ေမာ္ဒန္ပါစပက္တစ္(ဗ္)
ကြ်န္ေတာ္ေျပာလိုတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ဘုရားရဲ့ျဖစ္ေတာ္စဥ္၊ သစၥာေလးပါး၊ မဂၢင္ရွစ္ပါး၊ ကံ၊ ေရွးဘဝေနာက္ဘဝ (သံသရာ)ပဋိစၥသမုပၸါဒ္၊ လကၡဏာေရးသံုးပါး၊ ခႏၶာငါးပါးဆိုတဲ့ အေျခခံအဆံုးအမေတြအေၾကာင္းပါ။ ဒါေတြမေျပာခင္္မွာ ဗုဒၶဘာသာအေပၚထားရွိတဲ့ ေခတ္သစ္အေနာက္က အျမင္တစ္ခ်ိဳ႕ကို ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာကို ေခတ္ကာလမတူ၊ ေနရာေဒသမတူ၊ ယဥ္ေက်းမႈမတူၾကတဲ့လူေတြက နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္ေလ့လာၿပီး ကိုးကြယ္ေနခဲ့ၾကတယ္။ ဒီေခတ္ကျမင္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ ေရွးရိုးစြဲ မိရိုးဖလာဗုဒၶဘာသာကို ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီးၾကည့္ျခင္းဟာ အက်ိဳးရွိေစမယ္္လို႔လည္းထင္ပါတယ္။ မတူညီတဲ့အခ်ိန္၊ မတူညီတဲ့ယဥ္ေက်းမႈေတြကို ေလ့လာၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ငါ့ဟာမွငါဆိုတဲ့အစြဲကို ကန္႔သတ္ထားလိုက္ႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။
ကမာၻ႕ရြာအေနာက္္ျခမ္းမွာ ဗုဒၶဘာသာ တကယ္ကိုႏိုးထခဲ့ပါၿပီ။ အေနာက္ကမၻာမွာ ဗုဒၶဘာသာလို႔ တိတိက်က်ခံယူသူေတြ၊ ဗုဒၶဘာသာကို မခံယူေသးေပမယ့္ စိတ္ညႊတ္ေနၾကတဲ့လူေတြ အမ်ားအျပားရွိေနပါၿပီ။
ဒါက (၂၀) ရာစုရဲ့ ဦးေဆာင္သိပၸံပညာရွင္ အဲ(လ္) ဘတ္ အိုင္စတိုင္းရဲ့ ရဲဝံ့လွတဲ့မွတ္ခ်က္ေၾကာင့္လို႔ ေျပာရင္ရပါတယ္။ သူဟာ ဘယ္ဘာသာကိုမွ မကိုးကြယ္ပါ။ ဘာသာတစ္ခုခုကုိ မျဖစ္မေနဝင္ရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာကုိ ေရြးခ်ယ္မိလိမ့္မယ္လို႔ ခပ္ရွင္းရွင္းပဲေျပာခဲ့ပါတယ္။ အစပထမတုန္းကေတာ့ သူလို႔ (၂၀) ရာစု သိပၸံရဲ့ဖခင္ႀကီးက ဒီလုိေျပာခ်လုိက္တဲ့အတြက္ အားလံုးမ်က္လံုးၿံပဴး၊ မ်က္ဆံျပာျဖစ္ခဲ့ၾကရတယ္။ ဒါေပမယ့္ေခတ္ၿပိဳင္ အေနာက္တိုင္းသိပၸံပညာရွင္ေလာကကိုၾကည့္ရင္ ျပင္သစ္က အာကာသပညာရွင္ ဗုဒၶဘာသာ၊ အီတလီက စိတ္ပညာရွင္ ဗုဒၶဘာသာ၊ အဂၤလန္က ေရွ႕ေဆာင္တရားသူႀကီး ဗုဒၶဘာသာေတြ ထပ္ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။
ဒါေၾကာင့္ သိပၸံနဲ႔ဝိဇၨာပညာရွင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဗုဒၶဘာသာဆီ အာရံုညႊတ္ေနၾကၿပီလုိ႔ေျပာရင္ လြန္မယ္ေတာ့မထင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔သေဘာေပါက္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ မိရိုးဖလာျဖစ္ေနတဲ့ ဗုဒၶဘာသာကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္မိဖို႔ေတာ့ လုိပါလိမ့္မယ္။ အထူးသျဖင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွနဲ႔ အေရွ႕အာရွမွာေတြ႕ရတဲ့ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ေပါ့။
ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကမွာေတြ႔ရတဲ့ ဗုဒၶဘာသာက အမ်ားႀကီးေရွ႕ေရာက္တယ္။ ပိုၿပီးေတာ့ က်ိဳးေၾကာင္းညီညြတ္တယ္။ ေခတ္မီတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ပထမဆံုး အေရွ႕ေတာင္အာရွကိုေရာက္ၿပီး အေရွ႕ေတာင္အာရွက ဗုဒၶဘာသာကိုေတြ႔လိုက္ရေတာ့ အံ့ၾသတႀကီးျဖစ္ခဲ့ရတယ္ဆိုတာကို ဖံုးဖိမထားခ်င္ပါဘူး။ အေရွ႕ေတာင္အာရွသားေတြဟာ ယုတၱိမရွိတဲ့ အယူသီးမႈေတြနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာကို ခ်ည္တြယ္ထားၾကပါတယ္။
ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာကို ခ်ဥ္းကပ္တဲ့အခါမွာ ပထမဆံုးေတြ႔လုိက္ရတဲ့ အံမဝင္၊ ခြင္မက်ျဖစ္မႈတစ္ခုပါပဲ။ အေရွ႕ေတာင္အာရွက ဗုဒၶဘာသာေတြရဲ့ အက်င့္တစ္ခ်ိဳ႕ဟာ အေနာက္ျခမ္းက လူေတြအတြက္ ဘယ္လိုမွနားမလည္ႏိုင္ေအာင္ပါပဲ။ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိက ကလူသားေတြက သိပၸံနဲ႔မာန္တက္ေနၾကလို႔လည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ျပန္္ပါရဲ့။
ဗုဒၶဘာသာရဲ့ပံုရိ္ပ္ဟာ အေနာက္မွာလူႀကိဳက္မ်ားေနတဲ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ပံုရိပ္နဲ႔ မိရိုးဖလာႏို္င္ငံေတြမွာရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ပံုရိပ္ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးကြဲေနပါတယ္။ ဗုဒၶအမွန္သင္ၾကားခဲ့တဲ့ အဆံုးအမေတြကို ေက်နပ္ႏိုင္ဖို႔ အစြဲေတြကိုေတာ့ ခ်န္လွပ္ထားခဲ့မွ ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါမွသာ ကမၻာအရပ္ရပ္က လူသားမ်ားအားလံုး ဗုဒၶဘာသာကို သမာသမတ္က်က် ရွဳျမင္လာႏိုင္မွာပါ။ အယူသီးမႈ၊ ေလွနံဓါးထစ္မွတ္သားမႈေတြကို ခြာခ်ထားခဲ့ရပါမယ္။
ကြ်န္ေတာ္ေဆြးေႏြးမယ့္အေၾကာင္းေတြဟာ ကမၻာ့အေနာက္ျခမ္းကလူေတြအတြက္ ျဖစ္ႏို္င္သလို၊ အာရွနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွက လူေတြအတြက္လည္း ကမၻာအေနာက္ျခမ္းကလူေတြက ဗုဒၶဘာသာကုိ ဒီလိုျမင္ေနၾကပါလားဆိုတာေလး လက္တို႔ဖို႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္ျပန္ပါတယ္။ အေရွ႕ကလူေတြအတြက္ အေနာက္ကယံုၾကည္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ့သ႑ာန္ဟာ မတူကြဲျပားေနႏိုင္တယ္လို႔လည္း သံုးသပ္မိပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အေနာက္မွာ ဗုဒၶဘာသာေပၚထြက္လာခဲ့ပါၿပီ။
အေနာက္ျခမ္းက ဗုဒၶဘာသာကို အထင္တႀကီးျဖစ္ေနတဲ့ ပထမဆံုးအခ်က္က ဗုဒၶဘာသာဟာ ဘယ္ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘယ္လူမ်ိဳးစု၊ ဘယ္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၊ ဘယ္လိုအသားအေရာင္ရွိသူေတြအဖို႔ဆိုတဲ့ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ျခယ္မႈမရွိျခင္းပါ။
တစ္ခ်ိဳ႕ဘာသာေတြက ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ေလွာင္ခတ္ထားပါတယ္။ ဥပမာ ဂ်ဴးနဲ႔ ဟိႏၵဴဘာသာတို႔ပါ။ ဒါ႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာဟာ အိႏၵိယဗုဒၶဘာသာ၊ သီရိလကၤာဗုဒၶဘာသာ၊ ထိုင္္းဗုဒၶဘာသာ၊ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၊ တရုတ္ဗုဒၶဘာသာ၊ ဂ်ပန္ဗုဒၶဘာသာ၊ တိဗက္ဗုဒၶဘာသာဆိုၿပီး ရွိခဲ့တာပါ။ သံသယရွိစရာမလိုပါဘူး။ အဂၤလိပ္ဗုဒၶဘာသာ၊ ျပင္သစ္ဗုဒၶဘာသာ၊ အီတလီဗုဒၶဘာသာ၊ အေမရိကန္ဗုဒၶဘာသာဆိုတာေတြ ရွိလာမွာပါ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုရင္ ဗုဒၶဘာသာက ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုခုနဲ႔ ကန္႔သတ္မထားလို႔ပါ။
ဗုဒၶဘာသာဟာ ျပင္ပပံုသ႑ာန္ထက္ အဇၥ်တၱကို ပိုအေလးေပးထားေလေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုကေန ေနာက္ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုဆီကို ကူးေျပာင္းရတာသိပ္လြယ္ကူပါတယ္။
ဗုဒၶဘာသာက လူ႔စိတ္အေၾကာင္းကို ေျပာတာပါ။ သူဝတ္ထားတဲ့ အဝတ္အစား၊ သူစားတဲ့ အစားအေသာက္၊ သူထားတဲ့ ဆံပင္မဟုတ္ပါဘူး။
ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဒုတိယဆြဲထုတ္လိုတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ဗုဒၶဘာသာဟာ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ေမးခြန္းေတြ၊ ပေဟဠိဆန္ဆန္ သီအိုရီေတြထက္ လက္ေတြ႔က်တဲ့ ဘဝျပႆနာတစ္ခ်ိဳ႕ကို ခ်ဥ္းကပ္ရွဳျမင္ျခင္းပါ။ ဘဝျပႆနာေတြကို လက္ေတြ႕က်တဲ့နည္းနဲ႔ေျဖရွင္းဖို႔ လမ္းညႊန္မႈပါပဲ။ ဒါကလည္း အေနာက္ျခမ္းက သိပၸံရဲ့ Problem-solving နည္းပညာပါ။ အက်ဥ္းဆံုးခ်ဳပ္ျပရရင္ “ If it works, use it ” ဆိုတဲ့ မာ့(က္)ရဲ့ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြါးေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အျမင္တစ္ခုပါ။
သဘာဝက်က်ခ်ဥ္းကပ္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ့သေဘာကို စူဠမာလုက်သုတ္မွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျမားမွန္တဲ့လူဟာ ျမားကိုႏႈတ္ၿပီး ဒဏ္ရာေပ်ာက္ဖို႔ အရင္လုပ္ရမယ္၊ ဘယ္ကလာတဲ့ျမားလဲ၊ ဘယ္သူပစ္တာလဲစတာေတြနဲ႔ အခ်ိန္မကုန္ေစရဘူးလို႔ က်က်နန မိန္႔မွာခဲ့ပါတယ္။ ဒီသုတ္ဟာ အေရးႀကီးတာကို ေရြးခ်ယ္တတ္ရမယ္ဆိုတဲ့ သိပၸံရဲ႕ျပႆနာေျဖရွင္းနည္းကို ေျပာေနတာပါ။
ေမးခြန္းေမးတာက ေကာင္းပါတယ္။ အဓိပၸါယ္မရွိတဲ့ေမးခြန္းေတြ ေမးေနရံုနဲ႔ေတာ့ ပညာတုိးမလာႏိုင္ပါဘူး။ အဓိက အေရးႀကီးတာေတြကို ေရြးခ်ယ္ၾကရပါမယ္။ အေရးႀကီးဆံုးက ဘဝဒုကၡေတြနဲ႔ ဒီဘဝဒုကၡကို ကုန္ဆံုးေစဖို႔႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ကမာၻႀကီးဆံုးမဆံုး ျပႆနာေတြကို ေမးေနျခင္းဟာ ျမားမွန္တဲ့လူသားအတြက္ ျမန္ျမန္ေသေစဖို႔ပဲဆိုတာ ဘုရားရွင္မိန္႔ခဲ့ပါတယ္။
ဒါ႔ေၾကာင့္ ေနစဥ္ဘဝထဲမွာကိုပဲ အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥေတြကို အရင္ေရြးထုတ္ရမယ္။ ဥပမာ ထမင္းခ်က္ေနတယ္ဆိုပါေတာ့၊ ဒီအခ်ိန္မွာ သင္က ပရိေဘာဂေတြကို ဖုန္သုတ္၊ ၾကမ္းျပင္ကို တံမ်က္စည္းလွည္းေကာင္း လွည္းေနပါလိမ့္မယ္။ ခဏေနေတာ့ ထမင္းအိုးဆီက တူးနံံ႔ေတြရလာေရာ။ ကဲ ဒါဆို သင္ဘာလုပ္ေတာ့မလဲ။ ဖုန္ဆက္သုတ္မလား၊ ေဝေနတဲ့ ထမင္းအိုးဆီကို သြားမလား။ ဒါပါပဲ။ အေသးအမႊားေလးေတြကအစ အေရးႀကီးတာကို အရင္လုပ္ၾကရမွာပါ။
တတိယအခ်က္ကေတာ့ အမွန္တရားကုိ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ခ်ျပျခင္းပါ။ ဒါကလည္း ေကသမုတၱိသုတ္( ကာလာမ) နဲ႔ ထင္ရွားေစပါတယ္။
ကာလာမသုတ္လာ လမ္းညႊန္ခ်က္အရ ကုိယ့္ကိုကုိယ္သာ ထိန္းေက်ာင္းဖို႔ အေရးၾကီးတယ္ဆိုတာ ရွင္းရွင္းႀကီးျပထားပါတယ္။ ကိုယ့္ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟကိုသိဖို႔၊ ကိုယ့္ေပ်ာ္ရႊင္ေက်နပ္မႈကို သိဖို႔ပါ။ အလြယ္ကူဆံုး အေျခခံေလးေတြပါပဲ။ ကိုယ့္အေတြ႔အႀကံဳကို အေျခခံၿပီး က်င့္သံုးသြားမွသာ ဗုဒၶရဲ့အဆံုးအမက ဘဝကိုေျပာင္းလဲေပးသြားႏိုင္မွာပါ။ ဘုရားရွင္ရဲ့ အဆံုးအမအရင္းအျမစ္ေတြက ကိုယ့္ရဲ့ကိုယ္ပိုင္အေတြ႔အႀကံဳေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္လိုုက္မွသာ ဒုကၡကိုလြန္ေျမာက္ေရးဆိုတာကလည္း ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။
ဗဟုသုတကို ရွာေဖြတဲ့ေနရာမွာလည္း ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ သိပၸံပညာရဲ့ခ်ဥ္းကပ္ပံု တူေနတာကို ေတြ႔ရျပန္ပါတယ္။ ေအာ့ဘဂ်က္တစ္ျဖစ္တဲ့ စူးစမ္းမႈကို ဘုရားရွင္က အေလးေပးခဲ့တယ္။ ဒါဟာ ဗုဒၶရဲ့ ပထမသစၥာျဖစ္တဲ့ ဒုကၡသစၥာပါပဲ။ ဒီဒုကၡကိုသိရာမွတဆင့္၊ တဆင့္ျခင္းတက္သြားမွ ဒုကၡကလည္း လြန္ေျမာက္မွာပါ။ အစ၊ အလယ္၊ အဆံုးသံုးပါးေသာ ဆံုးမစကားေတြဟာ ဒုကၡၿငိမ္းေအးဖို႔ခ်ည္းပါပဲ။
ဒါကလည္း အေနာက္ကက်င့္သံုးတဲ့ ေအာ့ဘဂ်က္တစ္ ခ်ဥ္းကပ္ျခင္းဆိုတဲ့ သိပၸံနဲ႔ဘာမွ မထူးပါဘူး။ သိပၸံကေျပာတာက အရင္ျပႆနာကို ေတြ႔ေအာင္ရွာၿပီး ဒါကိုေျဖရွင္းနည္းေတြဆက္ၿပီး လုပ္သြားရမယ္ဆိုတာပါ။
ဒါ့ေၾကာင့္ ဗုဒၶရဲ့အဆံုးအမကို ပိုၿပီးနီးကပ္ေအာင္ၾကည့္ရင္ ဒီအခ်က္ဟာ အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြ ဗုဒၶဘာသာကို စိတ္ဝင္စားလာရျခင္းရဲ့ အဓိကအေၾကာင္းပါပဲ။ ဒါဆို အိုင္စတိုင္းလုိပုဂၢိဳလ္က ဘာေၾကာင့္ဒါမ်ိဳးမွတ္ခ်က္ေပးခဲ့ရတာလည္းဆိုတာ ထင္သာျမင္သာပါၿပီ။ သိပၸံရဲ့အႏွစ္သာရလို႔ေျပာရင္ရတဲ့ Analytical ကိစၥကို ထပ္ၿပီးေျပာရရင္ ဗုဒၶဇင္နဲ႔ သိပၸံဟာ ခ်ဥ္းကပ္မႈဘာမွမထူးဘူးဆိုတာ ပိုၿပီးေတာင္ထင္ရွားေစပါလိမ့္မယ္။
ဘုရားအဆံုးအမေတြကိုခ်ဳပ္ၾကည့္ရင္ ရွဳမွတ္တဲ့တရားနဲ႔ အရွဳခံတရား ဒီႏွစ္မ်ိဳးပဲရွိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က ကြ်န္ေတာ္တို႔ဝန္းက်င္က သက္ရွိသက္မဲ့ေတြကို ရွဳမွတ္တယ္။ ဝန္းက်င္က သက္ရွိသက္မဲ့ေတြက ကြ်န္ေတာ္တို႔ကို ျပန္ၿပီးရွဳမွတ္ေနၾကျပန္တယ္။ ဒါပါပဲ။ ဒါေတြကို ခႏၶာငါးပါးေဒသနာနဲ႔ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဟာ တကယ္ကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈ ဝိဘဇၨဝါဒပါ။ ခႏၶာငါးပါးကို အာယတန(၁၂) ပါးနဲ႔ျပန္ခြဲၿပီး၊ ဓာတ္ (၁၈) ပါးဆိုၿပီး ျပန္စိတ္ျဖာျပခဲ့ျပန္ပါတယ္။
သာမာန္အျမင္ကို ဘုရားရွင္က ေက်နပ္အားရေတာ္ မမူခဲ့ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ စူးစမ္းေလ့လာမႈ၊ သက္ေသျပႏိုင္တဲ့ အႏွစ္သာရေတြအထိေရာက္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ခဲ့တာပါ။ လွည္းႀကီးတစ္စီးကို လွည္းဘီးေတြ၊ လွည္းဝင္ရိုးေတြဆိုၿပီး တစ္စစီခြဲထုတ္ျပခဲ့သလုိ ခႏၶာကိုယ္ကို ခြဲထုတ္ျပေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဒါမွသာ သဘာဝေတြဘယ္္လိုျဖစ္စဥ္အတိုင္း ျဖစ္တည္ေနၾကတယ္ဆိုတာ ပိုမိုသေဘာေပါက္လာမွာပါ။
ပန္းတစ္ပြင့္ကိုျမင္တဲ့အခါ၊ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ကို နားေထာင္တဲ့အခါ၊ မိတ္ေဆြေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုရတဲ့အခါေတြမွာ ခံစားမႈစတဲ့ နာမ္သဘာဝ၊ ရုပ္သဘာဝေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒါဟာ ခႏၶာငါးပါးေၾကာင့္ပါပဲ။
ဒီခ်ဥ္းကပ္ပံုက သိပံၸအတြက္္ လုံးဝတစ္စိမ္းတရံမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလုိနည္းနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္ၾကတာ အမ်ားႀကီးပါ။ အထင္ရွားဆံုးသာဓကကေတာ့ ဘာထရန္ ရပ္ဆဲ(လ္)ပါ။ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ အဆံုးအမေတြနဲ ႏိႈ္င္းယွဥ္ၿပီးေလ့လာခဲ့တဲ့့သူရဲ့ ဒႆနိက သေဘာတရားေတြဟာ ေတာ္ေတာ္ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။
အေနာက္တိုင္းစိိတ္ပညာရွင္ေတြဟာ အခုဆိုရင္ ဗုဒၶရဲ့ စိတ္၊ ေဝဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ၊ ေစတနာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အဆံုးအမေတြကို ေလးေလးနက္နက္ႀကီး စိတ္ဝင္စားေနၾကပါၿပီ။ ဗုဒၶဘာသာတို႔အေပၚ အေနာက္က စိတ္ဝင္စားလာမႈဟာ (၂၀) ရာစုေႏွာင္းပိုင္းလည္းေရာက္ေရာ Relativity Theory နဲ႔ Quantum Physics တို႔ေၾကာင့္ အျမင့္ဆံုးကို ေရာက္ခဲ့ပါေတာ့တယ္။
သိပၸံရဲ့ အေျခခံမတ္သတ္ေတြျဖစ္တဲ့ Observation, Experimentation နဲ႔ Analysis တို႔ကို ဗုဒၶကက်င့္သံုးခဲ့ယံုသာမက လူသားနဲ႔စၾကၤာဝဠာတို႔ သေဘာတရားေတြရဲ့ အႏွစ္ခ်ဳပ္အဓိပၸါယ္ကုိ တိတိက်က်ေဖာ္ျပထားခဲ့တယ္။
ဆိုပါေတာ့ စိတ္ဟာအေရးအပါဆံုးဆိုတဲ့ကိစၥ။ ဒါကုိ အေနာက္တိုင္းက အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ မသိခဲၾကမိပါဘူး။ အခုမွ အသိအမွတ္ျပဳလာခဲ့ဲၾကတာပါ။ မၾကာေသးမီကပဲ ရူပေဗဒပညာရွင္တစ္ေယာက္က စၾကၤာဝဠာဟာ တကယ့္အႀကီးစားေတြ႔ႀကံဳမႈတစ္ခုနဲ႔ တူေနတယ္လို႔ေတာင္ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ဘုရားရွင္ရဲ့ေျခရာကို ခံလိုက္တာပါ။ ဓမၼပဒမွာ စိတ္ဟာ အရာခပ္သိမ္းကို ျပဳလုပ္သူလို႔ေဟာခဲ့ပါတယ္။
ဒီလိုပါပဲ၊ ရုပ္နဲ႔ နာမ္ဆက္သြယ္ခ်က္၊ မက္္တာနဲ႔ အင္နာဂ်ီဆက္သြယ္ခ်က္၊ ဘာမွခြဲျခားထားလို႔မရပါဘူး။ ဒါက ဖြ႔ံၿဖိဳးလာတဲ့သိပၸံက သိလိုက္ရတဲ့၊ လက္ခံလိုက္ရတဲ့ အခ်က္ပါ။
ဒါေတြကို အားလံုးၿခံဳၾကည့္လိုက္ေတာ့ အေရွ႕ကဗုဒၶရဲ့ အဆံုးအမဟာ အေနာက္ကသိပၸံရဲ့ အေျခခံမူေတြနဲ႔ ဘာမွမျခားဘူးဆိုတာ သိပၸံပညာရွင္ေတြ၊ စိတ္ပညာရွင္ေတြ၊ ဒႆနိကဆရာေတြ ေတြ႔လာခဲ့ၾကရပါေတာ့တယ္။
အနည္းငယ္ထပ္ျဖည့္ရရင္ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ သိပၸံဟာ အေျခခံမူေတြ၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ပံုေတြ တူညီတာရွိေနၾကေပမယ့္ ဗုဒၶဘာသာက အေလးထားခဲ့တဲ့ အဇၥ်တၱၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုေတာ့ အေနာက္သိပၸံက အလွမ္းကြာေဝးေနေသးတယ္ ဆိုတာ ပညာရွင္ေတြထပ္ေတြ႔လိုက္ရေတာ့ ဗုဒၶဘာသာကုိ သူတို႔က ပိုၿပီးေတာင္ စိတ္ဝင္တစားရွိလာၾကပါေတာ့တယ္။
သိပၸံက ပိုေကာင္းတဲ့ ၿမိဳ႕ေတာ္ေတြ၊ လမ္းမႀကီးေတြ၊ စက္ရံုေတြ၊ စိုက္ခင္းေတြျဖစ္လာေအာင္ သင္ျပႏိုင္ေပမယ့္ ပိုေကာင္းတဲ့လူျဖစ္လာေအာင္ေတာ့ မသင္ျပခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေခတ္လူသားက ေႏွာင္းေခတ္က ဗုဒၶေဒသနာဆီကို ေျခဦးလွည့္လာၾကတာပါ။
ဒါေတြကေတာ့ ဒီေန႔အထိတိုးတက္လာေနတဲ့ သိပၸံကို ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ႏႈိင္းၾကည့္မိလုိက္တဲ့ ကြ်န္ေတာ့္အျမင္ပါ။ ။
(Peter Della Santina)
ဆုထားမ်က္ခ်ယ္
Copyright © 2012
ကမ္းလက္. All rights reserved.
