ဘာသာေရးႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရးကို ၾကည္႔မည္ဆိုလ်ွင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားအတြက္ ဘုရားမပြင္႔မီႏွင္႔ ဘု႐ားရွင္လက္ထက္ကာလကိုပါ အနည္းငယ္ ေစာင္းငဲ ႔ၾကည္႔ႏိုင္သည္။ ဘုရားမပြင္႔မီကာလမွာ ႏိုင္ငံေရးသည္ ဘာသာေရးဩဇာ လႊမ္းမိုးမႈေအာက္မွာ က်ပ္က်ပ္တည္းတည္း ရွိခဲ႔သည္။ ခတၱိယတို႔က အာဏာ ရွိေသာ္လည္း ျဗဟၼဏတို႔ကို လြန္ဆန္ရန္ အလြန္ခက္ခဲသည္။
ဘု႐ားရွင္လက္ထက္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘုရင္မ်ားျဖစ္လာၾကသည္႔ ဗိမၺိသာရ မင္း တို႔လက္ထက္မွာ ျဗဟၼဏတို႔လႊမ္းမိုးမႈ အတန္ငယ္ရွိခဲ႔ေသာ္လည္း ရိုး စင္း သည္႔ ဗုဒၶဘာသာဓေလ႔ထုံးစံမ်ားကို ပို၍ လိုက္နာခဲ႔ၾကသည္။ မ်ားျပားလွသည္႔ ပိဋကတ္ေတာ္အားလုံးကို ႏိႈင္းစာၾကည္႔လ်ွင္ ရွင္ဘုရင္တို႔ကို တိုက္႐ိုုက္ေဟၾကားသည္႔ ႏိုင္ငံေရးတရားက အေတာ္ရွားပါးသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါ သည္။ သုတ္ထဲမွာ ရာေဇာဝါဒ သုတ္ကို တစ္လုံးတစ္ခဲလိုက္ေတြ႔ရေသာ္ လည္း ရာေဇာဝါဒ သုတ္ကိုယ္တိုင္ကပင္ ႏိုင္ငံေရးစစ္စစ္ဟု ေျပာရန္ ခက္ေန ဆဲပင္ျဖစ္သည္။ အက်ဥ္းအားျဖင္႔ ဘာသာေရးႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရး ေရာေထြးရွက္ တင္ မရွိဟု ဆိုရေပမည္။
ဘာသာေရးႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရး ေရာေထြးရွက္တင္ရွိလာသည္႔ကာလက အေသာ ကေခတ္ဟု ဆိုရမည္။ သေဘာထား မတိုက္ဆိုင္သူမ်ား ေယာနိေသာ မနသိ ကာရျဖင္႔ ဖတ္ရွဳၾကရန္ ေမတၱာရပ္ခံလိုသည္။ အေသာက အေၾကာင္းကၽြႏ္ုပ္ တို႔သိထားသမ်ွက အလြန္နည္းပါးလွသည္၊ တစ္ဖက္အျမင္မ်ွသာ ျဖစ္သည္ ဟု ဆိုခဲ႔ဖူးပါသည္။ မွန္သည္ဟုလည္း ယုံၾကည္ဆဲျဖစ္သည္။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ သိ ထား၊ ဖတ္ထားရသမ်ွေတြကလည္း ရွာေဖြရင္း ေတြ႔ေတြ႔လာေသာအေထာက္ အထားမ်ား အရ မခိုင္မပိုင္ ျဖစ္ျဖစ္လာေလသည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္တိုင္းက အေသာကမင္းႀကီးႏွင္႔ ပတ္သက္ၿပီး ပထမဆုံး သာသနာျပဳမင္း၊ မစ္ရွင္နရီ စနစ္ကို ပထမဆုံးက်င္႔သုံးေသာမင္းဟု ဂုဏ္ယူတတ္ၾကသည္။ မွန္ပါသည္၊ အျငင္းပြားဖြယ္မရွိပါ။
သို႔ေသာ္ ထို မစ္ရွင္နရီက ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ နီးပါးတြင္ ဥေရာပတိုက္က က်င္႔သုံးလာသည္႔ သာသနာျပဳခရီးစဥ္မ်ားႏွင္႔ တူညီေသာ အခ်က္မ်ားရွိပါ သည္။ ဘာသာေရးကို ေရွ႕ကလာေစၿပီး တျဖည္းျဖည္း ႏိုင္ငံေရး သေဘာ တ ရားမ်ား ပါလာသည္။ မယုံၾကည္လ်ွင္ အေသာက ေက်ာက္စာမ်ားကိုၾကည္႔ပါ၊ ဗုဒၶဘာသာ အေငြ႔အသက္မ်ားပါဝင္ေသာ္လည္း ဘုရားေဟာမ်ားကို ေရး ထိုးျခင္း ထက္ ဘုရားေဟာမ်ားႏွင္႔ ဆက္ႏြယ္ေနသည္႔ သူပိုင္ ႏို္င္ငံေရး အ ယူအဆမ်ား ပိုမ်ားေနသည္ကို ေတြ႔ၾကရပါမည္။ ဤသို႔ဆိုသျဖင္႔ အေသာက မင္းႀကီးကို ေဝဖန္ေနသည္ဟု အထင္လြဲစရာရွိ၏။
မဟုတ္ပါ။ လူ႕သမိုင္း ေခတ္ဦးမွာ ဘာသာေရးႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရး ေရာေထြးရွက္ တင္ ရွိေနသည္ ဆိုသည္႔ အခ်က္ကို ဆိုလိုျခင္းသာ ျဖစ္ပါ၏။
ထို႔အျပင္ ေရွးေခတ္၊ အလယ္ေခတ္ ဥေရာပသမိုင္းကိုလည္း ၾကည္႔ႏိုင္ပါ သည္။ အိႏၵိယႏွင္႔ ဆင္ဆင္တူသည္။ ခရစ္ယန္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ မ်ားက ႏိုယ္ငံေရးမွာ အႀကီးအက်ယ္ လြမ္းမိုးမႈရွိခဲ႔သည္။ ကိုလိုနီေခတ္အထိ သူတို႔ဩဇာ ေျငာင္းခဲ႔သည္႔။ သို႔ေသာ္ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးအေပၚမွာ ဘာသာေရးဩဇာ သက္ေရာက္မႈ ေလ်ာ႔ပါးလာခဲ႔သည္။ ယေန႔ ဥေရာပႏွင္႔ အေမရိကကို ၾကည္႔လ်ွင္ ခရစ္ယန္ဩဇာ ရွိေနေသးသည္မွန္ေသာ္လည္း ပုံစံတစ္မ်ိဳးျဖင္႔သာ ရွိေနေတာ႔သည္။
ဆိုလိုသည္မွာ ပရိုတက္စတင္႔ ဘုန္းေတာ္ႀကီးက အစိုရ၏ ဥပေဒနဲ႔ပတ္ သက္ ၿပီး အိမ္ျဖဴေတာ္အေရာက္သြားၿပီး ဩဝါဒေပးလို႔မရ၊ ေပးလို႔ရသည္ဆိုေစ အိုဘားမားက လိုက္နာခ်င္မွ လိုက္နာမည္။ သီးသန္႔ ကြဲထြက္လာသည္။ လူ႕ ကိုယ္က်င္႔ႏွင္႔ ပတ္သက္၍ကား ဘာသာေရးက ေျပာၿမဲ ေျပာေနမည္သာျဖစ္ သည္။
ဥေရာပမွာလည္း ယေန႔ ပုတ္ရဟန္းမင္းႀကီးသည္ အလယ္ေခတ္ ဥေရာပ ပုတ္ရဟန္းမင္းေလာက္ ႏိုင္ငံေရးထဲ ဝင္စြက္ခြင္႔ မရွိေတာ႔ပါ။ ေခတ္မီေသာ လူ႕အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက အစိုးရမ်ား အရြယ္ေရာက္လာသည္။ ဘာသာေရး ႀကိဳးကိုင္မႈက လြတ္လာသည္။
အာရွမွာလည္း ဂ်ပန္၊ ကိုရီးယားစေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ဤ လကၡဏာမ်ား ေတြ႔ ရသည္။ ခရစ္ယန္ႏိုင္ငံ အမ်ားစုက ဘာသာေရးႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရး ကြဲျပားလာေန သည္။
မကြဲေသးသည္က မြတ္စလင္ႏို္င္ငံအမ်ားစုႏွင္႔ ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕ သာျဖစ္သည္။ ေခတ္သစ္ယုံၾကည္မႈ လူ႕သမိုင္းအရ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ေတာ႔ ဒီလမ္းကို သြားေနသည္ဟု ယူဆရန္ရွိသည္။ ဤကိစၥက အခ်ိန္ယူရသည္ ထင္ပါသည္။ လူထုေရာ အစိုးရ ဤ၌ အႀကဳံးဝင္ၾက၏။
အျခားဘာသာမ်ားကိုေတာ႔ မဆိုလို၊ ဗုဒၶဘာသာအရကေတာ႔ ဘာသာေရးႏွ င္႔ ႏိုင္ငံေရး သီးသီးျခားျခာရွိေနျခင္းသည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ေနရာ အမွန္ ကို ျပန္ေရာက္တာျဖစ္ၿပီး ဘုရားလက္ထက္ေတာ္က အတိုင္း ျပန္ျဖစ္သြား သည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။
ေရာဟိနီျမစ္ပဋိပကၡကို ႏိုင္ငံေရးဟု အခ်ိဳ႕ကဆိုခ်င္ၾကေသာ္လည္း တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အျပန္အလွန္ မသတ္ၾကဖို႔ေပးေသာ ဩဝါဒမ်ွ သာ ျဖစ္ေၾကာင္းသတိမူသင္႔၏။
ဘု႐ားရွင္လက္ထက္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘုရင္မ်ားျဖစ္လာၾကသည္႔ ဗိမၺိသာရ မင္း တို႔လက္ထက္မွာ ျဗဟၼဏတို႔လႊမ္းမိုးမႈ အတန္ငယ္ရွိခဲ႔ေသာ္လည္း ရိုး စင္း သည္႔ ဗုဒၶဘာသာဓေလ႔ထုံးစံမ်ားကို ပို၍ လိုက္နာခဲ႔ၾကသည္။ မ်ားျပားလွသည္႔ ပိဋကတ္ေတာ္အားလုံးကို ႏိႈင္းစာၾကည္႔လ်ွင္ ရွင္ဘုရင္တို႔ကို တိုက္႐ိုုက္ေဟၾကားသည္႔ ႏိုင္ငံေရးတရားက အေတာ္ရွားပါးသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါ သည္။ သုတ္ထဲမွာ ရာေဇာဝါဒ သုတ္ကို တစ္လုံးတစ္ခဲလိုက္ေတြ႔ရေသာ္ လည္း ရာေဇာဝါဒ သုတ္ကိုယ္တိုင္ကပင္ ႏိုင္ငံေရးစစ္စစ္ဟု ေျပာရန္ ခက္ေန ဆဲပင္ျဖစ္သည္။ အက်ဥ္းအားျဖင္႔ ဘာသာေရးႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရး ေရာေထြးရွက္ တင္ မရွိဟု ဆိုရေပမည္။
ဘာသာေရးႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရး ေရာေထြးရွက္တင္ရွိလာသည္႔ကာလက အေသာ ကေခတ္ဟု ဆိုရမည္။ သေဘာထား မတိုက္ဆိုင္သူမ်ား ေယာနိေသာ မနသိ ကာရျဖင္႔ ဖတ္ရွဳၾကရန္ ေမတၱာရပ္ခံလိုသည္။ အေသာက အေၾကာင္းကၽြႏ္ုပ္ တို႔သိထားသမ်ွက အလြန္နည္းပါးလွသည္၊ တစ္ဖက္အျမင္မ်ွသာ ျဖစ္သည္ ဟု ဆိုခဲ႔ဖူးပါသည္။ မွန္သည္ဟုလည္း ယုံၾကည္ဆဲျဖစ္သည္။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ သိ ထား၊ ဖတ္ထားရသမ်ွေတြကလည္း ရွာေဖြရင္း ေတြ႔ေတြ႔လာေသာအေထာက္ အထားမ်ား အရ မခိုင္မပိုင္ ျဖစ္ျဖစ္လာေလသည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္တိုင္းက အေသာကမင္းႀကီးႏွင္႔ ပတ္သက္ၿပီး ပထမဆုံး သာသနာျပဳမင္း၊ မစ္ရွင္နရီ စနစ္ကို ပထမဆုံးက်င္႔သုံးေသာမင္းဟု ဂုဏ္ယူတတ္ၾကသည္။ မွန္ပါသည္၊ အျငင္းပြားဖြယ္မရွိပါ။
သို႔ေသာ္ ထို မစ္ရွင္နရီက ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ နီးပါးတြင္ ဥေရာပတိုက္က က်င္႔သုံးလာသည္႔ သာသနာျပဳခရီးစဥ္မ်ားႏွင္႔ တူညီေသာ အခ်က္မ်ားရွိပါ သည္။ ဘာသာေရးကို ေရွ႕ကလာေစၿပီး တျဖည္းျဖည္း ႏိုင္ငံေရး သေဘာ တ ရားမ်ား ပါလာသည္။ မယုံၾကည္လ်ွင္ အေသာက ေက်ာက္စာမ်ားကိုၾကည္႔ပါ၊ ဗုဒၶဘာသာ အေငြ႔အသက္မ်ားပါဝင္ေသာ္လည္း ဘုရားေဟာမ်ားကို ေရး ထိုးျခင္း ထက္ ဘုရားေဟာမ်ားႏွင္႔ ဆက္ႏြယ္ေနသည္႔ သူပိုင္ ႏို္င္ငံေရး အ ယူအဆမ်ား ပိုမ်ားေနသည္ကို ေတြ႔ၾကရပါမည္။ ဤသို႔ဆိုသျဖင္႔ အေသာက မင္းႀကီးကို ေဝဖန္ေနသည္ဟု အထင္လြဲစရာရွိ၏။
မဟုတ္ပါ။ လူ႕သမိုင္း ေခတ္ဦးမွာ ဘာသာေရးႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရး ေရာေထြးရွက္ တင္ ရွိေနသည္ ဆိုသည္႔ အခ်က္ကို ဆိုလိုျခင္းသာ ျဖစ္ပါ၏။
ထို႔အျပင္ ေရွးေခတ္၊ အလယ္ေခတ္ ဥေရာပသမိုင္းကိုလည္း ၾကည္႔ႏိုင္ပါ သည္။ အိႏၵိယႏွင္႔ ဆင္ဆင္တူသည္။ ခရစ္ယန္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ မ်ားက ႏိုယ္ငံေရးမွာ အႀကီးအက်ယ္ လြမ္းမိုးမႈရွိခဲ႔သည္။ ကိုလိုနီေခတ္အထိ သူတို႔ဩဇာ ေျငာင္းခဲ႔သည္႔။ သို႔ေသာ္ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးအေပၚမွာ ဘာသာေရးဩဇာ သက္ေရာက္မႈ ေလ်ာ႔ပါးလာခဲ႔သည္။ ယေန႔ ဥေရာပႏွင္႔ အေမရိကကို ၾကည္႔လ်ွင္ ခရစ္ယန္ဩဇာ ရွိေနေသးသည္မွန္ေသာ္လည္း ပုံစံတစ္မ်ိဳးျဖင္႔သာ ရွိေနေတာ႔သည္။
ဆိုလိုသည္မွာ ပရိုတက္စတင္႔ ဘုန္းေတာ္ႀကီးက အစိုရ၏ ဥပေဒနဲ႔ပတ္ သက္ ၿပီး အိမ္ျဖဴေတာ္အေရာက္သြားၿပီး ဩဝါဒေပးလို႔မရ၊ ေပးလို႔ရသည္ဆိုေစ အိုဘားမားက လိုက္နာခ်င္မွ လိုက္နာမည္။ သီးသန္႔ ကြဲထြက္လာသည္။ လူ႕ ကိုယ္က်င္႔ႏွင္႔ ပတ္သက္၍ကား ဘာသာေရးက ေျပာၿမဲ ေျပာေနမည္သာျဖစ္ သည္။
ဥေရာပမွာလည္း ယေန႔ ပုတ္ရဟန္းမင္းႀကီးသည္ အလယ္ေခတ္ ဥေရာပ ပုတ္ရဟန္းမင္းေလာက္ ႏိုင္ငံေရးထဲ ဝင္စြက္ခြင္႔ မရွိေတာ႔ပါ။ ေခတ္မီေသာ လူ႕အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက အစိုးရမ်ား အရြယ္ေရာက္လာသည္။ ဘာသာေရး ႀကိဳးကိုင္မႈက လြတ္လာသည္။
အာရွမွာလည္း ဂ်ပန္၊ ကိုရီးယားစေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ဤ လကၡဏာမ်ား ေတြ႔ ရသည္။ ခရစ္ယန္ႏိုင္ငံ အမ်ားစုက ဘာသာေရးႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရး ကြဲျပားလာေန သည္။
မကြဲေသးသည္က မြတ္စလင္ႏို္င္ငံအမ်ားစုႏွင္႔ ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕ သာျဖစ္သည္။ ေခတ္သစ္ယုံၾကည္မႈ လူ႕သမိုင္းအရ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ေတာ႔ ဒီလမ္းကို သြားေနသည္ဟု ယူဆရန္ရွိသည္။ ဤကိစၥက အခ်ိန္ယူရသည္ ထင္ပါသည္။ လူထုေရာ အစိုးရ ဤ၌ အႀကဳံးဝင္ၾက၏။
အျခားဘာသာမ်ားကိုေတာ႔ မဆိုလို၊ ဗုဒၶဘာသာအရကေတာ႔ ဘာသာေရးႏွ င္႔ ႏိုင္ငံေရး သီးသီးျခားျခာရွိေနျခင္းသည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ေနရာ အမွန္ ကို ျပန္ေရာက္တာျဖစ္ၿပီး ဘုရားလက္ထက္ေတာ္က အတိုင္း ျပန္ျဖစ္သြား သည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။
ေရာဟိနီျမစ္ပဋိပကၡကို ႏိုင္ငံေရးဟု အခ်ိဳ႕ကဆိုခ်င္ၾကေသာ္လည္း တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အျပန္အလွန္ မသတ္ၾကဖို႔ေပးေသာ ဩဝါဒမ်ွ သာ ျဖစ္ေၾကာင္းသတိမူသင္႔၏။
