(စာေပမွာေတာ့ သဒၵက႑ေကာဟိ သမာဓိ - အသံဟာ သမာဓိရဲ႕ ရန္သူ၊ ဆူးေျငာင့္လုိ႔ ရွိပါတယ္။ ကာလီဖုိးနီးယားအမ်ိဳးသားတကၠသုိလ္က ပါေမာကၡ Dominguez Hills ရဲ႕ “The secret of focus amid distractions” ဆုိတဲ့ ေဆာင္းပါးေလးကုိ ဖတ္မိၿပီး အုိင္တီ က႑ေကာဟိ သမာဓိ - အုိင္တီဟာ (၂၁) ရာစု သမာဓိရဲ႕ ရန္သူလုိ႔ စကားေတာ္ကုိ ျပင္ၿပီး ေခါင္းစည္းတပ္လုိက္တာပါ။)
က်ေနာ္နဲ႔ သုေတသနအဖြဲ႔ဟာ အလယ္တန္း၊ အထက္တန္းေက်ာင္းနဲ႔ တကၠသုိလ္ေပါင္း သုံးရာေက်ာ္က ေက်ာင္းသားေတြကို သူတုိ႔ေနထုိင္တဲ့ ဝန္းက်င္အေပၚမွာ (၁၅) မိနစ္ၾကာေအာင္ အာ႐ုံစုိက္ႏုိင္ၾကသလား၊ အာ႐ုံမစုိက္ႏုိင္ဘူးဆုိရင္ အေႏွာက္အယွက္က ဘာလဲဆုိတာ သိဖုိ႔ပါ။ သူတုိ႔ ဘာလုပ္ေနတယ္ဆုိတာ မိနစ္တုိင္း မွတ္တမ္းယူထားပါတယ္။ စာသင္ေနတာလား၊ မက္ေဆ့(ဂ်္) ပုိ႔ေနတာလား၊ သီခ်င္းနားေထာင္၊ တီဗြီၾကည့္ေနတာလား၊ သူတုိ႔ေရွ႕မွာ ကြန္ပ်ဴတာရွိရင္ ဘယ္လုိ ဝက္(ဘ္)ဆုိက္ေတြကုိ ၾကည့္ေနၾကသလဲ - စတာမ်ိဳးေတြပါ။
ထြက္လာတဲ့အေျဖက ေတာ္ေတာ္ အဓိပၸါယ္ရွိပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ လက္ရွိ သူတုိ႔လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္အေပၚမွာ တသမက္တည္း အာ႐ုံစုိက္ထားႏုိင္တဲ့ကာလက သုံးမိနစ္ေလာက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ အေႏွာက္အယွက္ တစ္ခုခု ဝင္လာေတာ့ တာပါပဲ။ အဲ့ဒီ အေႏွာက္အယွက္ေတြကလည္း တက္ခေနာ္ေလာ္ဂ်ီကေနပဲ လာတာ မ်ားပါတယ္။ (စကားမစပ္ အျခားအဖြဲ႔ တစ္ဖြဲ႔ကလည္း ေဆးေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာအေႏွာက္အယွက္ကုိ သုေတသနျပဳထားၾကတာ ရွိပါတယ္။) အာ႐ုံစူးစုိက္မႈရဲ႕ အဓိကတရားခံကေတာ့ စမတ္ဖုန္းနဲ႔ လက္(ဗ္)ေတာ့(ပ္)ေတြပါ။ သူတုိ႔က အခ်ိန္ျပည့္ သမာဓိကုိ ေႏွာက္ယွက္ေနတာပါ။
ဒါေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး ဘယ္ေက်ာင္းသားဟာ အာ႐ုံစုိက္ႏုိင္တဲ့ ေက်ာင္းသားလည္းဆုိတဲ့ အေျဖကုိလည္း ရလာႏုိင္တယ္လုိ႔ ထင္ျမင္မိၾကပါတယ္။ ဒီအေျဖကလည္း မထူးဆန္းလွျပန္ပါဘူး။ လက္ရွိ လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္အေပၚမွာ အခ်ိန္ၾကာေအာင္ အာ႐ုံစုိက္ႏုိင္တဲ့ေက်ာင္းသားဟာ တစ္တန္းထဲမွာ ပုိေတာ္တဲ့ ေက်ာင္းသား ျဖစ္ေနပါတယ္။ အညံ့ ဆုံးေက်ာင္း သားေတြ ကေတာ့ ေန႔တုိင္း မီဒီယာထဲမွာ နစ္ျမဳပ္ေနၿပီး တစ္ခ်ိန္ထဲမွာကုိပဲ ဟုိဟာလုပ္လုိက္၊ ဒီဟာ လုပ္လုိက္ ျဖစ္ေန တဲ့ေက်ာင္း သားေတြပါ။
ေနာက္ထပ္ ရလာတဲ့အေျဖကေတာ့ ေဖ့(စ္)ဘြတ္ဆီကပါ။
က်ေနာ္တုိ႔ ေလ့လာေနတဲ့ (၁၅) မိနစ္အခ်ိန္ေလးမွာတင္ပဲ သူတုိ႔ေဖ့(စ္)ဘြတ္ကုိ ဝင္ၾကည့္ဦးဆုိရင္ေတာ့ အဲ့ဒီေက်ာင္းသားက အဆုိးတကာ့ အဆုိးဆုံး ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။ ေဖ့(စ္)ဘြတ္ကုိ သူတုိ႔ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ ဝင္ၾကည့္တယ္ဆုိတာနဲ႔ကုိ မဆုိင္ေတာ့ပါဘူး။ တစ္ႀကိမ္ဝင္ၾကည့္ရင္ပဲ ၿပီးသြားပါၿပီ။
“ဘာ့ေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေတြ ဒီလုိ ျဖစ္ေနတာလဲ” ဆုိတဲ့ ေမးခြန္းကုိ ေက်ာင္းသားေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာကုိ တစ္ပုံစံ တည္း ေမးၾကည့္ၾကတယ္။ သူတုိ႔ေျဖၾကတဲ့ အေျဖေတြက ဖုန္းျမည္တာ၊ မျမည္ရင္ေတာင္ ဗုိက္ဘေရးရွင္းျဖစ္ေနတာ၊ ႐ုပ္ပုံေတြ ဖုန္းအေပၚ ေပၚလာတာ - ဒါေတြဆီကုိ သူတုိ႔ အာ႐ုံေတြ ေရာက္ေနၾကလုိ႔ပါပဲတဲ့။
ဒါတင္မကပါဘူး။ ဒီလုိ တစ္ခုမွ မျဖစ္ဘူးဆုိရင္ေတာင္
“ငါ့ေဖ့(စ္)ဘြတ္ပုိ႔စ္ေပၚမွာ တစ္ေယာက္ေယာက္မ်ား ကြန္မန္႔ေရးထားၿပီလား”
“လြန္ခဲ့တဲ့ ငါးမိနစ္ေလာက္က တင္ထားတဲ့ တက္(စ္)မက္ေဆ့(ဂ်္)နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ တစ္ေယာက္ေယာက္မ်ား တစ္ခုခု ျပန္ေျပာထားၿပီလား”
“သူငယ္ခ်င္း လင့္လုပ္ထားတဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာ ယူက်ဳဗီြဒီယုိေလးမ်ား ေရာက္ေနၿပီလား” စတဲ့ အေတြးေတြေၾကာင့္ တစ္ခုထဲကုိ (၁၅) မိနစ္ၾကာေအာင္ အာ႐ုံမစုိက္ႏုိင္တာပါတဲ့။
အာ႐ုံံေၾကာဆုိင္ရာ သိပၸံပညာရွင္ေတြက အုိင္တီေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္အေပၚ ျဖစ္လာမယ့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြကုိ အႀကီးအက်ယ္ သုေတသနျပဳေနၾကပါတယ္။ လတ္တေလာ ေတြ႔ရွိထားတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့ …
ဒီလုိ အတြင္းအျပင္ အေႏွာက္အယွက္ေတြ မရွိဘဲ ဦးေႏွာက္ေအးေအးနဲ႔ ေနထုိင္ႏုိင္ဖုိ႔ တစ္ခုခုကုိ စူးစုိက္ အာ႐ုံႏွစ္ထားႏုိင္ေအာင္ သင္ၾကားေပးရမယ္လုိ႔ က်ေနာ္ ယုံၾကည္မိပါတယ္။ စိတ္ပညာအလုိအရ အာ႐ုံစူးစုိက္ဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့အခ်ိန္၊ အာ႐ုံမစုိက္ဘဲ ေနလုိ႔ရတဲ့အခ်ိန္ကုိ ကြဲျပားနားလည္မႈစြမ္းရည္ကုိ “Metacognition” လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒါကုိပဲ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈဖန္ရွင္ကို သေဘာေပါက္ျခင္းလုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။
ဒီ Metacognition နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ လက္တေလာ ေတြ႔ရွိခ်က္က အျပည့္ဝဆုံး အေျဖတစ္ခ်ိဳ႕ကုိ ျပသေပးေနပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ သုေတသနျပဳပုံက - စိတ္ပညာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာသင္ခ်ိန္ေတြမွာ ေက်ာင္းသားေတြကုိ ဗီြဒီယုိေခြေတြ ျပသပါတယ္။ ျပထားတဲ့ ဗြီဒီယုိကုိ အေျခခံၿပီး စာေမးပြဲစစ္မယ္။ သူတုိ႔ကုိလည္း ဗြီဒီယုိျပေနစဥ္မွာ တက္(စ္) မက္ေဆ့(ဂ်္)ေတြ ပုိ႔မယ္၊ ဒီမက္ေဆ့(ဂ်္)ေတြကုိ ျပန္ေျဖေပးဖုိ႔ လည္း မွာၾကားထားပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ သုံးပုံတစ္ပုံရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြက က်ေနာ္တုိ႔ မက္ေဆ့(ဂ်္)ေတြကုိ မရၾကဘူး။ ေနာက္ သုံးပုံတစ္ပုံကေတာ့ ဗြီဒီယုိျပေနတဲ့ နာရီဝက္အတြင္း မက္ေဆ့(ဂ်္)ေလးခု ရရွိၿပီး ေနာက္ဆုံး သုံးပုံတစ္ပုံအုပ္စုကေတာ့ မက္ေဆ့(ဂ်္) ရွစ္ခုေတာင္ လက္ခံရရွိခဲ့ၾကတယ္။
လုံေလာက္ပါၿပီ။ ဒါေလာက္ဆုိရင္ သူတုိ႔ကုိ ျပထားတဲ့ ဗြီဒီယုိအေပၚ အာ႐ုံပ်က္ျပားေအာင္ လုပ္လုိက္ႏုိင္ၿပီလုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ သုံးသပ္မိပါတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ တျခားျမဳပ္ကြက္ကေတာ့ ဗီြဒီယုိထဲမွာ ျပၿပီးရင္ စစ္ေဆးမယ့္ အေရးအႀကီးဆုံး အခ်က္အလက္ေတြ ျပသေနစဥ္မွာ မက္ေဆ့(ဂ်္)ေတြ ပုိ႔ၾကတာပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ မွန္ပါတယ္။ မက္ေဆ့(ဂ်္) ရွစ္ခုလံုးရတဲ့ အုပ္စုဟာ အတန္းထဲမွာ အညံ့ဆုံးပါပဲ။
ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔လည္း မွားသြားခဲ့ျပန္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ရွိလုိက္ရတဲ့ ေနာက္ထပ္ အေရးအႀကီးဆုံး အေျဖက က်ေနာ္တုိ႔ ညႊန္ၾကားထားတဲ့အထဲမွာ ပါမသြားဘူး။
မက္ေဆ့(ဂ်္)ကုိ ရရျခင္း ျပန္တဲ့ေက်ာင္းသားေတြက မက္ေဆ့(ဂ်္)ကုိ ရၿပီး ခ်က္ခ်င္းမျပန္ဘဲ တစ္မိနစ္ကေန ငါးမိနစ္ေလာက္ ၾကာမွ ျပန္တဲ့ေက်ာင္းသားေတြထက္ အမ်ားႀကီး ပုိဆုိးေနတာ ေတြ႔ရျပန္ပါတယ္။
အေႏွာက္အယွက္ေတြ ဒီေလာက္မ်ားတဲ့ ဒီကမၻာႀကီးထဲမွာ အာ႐ုံတစ္ခုခုကုိ စူးစုိက္တတ္လာေအာင္ ဘယ္လုိ ပညာေပးႏုိင္ပါမလဲ။
အသုံးျပဳသင့္တဲ့ အႀကံဉာဏ္တစ္ခုကေတာ့ “Technology breaks” ေပးထားဖုိ႔ပါ။ တစ္မိနစ္ႏွစ္မိနစ္ေလာက္ ဟန္းဖုန္းကုိစစ္၊ ဝက္(ဘ္)ဆုိက္ကုိစစ္၊ အျခားမီဒီယာ အဆက္အသြယ္ေတြကုိစစ္၊ ၿပီးရင္ ဖုန္းကုိ အသံတိတ္၊ ကြန္ပ်ဴတာကုိ ပိတ္ထားဖုိ႔ပါပဲ။
အဲ့ဒီေနာက္ အုိင္တီနဲ႔ ဆက္စပ္မႈမရွိတဲ့ အျခားအက္တီဗီတီထဲမွာ (၁၅)မိနစ္ေလာက္ အာ႐ုံစုိက္ထား၊ ၿပီးရင္ တစ္မိနစ္၊ ႏွစ္မိနစ္ေလာက္ အုိင္တီဘရိတ္ယူ၊ ၿပီးေတာ့ မူလအာ႐ုံျပန္သြား။ ဒါမ်ိဳးပါ။
ဒီနည္းနဲ႔ အာ႐ုံတစ္ခုအေပၚမွာ အခ်ိန္ပုိၾကာေအာင္ စုိက္ထားႏုိင္ဖုိ႔ ေလ့က်င့္ေပးသြားႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ဆရာေတြ ဒီနည္းကုိ စာသင္ခန္းထဲမွာ စတင္က်င့္သုံးေနၾကပါၿပီ။ မိဘေတြက ဒင္းနာစားတုန္း၊ ေဘာ့(စ္)ေတြက အစည္းအေဝးထုိင္ေနတုန္း တက္ခေနာ္ေလာ္ဂ်ီ ဘရိတ္(ခ္)ကုိ က်င့္သုံးေနၾကတယ္။ ေအာင္ျမင္မႈ အမ်ားႀကီး ရရွိပါတယ္။ အေကာင္းဆုံး ရရွိထားတဲ့ ရလဒ္ကေတာ့ နာရီဝက္ၾကာေအာင္ အာ႐ုံတစ္ခုအေပၚမွာ စူးစုိက္ႏုိင္မႈပါ။ ဒီထက္ မပုိေသးပါဘူး။
စတိ(ဗ္)ေဂ်ာ့နဲ႔ (အျခားေသာ ပုဂၢဳိလ္မ်ား) ကုိ အာ႐ုံပ်က္ျပားေအာင္ ဒီေလာက္ စြဲေဆာင္ႏုိင္တဲ့ နည္းပညာေတြ တည္ထြင္ေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
The writer is a professor of psychology at California State University, Dominguez Hills and the author of iDisorder: Understanding Our Obsession With Technology And Overcoming Its Hold On Us. This article was first published on the Psychology Today website.
Original article >> The secret of focus amid distractions
က်ေနာ္နဲ႔ သုေတသနအဖြဲ႔ဟာ အလယ္တန္း၊ အထက္တန္းေက်ာင္းနဲ႔ တကၠသုိလ္ေပါင္း သုံးရာေက်ာ္က ေက်ာင္းသားေတြကို သူတုိ႔ေနထုိင္တဲ့ ဝန္းက်င္အေပၚမွာ (၁၅) မိနစ္ၾကာေအာင္ အာ႐ုံစုိက္ႏုိင္ၾကသလား၊ အာ႐ုံမစုိက္ႏုိင္ဘူးဆုိရင္ အေႏွာက္အယွက္က ဘာလဲဆုိတာ သိဖုိ႔ပါ။ သူတုိ႔ ဘာလုပ္ေနတယ္ဆုိတာ မိနစ္တုိင္း မွတ္တမ္းယူထားပါတယ္။ စာသင္ေနတာလား၊ မက္ေဆ့(ဂ်္) ပုိ႔ေနတာလား၊ သီခ်င္းနားေထာင္၊ တီဗြီၾကည့္ေနတာလား၊ သူတုိ႔ေရွ႕မွာ ကြန္ပ်ဴတာရွိရင္ ဘယ္လုိ ဝက္(ဘ္)ဆုိက္ေတြကုိ ၾကည့္ေနၾကသလဲ - စတာမ်ိဳးေတြပါ။
ထြက္လာတဲ့အေျဖက ေတာ္ေတာ္ အဓိပၸါယ္ရွိပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ လက္ရွိ သူတုိ႔လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္အေပၚမွာ တသမက္တည္း အာ႐ုံစုိက္ထားႏုိင္တဲ့ကာလက သုံးမိနစ္ေလာက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ အေႏွာက္အယွက္ တစ္ခုခု ဝင္လာေတာ့ တာပါပဲ။ အဲ့ဒီ အေႏွာက္အယွက္ေတြကလည္း တက္ခေနာ္ေလာ္ဂ်ီကေနပဲ လာတာ မ်ားပါတယ္။ (စကားမစပ္ အျခားအဖြဲ႔ တစ္ဖြဲ႔ကလည္း ေဆးေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာအေႏွာက္အယွက္ကုိ သုေတသနျပဳထားၾကတာ ရွိပါတယ္။) အာ႐ုံစူးစုိက္မႈရဲ႕ အဓိကတရားခံကေတာ့ စမတ္ဖုန္းနဲ႔ လက္(ဗ္)ေတာ့(ပ္)ေတြပါ။ သူတုိ႔က အခ်ိန္ျပည့္ သမာဓိကုိ ေႏွာက္ယွက္ေနတာပါ။
ဒါေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး ဘယ္ေက်ာင္းသားဟာ အာ႐ုံစုိက္ႏုိင္တဲ့ ေက်ာင္းသားလည္းဆုိတဲ့ အေျဖကုိလည္း ရလာႏုိင္တယ္လုိ႔ ထင္ျမင္မိၾကပါတယ္။ ဒီအေျဖကလည္း မထူးဆန္းလွျပန္ပါဘူး။ လက္ရွိ လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္အေပၚမွာ အခ်ိန္ၾကာေအာင္ အာ႐ုံစုိက္ႏုိင္တဲ့ေက်ာင္းသားဟာ တစ္တန္းထဲမွာ ပုိေတာ္တဲ့ ေက်ာင္းသား ျဖစ္ေနပါတယ္။ အညံ့ ဆုံးေက်ာင္း သားေတြ ကေတာ့ ေန႔တုိင္း မီဒီယာထဲမွာ နစ္ျမဳပ္ေနၿပီး တစ္ခ်ိန္ထဲမွာကုိပဲ ဟုိဟာလုပ္လုိက္၊ ဒီဟာ လုပ္လုိက္ ျဖစ္ေန တဲ့ေက်ာင္း သားေတြပါ။
ေနာက္ထပ္ ရလာတဲ့အေျဖကေတာ့ ေဖ့(စ္)ဘြတ္ဆီကပါ။
က်ေနာ္တုိ႔ ေလ့လာေနတဲ့ (၁၅) မိနစ္အခ်ိန္ေလးမွာတင္ပဲ သူတုိ႔ေဖ့(စ္)ဘြတ္ကုိ ဝင္ၾကည့္ဦးဆုိရင္ေတာ့ အဲ့ဒီေက်ာင္းသားက အဆုိးတကာ့ အဆုိးဆုံး ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။ ေဖ့(စ္)ဘြတ္ကုိ သူတုိ႔ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ ဝင္ၾကည့္တယ္ဆုိတာနဲ႔ကုိ မဆုိင္ေတာ့ပါဘူး။ တစ္ႀကိမ္ဝင္ၾကည့္ရင္ပဲ ၿပီးသြားပါၿပီ။
“ဘာ့ေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေတြ ဒီလုိ ျဖစ္ေနတာလဲ” ဆုိတဲ့ ေမးခြန္းကုိ ေက်ာင္းသားေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာကုိ တစ္ပုံစံ တည္း ေမးၾကည့္ၾကတယ္။ သူတုိ႔ေျဖၾကတဲ့ အေျဖေတြက ဖုန္းျမည္တာ၊ မျမည္ရင္ေတာင္ ဗုိက္ဘေရးရွင္းျဖစ္ေနတာ၊ ႐ုပ္ပုံေတြ ဖုန္းအေပၚ ေပၚလာတာ - ဒါေတြဆီကုိ သူတုိ႔ အာ႐ုံေတြ ေရာက္ေနၾကလုိ႔ပါပဲတဲ့။
ဒါတင္မကပါဘူး။ ဒီလုိ တစ္ခုမွ မျဖစ္ဘူးဆုိရင္ေတာင္
“ငါ့ေဖ့(စ္)ဘြတ္ပုိ႔စ္ေပၚမွာ တစ္ေယာက္ေယာက္မ်ား ကြန္မန္႔ေရးထားၿပီလား”
“လြန္ခဲ့တဲ့ ငါးမိနစ္ေလာက္က တင္ထားတဲ့ တက္(စ္)မက္ေဆ့(ဂ်္)နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ တစ္ေယာက္ေယာက္မ်ား တစ္ခုခု ျပန္ေျပာထားၿပီလား”
“သူငယ္ခ်င္း လင့္လုပ္ထားတဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာ ယူက်ဳဗီြဒီယုိေလးမ်ား ေရာက္ေနၿပီလား” စတဲ့ အေတြးေတြေၾကာင့္ တစ္ခုထဲကုိ (၁၅) မိနစ္ၾကာေအာင္ အာ႐ုံမစုိက္ႏုိင္တာပါတဲ့။
အာ႐ုံံေၾကာဆုိင္ရာ သိပၸံပညာရွင္ေတြက အုိင္တီေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္အေပၚ ျဖစ္လာမယ့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြကုိ အႀကီးအက်ယ္ သုေတသနျပဳေနၾကပါတယ္။ လတ္တေလာ ေတြ႔ရွိထားတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့ …
- ဗြီဒီယုိဂိမ္းကစားသူေတြရဲ႕ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ အရဲစြန္႔ စြန္႔စားလုိျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဆဲ(လ္)ေတြ ထူထူထဲထဲ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလုိ ျဖစ္ေနမႈဟာ အမ်ားအားျဖင့္ ဦးေႏွာက္လုပ္ေဆာင္မႈအဆင့္ ပုိျမင့္မားလာတယ္လုိ႔ ဆုိလုိႏုိင္ ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခံစားမႈ (အီမုိးရွင္း) ကုိ ပုံမွန္လည္ပတ္ေစတဲ့ ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ အလုပ္လုပ္မႈေတြမွာေတာ့ ပုိၿပီး အားနည္းသြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကုိယ့္အႀကိဳက္ကုိပဲ ခံစားတတ္တဲ့ ဦးေႏွာက္ေတြကုိ ေတြ႔ရျပန္ပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးေတြဟာ တစ္ခုခုကုိ စြဲေနတဲ့ ဦးေႏွာက္ေတြမွာ ေတြ႔ရတတ္တဲ့ သဘာဝေတြပါ။
- အေႏွာက္အယွက္ခံရတဲ့ ဦးေႏွာက္ေတြဟာ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ လွဳံ႕ေဆာ္ေနတဲ့ အစိတ္အပုိင္းေတြကုိလည္း တိတိက်က် ေဖာ္ျပေနတတ္ပါတယ္။ အေႏွာက္အယွက္ ပုိမ်ားေလေလ လွဳံ႕ေဆာ္မႈလည္း အားေကာင္းေလေလပါ။
- တ႐ုတ္ျပည္မွာ အင္တာနက္စြဲေနသူ လူငယ္ေတြနဲ႔ မစြဲတဲ့လူငယ္ေတြၾကားက ျခားနားမႈကုိ သုေတသန ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ရရွိလာတဲ့ အေျဖကေတာ့ အင္တာနက္စြဲေနတဲ့ လူငယ္ေတြရဲ႕ ခံစားမႈနဲ႔ အာ႐ုံစူးစုိက္မႈကုိ ထိမ္းခ်ဳပ္ႏုိင္တဲ့ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ပုိၿပီး အျဖဴေရာင္ေတြ လႊမ္းေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေတြကပဲ အျခားဦးေႏွာက္ အစိတ္အပုိင္းေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ရာမွာ အဟန္႔အတား ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။
ဒီလုိ အတြင္းအျပင္ အေႏွာက္အယွက္ေတြ မရွိဘဲ ဦးေႏွာက္ေအးေအးနဲ႔ ေနထုိင္ႏုိင္ဖုိ႔ တစ္ခုခုကုိ စူးစုိက္ အာ႐ုံႏွစ္ထားႏုိင္ေအာင္ သင္ၾကားေပးရမယ္လုိ႔ က်ေနာ္ ယုံၾကည္မိပါတယ္။ စိတ္ပညာအလုိအရ အာ႐ုံစူးစုိက္ဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့အခ်ိန္၊ အာ႐ုံမစုိက္ဘဲ ေနလုိ႔ရတဲ့အခ်ိန္ကုိ ကြဲျပားနားလည္မႈစြမ္းရည္ကုိ “Metacognition” လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒါကုိပဲ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈဖန္ရွင္ကို သေဘာေပါက္ျခင္းလုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။
ဒီ Metacognition နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ လက္တေလာ ေတြ႔ရွိခ်က္က အျပည့္ဝဆုံး အေျဖတစ္ခ်ိဳ႕ကုိ ျပသေပးေနပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ သုေတသနျပဳပုံက - စိတ္ပညာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာသင္ခ်ိန္ေတြမွာ ေက်ာင္းသားေတြကုိ ဗီြဒီယုိေခြေတြ ျပသပါတယ္။ ျပထားတဲ့ ဗြီဒီယုိကုိ အေျခခံၿပီး စာေမးပြဲစစ္မယ္။ သူတုိ႔ကုိလည္း ဗြီဒီယုိျပေနစဥ္မွာ တက္(စ္) မက္ေဆ့(ဂ်္)ေတြ ပုိ႔မယ္၊ ဒီမက္ေဆ့(ဂ်္)ေတြကုိ ျပန္ေျဖေပးဖုိ႔ လည္း မွာၾကားထားပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ သုံးပုံတစ္ပုံရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြက က်ေနာ္တုိ႔ မက္ေဆ့(ဂ်္)ေတြကုိ မရၾကဘူး။ ေနာက္ သုံးပုံတစ္ပုံကေတာ့ ဗြီဒီယုိျပေနတဲ့ နာရီဝက္အတြင္း မက္ေဆ့(ဂ်္)ေလးခု ရရွိၿပီး ေနာက္ဆုံး သုံးပုံတစ္ပုံအုပ္စုကေတာ့ မက္ေဆ့(ဂ်္) ရွစ္ခုေတာင္ လက္ခံရရွိခဲ့ၾကတယ္။
လုံေလာက္ပါၿပီ။ ဒါေလာက္ဆုိရင္ သူတုိ႔ကုိ ျပထားတဲ့ ဗြီဒီယုိအေပၚ အာ႐ုံပ်က္ျပားေအာင္ လုပ္လုိက္ႏုိင္ၿပီလုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ သုံးသပ္မိပါတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ တျခားျမဳပ္ကြက္ကေတာ့ ဗီြဒီယုိထဲမွာ ျပၿပီးရင္ စစ္ေဆးမယ့္ အေရးအႀကီးဆုံး အခ်က္အလက္ေတြ ျပသေနစဥ္မွာ မက္ေဆ့(ဂ်္)ေတြ ပုိ႔ၾကတာပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ မွန္ပါတယ္။ မက္ေဆ့(ဂ်္) ရွစ္ခုလံုးရတဲ့ အုပ္စုဟာ အတန္းထဲမွာ အညံ့ဆုံးပါပဲ။
ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔လည္း မွားသြားခဲ့ျပန္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ရွိလုိက္ရတဲ့ ေနာက္ထပ္ အေရးအႀကီးဆုံး အေျဖက က်ေနာ္တုိ႔ ညႊန္ၾကားထားတဲ့အထဲမွာ ပါမသြားဘူး။
မက္ေဆ့(ဂ်္)ကုိ ရရျခင္း ျပန္တဲ့ေက်ာင္းသားေတြက မက္ေဆ့(ဂ်္)ကုိ ရၿပီး ခ်က္ခ်င္းမျပန္ဘဲ တစ္မိနစ္ကေန ငါးမိနစ္ေလာက္ ၾကာမွ ျပန္တဲ့ေက်ာင္းသားေတြထက္ အမ်ားႀကီး ပုိဆုိးေနတာ ေတြ႔ရျပန္ပါတယ္။
အေႏွာက္အယွက္ေတြ ဒီေလာက္မ်ားတဲ့ ဒီကမၻာႀကီးထဲမွာ အာ႐ုံတစ္ခုခုကုိ စူးစုိက္တတ္လာေအာင္ ဘယ္လုိ ပညာေပးႏုိင္ပါမလဲ။
အသုံးျပဳသင့္တဲ့ အႀကံဉာဏ္တစ္ခုကေတာ့ “Technology breaks” ေပးထားဖုိ႔ပါ။ တစ္မိနစ္ႏွစ္မိနစ္ေလာက္ ဟန္းဖုန္းကုိစစ္၊ ဝက္(ဘ္)ဆုိက္ကုိစစ္၊ အျခားမီဒီယာ အဆက္အသြယ္ေတြကုိစစ္၊ ၿပီးရင္ ဖုန္းကုိ အသံတိတ္၊ ကြန္ပ်ဴတာကုိ ပိတ္ထားဖုိ႔ပါပဲ။
အဲ့ဒီေနာက္ အုိင္တီနဲ႔ ဆက္စပ္မႈမရွိတဲ့ အျခားအက္တီဗီတီထဲမွာ (၁၅)မိနစ္ေလာက္ အာ႐ုံစုိက္ထား၊ ၿပီးရင္ တစ္မိနစ္၊ ႏွစ္မိနစ္ေလာက္ အုိင္တီဘရိတ္ယူ၊ ၿပီးေတာ့ မူလအာ႐ုံျပန္သြား။ ဒါမ်ိဳးပါ။
ဒီနည္းနဲ႔ အာ႐ုံတစ္ခုအေပၚမွာ အခ်ိန္ပုိၾကာေအာင္ စုိက္ထားႏုိင္ဖုိ႔ ေလ့က်င့္ေပးသြားႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ဆရာေတြ ဒီနည္းကုိ စာသင္ခန္းထဲမွာ စတင္က်င့္သုံးေနၾကပါၿပီ။ မိဘေတြက ဒင္းနာစားတုန္း၊ ေဘာ့(စ္)ေတြက အစည္းအေဝးထုိင္ေနတုန္း တက္ခေနာ္ေလာ္ဂ်ီ ဘရိတ္(ခ္)ကုိ က်င့္သုံးေနၾကတယ္။ ေအာင္ျမင္မႈ အမ်ားႀကီး ရရွိပါတယ္။ အေကာင္းဆုံး ရရွိထားတဲ့ ရလဒ္ကေတာ့ နာရီဝက္ၾကာေအာင္ အာ႐ုံတစ္ခုအေပၚမွာ စူးစုိက္ႏုိင္မႈပါ။ ဒီထက္ မပုိေသးပါဘူး။
စတိ(ဗ္)ေဂ်ာ့နဲ႔ (အျခားေသာ ပုဂၢဳိလ္မ်ား) ကုိ အာ႐ုံပ်က္ျပားေအာင္ ဒီေလာက္ စြဲေဆာင္ႏုိင္တဲ့ နည္းပညာေတြ တည္ထြင္ေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
The writer is a professor of psychology at California State University, Dominguez Hills and the author of iDisorder: Understanding Our Obsession With Technology And Overcoming Its Hold On Us. This article was first published on the Psychology Today website.
Original article >> The secret of focus amid distractions
ဇင္ေ၀ေသာ္
Copyright © 2012 ကမ္းလက္. All rights reserved.
