကာင္း ဝမ္းေျမာက္ဖြယ္ေတြ႔ရ၏။
