သခ်ၤာသေဘာတရားအရ ဘုရားရွင္သည္ ဓမၼႏွင့္ညီ၏။
“ ေယာ ဓမၼံ ပႆတိ၊ ေသာ မံ ပႆတိ” ဟု မိန္႔၏။ ဓမၼကိုျမင္သူသည္ ငါဘုရားကို ျမင္၏။
“ ေယာ မံ ပႆတိ၊ ေသာ ဓမၼံ ပႆတိ” ငါ႔ကို ျမင္သူလည္း ဓမၼကိုျမင္၏။
“ ေယာ ဓမၼံ ပႆတိ၊ ေသာ မံ ပႆတိ” ဟု မိန္႔၏။ ဓမၼကိုျမင္သူသည္ ငါဘုရားကို ျမင္၏။
“ ေယာ မံ ပႆတိ၊ ေသာ ဓမၼံ ပႆတိ” ငါ႔ကို ျမင္သူလည္း ဓမၼကိုျမင္၏။
ထို႔အတူ မဇၥ်ိမနိကာယ္၌ ဆက္လက္မိန္႔သည္ကိုၾကည့္လွ်င္ ဓမၼသည္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ႏွင့္ အခ်ိဳးညီေနျပန္၏။
“ ေယာ ပဋိစၥသမုပၸါဒံ ပႆတိ၊ ေသာ ဓမၼံ ပႆတိ၊
ေယာ ဓမၼံ ပႆတိ၊ ေသာ ပဋိစၥသမုပၸါဒံ ပႆတိ။”
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ကို သိျမင္သူသည္ ဓမၼကိုသိျမင္၏။
ဓမၼကိုသိျမင္သူလည္း ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ကို နားလည္ေတာ့၏။
ဤေဒသနာႏွစ္ခုကိုဆက္စပ္ေသာ္ ဘုရားရွင္ႏွင့္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သည္ပင္ ထပ္တူက်ေနျပန္ေတာ့၏။
ဗုဒၶ= ဓမၼ
ဓမၼ= ပဋိစၥသမုပၸါဒ
ပဋိစၥသမုပၸါဒ= ဗုဒၶ ဟု ေဖာ္ျမဴလာခ်လို႔ရ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သည္ ဗုဒၶအဆံုးအမ၏ အေျခခံအက်ဆံုး တရားေတာ္ဟု ပညာရွင္တို႔ဆိုၾက၏။ Paticcasamuppada is the fundamental teaching of the Buddhism ဟုလည္းေကာင္း ဗုဒၶဘာသာအဆံုးအမမ်ားအားလံုးထဲ၌ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာတရားမ်ား စီးဝင္ေနသည္။ “Relativity theory occupies the Buddhist teachings” ဟုလည္းေကာင္း ဆိုစမွတ္ျပဳၾကေလကုန္၏။
ေဒသနာအတြင္း စီးေမ်ာေနေသာ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာကိုမေျပာမီ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာမ်ား စီးဝင္ေနေသာ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈစာေပမွ သာဓကတစ္ခ်ိဳ႕ကို ျပန္ၾကည့္မိသည္။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာတရားသည္ “က” ေၾကာင့္ “ခ” ျဖစ္သည္။ “ခ” ေၾကာင့္ “ဂ” ျဖစ္သည္။
“က” မျဖစ္ေသာ္ “ခ” မျဖစ္၊ “ခ” မရွိေသာ္ “ဂ” မျဖစ္ စေသာဆက္ႏြယ္မႈ Relativity သေဘာတရားပင္ျဖစ္၏။
ဤသေဘာတရားသည္ ျမန္မာ့စာေပထဲ၌ နက္နက္နဲနဲဝင္ေနသည္ကား ထင္ရွား၏။ ၾကည့္ပါေလ။
“ ေပါက္ပင္ ေပါက္ပင္ ေရႊေပါက္ပင္၊
ေပါက္ပင္ဘာေၾကာင့္ ကိုင္းရတယ္၊
ဗ်ိဳင္းနားလို႔ ကိုင္းရတယ္။
ဗ်ိဳင္းဘာေၾကာင့္ နားရတယ္၊
ငါးေပၚလို႔ နားရတယ္။
ငါးဘာေၾကာင့္ ေပၚရတယ္၊
ကြ်ဲလူးလို႔ ေပၚရတယ္။
ကြ်ဲဘာေၾကာင့္ လူးရတယ္၊
ျဖဳတ္ကိုက္လို႔ လူးရတယ္။
ျဖဳတ္ဘာေၾကာင့္ ကိုက္ရတယ္၊
မိုးရြာလို႔ ကိုက္ရတယ္။
မိုးဘာေၾကာင့္ ရြာရတယ္၊
ဖားေအာ္လို႔ ရြာရတယ္။
ဖားဘာေၾကာင့္ ေအာ္ရတယ္၊
ေျမြကိုက္လို႔ ေအာ္ရတယ္။
ေျမြဘာေၾကာင့္ ကိုက္ရတယ္၊
ငါ႔ဝမ္းပူစာ မေနသာလို႔ ကိုက္ရတယ္။” ဟု ျဖစ္သည္။
ကေလးမ်ားကို ေလာကႀကီးထဲ၌ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ သဘာဝတရားမ်ား၏ က်ိဳးေၾကာင္းဆင့္ကဲ ျဖစ္ေနဟန္ကို လွလွပပျပသထားေသာ စာျဖစ္သည္ဟုထင္ပါသည္။ ေသခ်ာပါသည္။ ဤစာထဲ၌ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သီအိုရီမ်ား စီးဝင္ေနလွ်က္ရွိသည္။
ေျမြကိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ဖားေအာ္-
ဖားေအာ္ျခင္းေၾကာင့္ မိုးရြာ၊
မိုးရြာျခင္းေၾကာင့္ ျဖဳတ္ကိုက္၊
ျဖဳတ္ကိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ကြ်ဲလူး၊
ကြ်ဲလူးျခင္းေၾကာင့္ ငါးေပၚ၊
ငါးေပၚျခင္းေၾကာင့္ ဗ်ိဳင္းနား၊
ဗ်ိဳင္းနားျခင္းေၾကာင့္ ေကာက္ပင္ကိုင္းညႊတ္- ဟု ျဖစ္သည္။
ထို႔အျပင္…..
“ အေဖက အေမ႔ကို ဆူတယ္၊
အေမက အမေခါင္းကို ေခါက္တယ္၊
အမက ကၽြန္ေတာ့္ေပါင္ကို ဆြဲဆိတ္တယ္၊
ကၽြန္ေတာ္က ေအာင္နက္(ေခြးႀကီး) ကို ေျခေထာက္နဲ႔ ကန္တယ္၊
ေအာင္နက္က အေဖ့ဖိနပ္ကို ေသးနဲ႔ပန္းတယ္”
ကေလးတစ္ေယာက္ရဲ့ ၿပံဳးခ်င္စဖြယ္ ညည္းခ်င္းကိုလည္း ဖတ္ရဖူးပါသည္။ ဤစာေလးထဲမွာလည္း မိသားစုျပႆနာရဲ့ က်ိဳးေၾကာင္းဆက္ကို ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ဆန္ဆန္ ေတြးျပသြားတာကို ေတြ႔ရျပန္သည္။
ေလာကနီတိဆံုးမစာကလည္း ဤသေဘာကို ဆိုရွယ္ႏွင့္ ဘဝပန္းတိုင္ကိုျပဆိုရာ၌ ဆိုထားျပန္သည္။
အလႆႆ ကုေတာ သပၸံ- ပ်င္းရိသူ ဘယ္မွာ အတတ္ပညာရွိအံ့နည္း၊
အသိပၸႆ ကုေတာ ဓနံ- အတတ္ပညာမရွိသူ ဘယ္မွာ စည္းစိမ္ဥစၥာရွိအံ့နည္း၊
အဓနႆ ကုေတာ မိတၱံ- စည္းစိမ္ဥစၥာမရွိသူ အဘယ္မွာ မိတ္ေဆြေကာင္းရွိအံ့နည္း၊
အမိတၱႆ ကုေတာ သုခံ- မိတ္ေဆြေကာင္းမရွိသူ၌ အဘယ္မွာ ေပ်ာ္ရႊင္ဝမ္းေျမာက္မႈရိွအံ့နည္း။
အသုခႆ ကုေတာ ပုညံ- ေပ်ာ္ရႊင္ဝမ္းေျမာက္မႈကင္းသူ အဘယ္မွာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ ျပဳလုပ္ႏိုင္အံ့နည္း၊
အပုညႆ ကုေတာ ဝရံ- ေကာင္းမႈမရွိသူသည္ အဘယ္မွာ နိဗၺာန္သုခရႏိုင္အံ့နည္း-
အသုခႆ ကုေတာ ပုညံ- ေပ်ာ္ရႊင္ဝမ္းေျမာက္မႈကင္းသူ အဘယ္မွာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ ျပဳလုပ္ႏိုင္အံ့နည္း၊
အပုညႆ ကုေတာ ဝရံ- ေကာင္းမႈမရွိသူသည္ အဘယ္မွာ နိဗၺာန္သုခရႏိုင္အံ့နည္း-
ဟု ဆံုးမစကားဆိုျပန္သည္။ (တစ္ခုရွိသည္မွာ ေလာကနီတိ၌ ဘုရားေဟာမ်ားပါဝင္သလို လူပညာရွင္၊ ရဟန္းပညာရွင္တို႔ အဆိုအမိန္႔မ်ားလည္း ပါေနရကား မွန္ျခင္း၊ မွားျခင္းသေဘာရွိႏိုင္ေပသည္)။ မည္သို႔ဆိုေစ ဤဆံုးမစကား၌လည္း ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ေလာင္းရိပ္ အမ်ားႀကီး ပါဝင္ေနေပသည္။
ပညာရွင္တို႔နယ္ပယ္သာမက လူရႊင္ေတာ္မ်ား၏ပါးစပ္၌ပင္ ဤက်ိဳးေၾကာင္းဆက္စပ္မႈ သီအိုရီက ေရာက္ရွိေနျပန္သည္။
သရက္သီးတစ္လံုးကို ျမင္တယ္၊
ျမင္တဲ့့မ်က္ေစ့က မခူးပဲ မျမင္တဲ့လက္က ခူးတယ္၊
ခူးတဲ့လက္က မစားပဲ မခူးတဲ့ ပါးစပ္ကစားတယ္၊
စားတဲ့ပါးစပ္က မဝပဲ မစားတဲ့ ဗိုက္က ဝတယ္၊
ဝတဲ့ ပါးစပ္က…..
မ…….တဲ့ မ်က္စိက ျမင္တယ္၊
ျမင္တဲ့မ်က္စိက မနံပဲ မျမင္တဲ့ နားေခါင္းက နံံတယ္၊
နံတဲ့နာေခါင္းက မပိတ္ပဲ မနံတဲ့ လက္က ပိတ္တယ္။
စသျဖင့္ အဆံုးမရွိလည္ပတ္ေနသည့္ သေဘာတရားမ်ားကို ထပ္တလဲလဲဆင္ကာ လူရႊင္ေတာ္မ်ား ျပက္လံုးထုတ္ၾကသည္ကိုလည္း ၾကားခဲ့ရဖူးသည္။
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္စကားလံုးကိုသံုးကာ ဆရာသမားမ်ား မိန္႔ဆိုထားသည္ကိုလည္း ၾကားခဲ့ရဖူးသည္။ ဆရာေတာ္ဘုရားက လူဒကာ၊ ဒကာမတို႔ကို ( ဘ၊ က မ်ား ေခတ္စားစဥ္အခါက) ဤသို႔ မိန္႔တတ္ၾကသည္။
“ မင္းတို႔ ကေလးထိန္းရတယ္ဆိုတာက ကေလးေတြႀကီးသြားရင္ လြတ္သြားပါၿပီ။ ငါတို႔ဘုန္းႀကီးေတြ ကေလးထိန္းေနရတာကမွ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္လို အဆံုးကိုမရွိေတာ့ဘူး” ဟု ျဖစ္သည္။
ဆိုလိုသည္မွာ မိဘမ်ားက ကေလးမ်ားႀကီးသြားလွ်င္ လြတ္သြားၿပီျဖစ္သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားမွာမူ ငနီႀကီးေတာ့ ငညိဳလာ၊ ငညိဳႀကီးေတာ့ ေအာင္ဘုတက္၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား ေစာင့္ေရွာက္ေနရေသာ ကေလးမ်ားက လူလားဘယ္ေတာ့မွ မေျမာက္ေတာ့ဟုပင္ျဖစ္ေလသည္။
ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈသည္ ပါဠိစာေပ၊ ဗုဒၶဘာသာ အဆံုးအမႏွင့္ တရင္းတႏွီးရွိေနရကား ပါဠိႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာသေဘာတရားမ်ားလည္း စကားႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈထဲ၌ မ်ားစြာစိမ့္ဝင္လွ်က္ရွိေနသည္။ ဤသည္တို႔ကား လက္လွမ္းမွီသ၍ စီးဝင္ေနေသာ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာတရားအခ်ိဳ႕ပင္ျဖစ္ေလသည္။
( ဗုဒၶဘာသာထဲမွ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာကို ဆက္ေရးပါမည္။)
သီဟနာဒ
( ၁၉-၃-၂၀၁၂)
( ၁၉-၃-၂၀၁၂)
Copyright © 2012 ကမ္းလက္. All rights reserved.
