The haze, the brave or the craze

"The haze"
အရာတိုင္းဟာ ဘာမွ မျမင္ရေအာင္ ေဝဝါးေနေလေတာ႔ရဲ႕
စကၤာပူရဲ႕ (The haze) PSI က ၁၁ နာရီမွာ ၄၀၀ ကို ေရာက္သြားၿပီ။

"the brave or the craze"
တိုင္းမဂၢဇင္းက The Face of Buddhist Terror တဲ႔၊ ဝီရသူရဲ႕ ဓာတ္ပုံနဲ႔။
ေပးထာားတဲ႔ ဂုဏ္ထူးက "the Burmese bin Laden" ဗမာ ဘင္လာဒင္။
ဝီရသူကေတာ႔ the brave လား the craze လား။
ေျပာခ်င္ရာေျပာ မွန္ေနၿပီ။
အဆုံး အစမရိွ ေဝဝါးကုန္ၿပီ။

Read more

ျမန္မာ႔ ဒီမိုကေရစီအတြက္ ဘာသာေရး နားလည္သည္းခံမႈသည္ အဓိက

Nehginpao Kipgen ရဲ႕ စထရိတ္တိုင္း ေဆာင္းပါး Religious tolerance key to Myanmar's democracy ကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ျပန္ဆိုထားတာပါ။

ကမၻာေပၚရွိတဲ႔ အျခားႏိုင္ငံေတြလိုပဲ ျမန္မာဟာ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင္႔ရွိ တဲ႔ ႏိုင္ငံျဖစ္တယ္ သို႔ေသာ္ ၁၉၄၀ ခုႏွ္ေတြကစလို႔ ပါလီမန္ထဲမွာပင္ ဘာ သာေရးက အခရာ က်ခဲ႔တယ္။
ျမန္မာျပည္ဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ ခြဲျခားထားတယ္၊ စစ္အစိုးရလက္ထက္မွာလည္း ဗုဒၶဘာသာဝင္ မဟုတ္သူမ်ား ရာထူးျမင္႔ျမင္႔ မရၾက။
သူရေရႊမန္းက ဘာသာေရး ျပႆနာ မရွိဘူးလို႔ ဒီလထဲမွာပဲ ဆိုခဲ႔ေပမဲ႔ တ ကယ္က ခြဲျခားမႈေတြ ရွိေနဆဲပါလို႔လတ္တေလာအေနအထားကို ေထာက္ျပ တယ္။
ဗမာ၊ ရွမ္း၊ မြန္၊ တရုတ္တို႔ၾကားတြင္ ဗုဒၶဘာသာ ကိုးကြယ္သူ အေရအတြက္ မ်ားၿပီး အစိုးရ စာရင္းဇယား အရ ဗုဒၶဘာသာ ၈၉. ၂ ရာခိုင္ႏႈံး၊ ခရစၥယန္ ၅ ရာခိုင္ႏႈံး၊ မြတ္စလင္ ၃. ၈ ရာခိုင္ႏႈံး၊ နတ္ကိုးကြယ္သူ ၁. ၂ ရာခိုင္ႏႈံး၊ ဟိႏၵဴ ၀. ၅ ရာခိုင္ႏႈံး ျဖစ္တယ္။

အခုအထိ ေဆြးေႏြးၫွိႏႈိင္းရဆဲ ကခ်င္လက္နက္ကိုင္ ျပႆနာဟာ ဗုဒၶဘာ သာကို ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာအျဖစ္ ဥပေဒ ထုတ္ျပန္ခဲ႔တဲ႔ ဦးႏု အစိုးရလက္ ထက္မွာ စတင္ခဲ႔ေၾကာင္း၊ မေက်နပ္တဲ႔ ခရစၥယန္ဘာသာဝင္ ကခ်င္ တိုင္း ရင္းသားမ်ားက စတင္ ပုန္ကန္ခဲ႔ေၾကာင္း ေရးသားထားပါတယ္။ ကရင္တိုင္းရင္းသားမ်ား ၾကားမွာလည္း ဘာသာေရးအေျခခံၿပီး ကရင္းျခင္း ကြဲျပားေနေၾကာင္း၊ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ဆိုရာ၌ပင္ ဗုဒၶဘာသာ၊ ခရစၥယန္ဘာ သာ ဟု ရွိေနေၾကာင္း ေရးသားထားပါတယ္။

ေနာက္ၿပီး ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႔ ရိုဟိန္ဂ်ာျပႆနာ၊ ဘူးသီးေတာင္ ၊ ေမာင္းေတာ ႏွစ္ၿမိဳ႕နယ္မွာထုတ္ျပန္ခဲ႔တဲ႔ ကေလးႏွစ္ေယာက္ ဥပေဒ ကို သူက ဆက္ေထာက္ျပတယ္။
လူထုတစ္ရပ္လုံးက အထူးေလးစားတဲ႔ သံဃာ႔အဖြဲ႔ထဲမွာလည္း ရဟန္း တ ခ်ိဳ႕ေၾကာင္႔ သေဘာထား ကြဲလြဲမႈရိွေနႏိုင္ေၾကာင္း အထူးသျဖင္႔ အမ်ိဳးသားေ ရး ဝါဒ ျပင္းထန္သူ ဝိရသူနဲ႔ ၉၆၉ လႈပ္ရွားမႈေၾကာင္႔ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ အမ်ိဳ႔ေစာင္႔ ဥပေဒ မူၾကမ္းအေၾကာင္း၊ မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ စီးပြားေရး အဆက္အဆံ မလုပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးထားပါတယ္။

ေနာက္ဆုံး သူေဆြးေႏြးေရးသားသြားတာကေတာ႔ ဒီမိုကေရစီဆိုရာမွာ လြတ္လပ္စြာ ယုံၾကည္မႈ ေရြးခ်ယ္ခြင္႔၊ ယုံၾကည္မႈအခ်င္းခ်င္း နားလည္၊ ခြင္႔ လႊတ္ျခင္း ျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဘာသာေရး လက္ပြန္းတတီးရွိလွ တဲ႔ ျမန္ မာႏိုင္ ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီအတြက္ ဘာသားေရးကိစၥဟာ အေရးႀကီးလွေၾကာင္း ပါပဲ။

Religious tolerance key to Myanmar's democracy.
By: Nehginpao Kipgen
The writer is general Secretary of the US-based Kuki international Forum, and researches on the politics of South and South-east Asia, with a concentration on Myanmar.

Read more

အိမ္နီးခ်င္း

ဒီ ေတာမီးေလာင္မႉေတြ ဘယ္ကစတာလဲလို႔ စထရိတ္တိုင္း သတင္းေ ထာက္က ေမးေတာ႔ မီးၿငိမ္းသတ္သူေတြထဲက တစ္ေယာက္က "This is the act of God." ထာဝရ ဘုရားရွင္ အလုိက်ျဖစ္တာလို႔ ေျဖတယ္ တဲ႔။
ဒီ အတြက္ မီးၿငိမ္းသတ္ရင္း အပိုဝင္ေငြပါရလို႔ သူကေတာ႔ ေပ်ာ္ေတာင္ ေပ်ာ္ေသးတယ္ လို႔ ဆက္ေျပာတယ္။

ပါးစပ္က အဲသလိုေျပာေနေပမဲ႔ သူကိုယ္တိုင္ အသက္ရွဴလို႔ မဝဘူး၊ ရင္ဘတ္လည္းေအာင္႔ေနတယ္ လိုေတာ႔ ၿငီးျငဴလ်က္ပါပဲ လို႔ သတင္းေထာက္ က ဆက္ေရးထားတယ္။

ဒီ ျပသနာၾကားထဲမွာ ခ်စ္စရာေကာင္းတာက စကၤာပူ အစိုးရပါပဲ။ အသက္ ရွဴမႈနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ႔ ေရာဂါေတြ ျဖစ္လာႏိုင္လို႔ အဲသလို လူနာေတြ အ တြက္ ျဖည္႔ဆည္းေပးႏိုင္ေအာင္ အစြမ္းကုန္ျပင္ဆင္ထားၾကဖို႔ ေဆး႐ုံ၊ ေဆး ခန္းေတြ ကို ခ်က္ခ်င္း ၫႊန္ၾကားခ်က္ ထုတ္ျပန္တယ္။

လယ္သမားက စားအုံးဆီပင္ မီးရွိဳ႕တာနဲ႔ ေဆးရုံထဲက ဆရာဝန္ အလုပ္ရွဳပ္ တာ မဆိုင္ဘူးလို႔ ေျပာခ်င္ရင္လည္း ေျပာလို႔ေတာ႔ ရမွာေပါ႔ေလ။

အသက္ ၉၀ အရြယ္ရွိ (90 years young) လီကြမ္ယု အႏွစ္ ၅၀ ေျမာက္ သစ္ပင္စိုက္ပြဲမွာ ေဂၚျပားနဲ႔ သစ္ပင္စိုက္ေနတဲ႔ပုံ လြန္ခဲ႔တဲ႔ ႏွစ္ရက္ေလာက္က သတင္းစာမွာ ေတြ႔လိုက္ရတယ္။

Read more

ဆရာမနဲ႔ လီလီ

ဆရာမ။ ။ လီလီေရ၊ သစ္ပင္ေပၚမွာ ငွက္ ငါးေကာင္ နားေနတယ္၊ တစ္ေကာင္ကို ေလေသနတ္နဲ႔ ပစ္ခ်လိုက္ရင္ ဘယ္ႏွေကာင္ က်န္မလဲ။

လီလီ ။ ။ တစ္ေကာင္မွ မက်န္ပါဘူး ဆရာမ၊ ေသနတ္သံၾကားရင္ အားလုံး လန္႔ၿပီး ျပန္ေျပးၾကမွာပါ။

ဆရာမ။ ။ မဟုတ္ဘူးကြဲ႔၊ အေျဖမွန္က ေလးေကာင္က်န္တယ္တဲ႔။ ဒါေပမဲ႔ သမီးေတြးပုံကို ဆရာမ သေဘာက်တယ္။

လီလီ ။ ။ ေက်းဇူးပါ ဆရာမ၊ သမီးလည္း ဆရာမကို တစ္ခုေမးခ်င္တယ္။

ဆရာမ။ ။ ေမးပါ သမီး။

လီလီ ။ ။ အမ်ိဳးသမီးသုံးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္က ထမင္းခ်က္ေနတယ္၊ တစ္ေယာက္က မိတ္ကပ္လူးေနတယ္၊ တစ္ေယာက္က တီဗြီၾကည္႔ေနတယ္။ သူတို႔ သုံးေယာက္မွာ ဘယ္သူက အိမ္ေထာင္ရွင္လဲ။

ဆရာမ။ ။ ျဖစ္ႏိုင္တာကေတာ႔ ထမင္းခ်က္ေနသူဟာ အိမ္ေထာင္ရွင္ေပါ႔ ကြယ္။
လီလီ ။ ။ မဟုတ္ဘူး ဆရာမရဲ႕။ အေျဖမွန္က လက္ထပ္လက္စြပ္ ဝတ္ ထားသူတဲ႔၊ ဒါေပမဲ႔ ဆရာမေတြးပုံကို သမီးလည္း သေဘာက်တယ္။

ဆရာမနဲ႔ လီလီတို႔ ကြန္ဗာေဇးရွင္းကေတာ႔ ၿပီးသြားပါၿပီ၊ ေနာက္ေတြ႔မွပဲ ပညာရွင္လီလီေလးကို ေမးရမယ္....
ျမန္မာျပည္မွာ သမၼတေလာင္း သုံးေယာက္ရွိတယ္ သမီး။ သူတို႔ သုံးေယာက္ အနက္ ေထာင္ထြက္နဲ႔ တပ္ထြက္ကို ႏႈတ္လိုက္ရင္ ဘယ္ႏွေယာက္ က်န္မ လဲ လို႔။

Read more

"စားဘုန္း" ႏွင္႔ အရြယ္ယ္ကေပးသည္႔ သခၤန္းစာ(ေက်ာင္းတြင္းမွတ္စု)

ငယ္စဥ္က ဆရာ႔ ဆရာမ်ားစကားကို ၾကားရစဥ္ ရယ္စရာသေဘာမ်ိ်းျဖင္႔ မိန္ ႔ၾကသည္ဟု ထင္မိသည္။ ေပးဘုန္း၊ ေကၽြးဘုန္း၊ ေမးဘုန္း၊ စာဘုန္း စသည္ တို႔ျဖစ္သည္။ ေပးဘုန္း၊ ေကၽြးဘုန္း ဟူသည္ အေပးအကမ္းရက္ေရာေသာ ဆရာေတာ္မ်ား ဘုန္းႀကီးတတ္သည္၊ ေမးဘုန္းက သတင္းစကားေမးျခင္း၊ သာေၾကာင္းမာေၾကာင္း စသည္ေမးျမန္းေလ႔ ရွိျခင္းပင္။ ဤသည္ကလည္း ဘုန္းႀကီးျခင္းအေၾကာင္းတြင္ပါဝင္သည္၊ သာေၾကာင္းမာေၾကာင္း စ သည္ေျပာၾကားျခင္းျဖင္႔ ဒကာ၊ ဒကာမတို႔စိတ္ကို ၫြတ္ႏူးေစ၏။ "ကစၥိ ဘိကၡေဝ ခမနီယံ၊ ကစၥိ ယာပနီယံ" စေသာ ဘုရားရွင္၏ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ စကားတို႔သည္ ဤသေဘာအတိုင္းပဲ ျဖစ္ေပမည္။

သို႔ေသာ္ "စားဘုန္း" ဆိုသည္႔စကားကိုေတာ႔ မၾကာမီအခ်ိန္ အထိ ေကာင္းေ ကာင္း သေဘာမေပါက္ခဲ႔ပါ။ လူႀကီး ျဖစ္စမွာေတာ႔ ေရးေတးေတး သေဘာေပါက္သလို ရွိခဲ႔သည္။ ယခင္က စားရေသာကိစၥက လြယ္သည္ဟု ထင္သည္။ "စားဘုန္း" ႏွင္႔ စာေပကိုလည္း ဆက္စပ္ မၾကည္႔ႏိုင္ခဲ႔။

စာသင္သား ဘဝ၊ ရဟန္းငယ္ဘဝ မွာ လူေတြက ဘာပဲကပ္ကပ္ ကိုယ္ ႀကိဳက္ရာကို စားလိုက္သည္၊ မႀကိဳက္ဘူးဆိုလ်င္ တို႔လို႔ပင္ မၾကည္႔မိ။ အရြယ္ရလာေတာ႔ သူတို႔ခမ်ာ ခ်က္ထားရရွာတာဆိုသည္႔ အေတြး ဝင္ လာေတာ႔သည္။ အထူးသျဖင္႔ ကိုယ္တိုင္က လူႀကီးအေနနွင္႔ အိမ္မ်ားကို ဆြမ္းစားသြား႐သည္႔အခါ ရဟန္းမ်ား ဘုန္းေပးေလေလ ဒကာ၊ ဒကာမတို႔က ၾကည္ႏူးေလေလျဖစ္သည္ကို ကိုယ္ေတြ႔ ခံစားတတ္လာသည္။ အျပန္ အ လွန္ အားျဖင္႔ၾကည္႔လ်ွင္ ရဟန္းမ်ားက အားရပါးရ မဘုန္းေပးလ်င္ ၾကားထဲ က မ်က္ႏွာ ပူသလိုလိုျဖစ္လာသည္။

မႏၱေလးမွာ ေနစဥ္ ဆရာဘုန္းႀကီးက ဆြမ္းစားႏိုင္သည္႔ ရဟန္းတို႔ ကို ေရြး ၿပီးဆြမ္းစားေခၚသြားတတ္သည္႔ သေဘာကို ယခုမွ သေဘာေပါက္ မိသည္။ ဒကာ၊ ဒကာမတို႔စိတ္ကို ၫြတ္ႏူးေစလိုျခင္း သာ ျဖစ္ေပသည္။ ေမတၱာ ကရု ဏာ သေဘာပင္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာဒကာ၊ ဒကာမ၊ ျမန္မာဆရာေတာ္မ်ားၾကား၌ကား ျမန္မာ အစား အစာ မ်ားသာကပ္ၾကသျဖင္႔ အခက္အခဲက ထင္သေလာက္ မႀကီးလွဟုထင္သည္။ လူမ်ိဳးျခားမ်ား ကပ္ေသာဆြမ္းျဖစ္ေနလ်ွင္ ပို၍အခက္ႀကဳံရသည္။ ကိုယ္႔လ်ွာႏွင္႔ မကိုက္ေသာ္လည္း ခဲဖြယ္မ်ားျဖစ္သျဖင္႔ ႀကိတ္ကာ မွိတ္ကာ "ခဲ" ရသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ စလုံး ဒကာ၊ ဒကာမတို႔ကို "You do your best for cooking. Then, we will try our best for eating." ဟုသာ ေျပာရေလေ တာ႔သည္။

Image source : ေသာတုဇနပအို၀္းေပးblog

စားရေသာကိစၥက လြယ္သည္ဟု ယခု မထင္မိေတာ႔။ သူတို႔ စိတ္ၾကည္ႏူး မႈရေစရန္ သင္႔ရုံေတာ႔ မႀကိဳက္လည္း စားရေတာ႔သည္။ သူတပါးကို စိတ္ ၾကည္ႏူးမႈရေစလိုသျဖင္႔ ကုသိုလ္ေတာ႔ ျဖစ္တန္ရာ၏။ ဤအခ်က္ကို နား လည္ၾကသည္႔ နီးစပ္ေသာ ျမန္မာ ဒကာ၊ ဒကာမတို႔က ျမန္မာ အစားအစာ မ်ား ဘုန္းေပးရေအာင္ဆိုၿပီး အိမ္ပင္႔၍ မၾကာမၾကာ ကပ္ၾကသည္။ ထို ဆြမ္း မ်ိဳးကို သဒၶါဆြမ္း (သို႔) သနားဆြမ္းဟု ခပ္ေသာေသာ အမည္ေပးလိုက္သည္။

ထိုမွဆက္စပ္ၿပီး "စားဘုန္း" ႏွင္႔ စာေပကို ေလ႔လာၾကည္႔မိေတာ႔ ဘုရားရွင္ ကိုယ္တိုင္ က်င္႔သုံးခဲ႔သည္ကို ေတြ႔ရပါေတာ႔သည္။ ဤကား ပရိနိဗၺာန္ မစံဝင္ မီ ဘုန္းေပးခဲသည္႔ စုႏၷ၏ ဝက္ပ်ိဳသားဟင္းလ်ာပင္ ျဖစ္ေပသည္။ စာေပက စုႏၷကို ခ်ီးေျမွာက္လိုေသာေၾကာင္႔ဟုဆို၏။ ေခတ္စကားျဖင္႔ဆိုလ်င္ စုႏၷကို ဝမ္းသာေစလိုေသာေၾကာင္႔ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ မဟာကရုဏာ၏ ျပယုဂ္ တစ္ခု ပင္။
ယခု စားရေသာကိစၥက လြယ္သည္ဟု မထင္မိေတာ႔သလို "စားဘုန္း" အေၾကာင္းကိုလည္း သေဘာေပါက္မိသည္။ စာေပနဲ႔လည္း ညီ၏။ မႀကိဳက္ လွေသာ အစားအစာတို႔ကို သင႔္သလုိ လႉသူေက်နပ္ဖို႔ ဘုန္းေပးရာမွာ စာနာ မႈ၊ ခ်ီးေျမွာက္လိုမႈ၊ ငါႀကိဳက္မွ ငါစားမွာေပါ႔ ဆိုသည္႔ အတၱဗဟိုျပဳ အယူ အဆ ကို ေက်ာ္လြန္မႈ စသည္တို႔ ပါဝင္ေနသည္။
အထူးသျဖင္႔ ဘုန္းႀကီးလို၍ ဘုန္းေပးေနၾကျခင္း မဟုတ္ဆိုသည္ကို နား လည္လိုက္မိ၏။

Read more