အခန္း (၈)
အေနာက္နဲ႔ အျခား ( The West and the Rest )
စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းစံု အေရးအခင္းမ်ား - (3)
ေျမာက္ကိုရီးယားေတြရဲ႕ စစ္ေရးသေဘာထားက “ အေမရိကန္ေတြကို စစ္အင္အား စုစည္းခ်ိန္ မေပးနဲ႔၊ ေလေၾကာင္းတစ္ခြင္ကို မလႊမ္းမိုးမိေစနဲ႔၊ သူတုိ႔ လက္ဦးမႈ မရရွိေစနဲ႔၊ အေမရိကန္ အေသအေပ်ာက္နည္းနည္းနဲ႔ တုိက္ပြဲမၿပီးေစနဲ႔ ” ျဖစ္ပါတယ္။
အိႏၵိယရဲ႕ သခၤန္းစာက ပိုလို႔ေတာင္ တိက်ေနပါေသးတယ္။ “ ႏ်ဴးကလီးယားလက္နက္မရွိ ဘဲ အေမရိကန္နဲ႔ စစ္မျဖစ္နဲ႔ ” (Note-2)
ဒီသခၤန္းစာက အေနာက္မဟုတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စစ္တပ္အႀကီးအကဲေတြရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ စြဲေနပါတယ္။ ဒါေတြကို ၿခံဳငံုၿပီး အက်ိဳးသင့္ အေၾကာင္းသင့္ေျပာေတာ့ “ မင္းမွာ အဏုျမဴလက္နက္ ပိုင္ဆုိင္ထားရင္ အေမရိကန္ေတြ လာမတုိ္က္ေတာ့ဘူး ” ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေလာရင့္ ဖရီးဒ္မန္း ( Lawrence Freedman ) က ဒီလုိ ေလ့လာသံုးသပ္တယ္ “ ကမၻာ့ႏုိင္ငံေရးစနစ္ အကြဲအၿပဲကိစၥမွာ ခါတုိင္းလုိ ႏုိင္ငံေရးအင္အား တုိးျမွင့္တာထက္ အဏုျမဴလက္နက္ေတြက ပိုၿပီး အခရာ က်လာတယ္။ အဏုျမဴလက္နက္ေၾကာင့္ တစ္ခ်ိန္က အင္အားႀကီးႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အခန္းက႑လည္း ေသးငယ္သြားတယ္၊ စစ္ေအးလြန္ကာလ အေနာက္တိုင္းရဲ႕ အဏုျမဴလက္နက္အခန္းက႑ဟာ စစ္ေအးကာလ အတြင္းနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဖက္ ျဖစ္ေနတယ္။ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ သမား႐ုိးက်စစ္အင္အားနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ရင္ အားနည္းေနတဲ့ အေနာက္ရဲ႕စစ္အင္အားကို အဏုျမဴလက္နက္နဲ႔ ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္ခဲ့တယ္ လုိ႔ ကာကြယ္ေရး ၀န္ႀကီးေဟာင္း လက္(စ္) လက္(စ္)ပင္ ( Les Aspin ) က ေထာက္ျပခဲ့တယ္။ စစ္ေအးကာလတြင္းမွာ အႏုျမဴလက္နက္ေတြဟာ စစ္အင္အားကို ၫွိေပးလုိက္တဲ့အရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ( The equalizer ) (Note 3)
"ဒါေပမဲ့ စစ္ေအးလြန္ကာလထဲမွာေတာ့ အေမရိကန္ဟာ သမား႐ုိးက်စစ္အင္အားမွာ ဘယ္သူနဲ႔မွ ယွဥ္လုိ႔ မရေအာင္ အားေကာင္းေနတယ္။ ဒီေတာ့ အႏုျမဴလက္နက္ ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကို စိန္ေခၚသူေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီတစ္ခါ စစ္အင္အား တန္းၫွိခံရမယ့္သူေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကိုယ္တုိင္ ျဖစ္လာေနတယ္" လို႔ အက္စ္ပင္က ဆက္လက္ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။
သူတုိ႔ကိုယ္သူတုိ႔ ကာကြယ္ေရးအတြက္ ႐ုရွားက အႏုျမဴလက္နက္ ပိုင္ဆုိင္ဖုိ႔ အစီအစဥ္ေတြ ခ်မွတ္လာတာ၊ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ ယူကရိန္းဆီကေန ထပ္ေဆာင္း အေ၀းပစ္ ဒုန္းက်ည္ေတြ၊ ဗံုးက်ဲေလယဥ္ေတြ ၀ယ္ယူဖုိ႔ စီစဥ္ခဲ့တာဟာ အံ့ၾသစရာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ “ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ေတြတုန္းက ႐ုရွားကို ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ေျပာခဲ့သမွ် အခု သူတုိ႔က ျပန္ေျပာေနတာကို ၾကားေနရပါတယ္၊ အခု ႐ုရွားေတြေျပာေနတာက ‘ အေမရိကန္ေတြရဲ႕ သမား႐ုိးက် စစ္အင္အားသာလြန္မႈကို ကာမိေအာင္ အႏုျမဴလက္နက္ ပိုင္ဆုိင္ထားဖုိ႔ လိုတယ္’ ဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ အေမရိကန္ လက္နက္ကၽြမ္းက်င္သူတစ္ေယာက္က သံုးသပ္ျပပါတယ္။ ဆန္႔က်င္ဖက္ျဖစ္ေနပံုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ စစ္ေအးကာလအတြင္းမွာ အေမရိကန္က ကိုယ့္ကိုယ္ကို ခုခံကာကြယ္ေရး အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ အႏုျမဴလက္နက္ စတင္မသံုးစြဲေရး၀ါဒကို စြန္႔လႊတ္ဖုိ႔ ျငင္းဆန္ခဲ့တယ္။ စစ္ေအးလြန္ ကာထဲေရာက္ေတာ့ ႐ုရွားကလည္း အႏုျမဴစတင္မသံုးစြဲေရး ( not- fint-use ) ၀ါဒကို ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ ပယ္ဖ်က္ခဲ့တယ္။
တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ တ႐ုတ္ျပည္ကလည္း စစ္ေအးလြန္ကာလ ခုခံကာကြယ္ေရးအတြက္ ကန္႔သတ္ထားတဲ့ အႏုျမဴနည္းပညာေတြကို တုိးတက္လာေအာင္ ႀကိဳးစားလာေနရင္း ၁၉၆၄ ခုႏွစ္က ထားရွိခဲ့တဲ့ အႏုျမဴစတင္မသံုးစြဲေရး ၀န္ခံကတိက၀တ္အေပၚ ေမးခြန္းေတြ ထုတ္လာသလို ဒီအေပၚ အေလးအနက္ထားမႈလည္း ေလ်ာ့ပါးလာေနတယ္။ (Note-4) သူတုိ႔သာ အႏုျမဴလက္နက္ေတြ၊ အစုလုိက္အၿပံဳလိုက္ ဖ်က္ဆီးေရး လက္နက္ႀကီးေတြ ပိုင္ဆုိင္ သြားၾကမယ္ဆုိရင္ အျခားပဓာနႏုိင္ငံေတြ၊ ေဒသတြင္းအင္အားႀကီးႏုိင္ငံေတြကလည္း ဒီလမ္းအတုိင္း လုိက္လာ ၾကမယ့္ အေနအထားမွာရွိေနပါတယ္။ ဒီလုိလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ အေနာက္ရဲ႕ သမား႐ုိးက် စစ္အင္အားသံုးစြဲလာမႈကို ခုခံကာကြယ္ဖုိ႔ အင္အားအေကာင္းဆံုး ျပင္ဆင္ထားရာ ေရာက္ပါတယ္။
အႏုျမဴလက္နက္ေတြဟာ အေနာက္ကို တုိက္႐ုိက္လည္း ၿခိမ္းေျခာက္လာႏုိင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ ႐ုရွားတုိ႔မွာ ဥေရာပနဲ႔ ေျမာက္အေမရိကအထိေရာက္ေအာင္ ပစ္လုိ႔ရတဲ့ ႏ်ဴးကလီးယားထိပ္ဖူးတပ္ အေ၀းထိန္း ဒုံးက်ည္ေတြ ပိုင္ဆုိင္ေနၾကပါၿပီ္။ ေျမာက္ကိုရီးယား၊ ပါကစၥတန္နဲ႔ အိႏၵိယတုိ႔ကလည္း ပိုၿပီး ေ၀းေ၀းေရာက္ေအာင္ ပစ္ႏုိင္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနၾကသလုိ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ အေနာက္ကို ပစ္ခတ္ႏုိင္မယ့္ အဆင့္အထိ ေရာက္လာပါလိမ့္မယ္။ ဒါအျပင္ ႏ်ဴးကလီးယားလက္နက္ကို အျခားနည္းလမ္းေတြနဲ႔လည္း အသံုးျပဳလာႏုိင္ပါတယ္။ စစ္အင္အားကို အထူးျပဳ ေလ့လာသူေတြကေတာ့ အၾကမ္းဖက္လႈပ္ရွားမႈ၊ ေျပာက္ၾကားတုိက္ပြဲလို သာမန္စစ္ပြဲ အေသးေလးေတြကေန အကန္႔အသတ္တခ်ိဳ႕နဲ႔ စစ္ပြဲအလတ္စားေတြ၊ ေနာက္ဆံုး သမား႐ုိးက် စစ္အင္အားကေန အႏုျမဴစစ္ပြဲအထိ ျဖစ္လာႏုိင္ေျခေတြ ရွိလာလိမ္႔မယ္လို႔ ေလ့လာခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ သမုိင္းေၾကာင္းအရ အၾကမ္းဖက္၀ါဒီေတြမွာ သမား႐ုိးက်စစ္အင္အား မပိုင္ဆိုင္တဲ့အတြက္ လက္နက္အင္အား မေတာင့္တင္းပါဘူး။ ဒုတိယကမၻာစစ္ကတည္းက အႏုျမဴလက္နက္ဟာ သမား႐ုိးက် စစ္အင္အား အားနည္းမႈကို ကာမိေအာင္ ေထေပးတဲ့ လက္နက္ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ အတိတ္တုန္းကဆုိရင္ အၾကမ္းဖက္သမားေတြဟာ အၾကမ္းဖက္မႈကို အတုိင္းအတာတစ္ခုအထိသာ လုပ္ႏုိ္င္တယ္၊ ဟုိဟိုဒီဒီက လူနည္းစုကိုပဲ သတ္ျဖတ္ႏုိင္၊ ပစၥည္း အနည္းငယ္ကိုသာ ဖ်က္ဆီးႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ဖုိ႔ အလြန္အင္အားႀကီးတဲ့ စစ္အင္အား လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ လူနည္းစု အၾကမ္းဖက္သမားေတြက ႀကီးႀကီးမားမား အၾကမ္းဖက္မႈ၊ ဖ်က္ဆီးမႈေတြ ျပဳလုပ္လာႏိုင္စရာ ရွိပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္၀ါဒနဲ႔ အႏုျမဴလက္နက္ မပူးေပါင္းမိေသးျခင္းဟာ အေနာက္မဟုတ္တဲ့ အၾကမ္းဖက္၀ါဒီေတြအတြက္ အားနည္းခ်က္ျဖစ္ၿပီး အဲဒီႏွစ္ခုသာေပါင္းမိသြားရင္ အားေကာင္းလာပါလိမ့္မယ္။
စစ္ေအးလြန္ကာလထဲမွာေတာ႔ အစၥလာမ္မစ္ႏုိ္င္ငံေတြနဲ႔ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ႏုိင္ငံေတြဟာ အစုလုိက္အၿပံဳလုိက္ ပ်က္စီးႏုိင္တဲ့ လက္နက္ႀကီးေတြ ပိုမုိအားေကာင္းလာေအာင္ ႀကိဳးစားလာေနၾကသလို ဒီလက္နက္ေတြ အသံုးျပဳဖို႔ နည္းလမ္းေတြကိုလည္း တီထြင္ႀကံဆလာေနၾကတယ္။ ပါကစၥတန္နဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားႏုိင္ငံေတြမွာ အႏုျမဴလက္နက္ အနည္းငယ္ ပိုင္ဆုိင္ေနၿပီး မပိုင္ဆုိင္ေသးဘူးဆိုရင္ေအာင္ အခ်ိန္တုိအတြင္းမွာ ပုိင္ဆုိင္လာဖုိ႔ ရွိေနပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အေ၀းပစ္ဒုန္းၾကည္ေတြ ပိုင္ဆုိင္ဖုိ႔နဲ႔ အသံုးျပဳနည္းလမ္းေတြကို ရရွိဖုိ႔ ႀကိဳးစားရွာေဖြေနၾကတယ္။ အီရတ္မွာ ဓာတုလက္နက္စြမ္းရည္ေတြ ပိုင္ဆုိင္ေနၿပီး ဇီ၀လက္နက္နဲ႔ အႏုျမဴလက္နက္ေတြ ပို္င္ဆုိင္ဖုိ႔လည္း အသည္းအသန္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကတယ္။ အီရန္ကလည္း အႏုျမဴလက္နက္ ပိုင္ဆုိင္ေရးအတြက္ စီမံကိန္းေတြ အႀကီးအက်ယ္ေရးဆြဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသလို ဒီလက္နက္ေတြ အသံုးျပဳေရး နည္းလမ္းေတြကိုလည္း တုိးခ်ဲ႕ရွာေဖြ လာေနၾကတယ္။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွာ (အီရန္သမၼတ) ရပ္(စ္)ဆန္ဂ်ာနီ ( Rafsanjani ) က တိတိလင္းလင္း ေၾကျငာခဲ့တယ္။ “ အီရန္ေတြဟာ တုိက္ခုိက္ဖုိ႔အတြက္ေရာ ကာကြယ္ဖုိ႔အတြက္ပါ ဓာတုလက္နက္၊ ဇီ၀လက္နက္နဲ႔ ေရဒီယို သတၳဳႂကြလက္နက္ေတြ ျပည့္ျပည့္စံုစံု တပ္ဆင္ထားၾကရမယ္။ ” ေနာက္သံုးႏွစ္ၾကာေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ဒုတိယသမၼတက အစၥလာမ္မစ္ အစည္းေ၀းမွာ “အစၥေရးက အႏုျမဴလက္နက္ ပိုင္ဆုိင္ဖုိ႔ ဆက္လက္ႀကိဳးစားေနတယ္။ ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ မြတ္စလင္ေတြလည္း ကုလသမဂၢရဲ႕ လက္နက္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ေပၚလစီကို ေဘးဖယ္ထားၿပီး အႏုျမဴလက္နက္ ပို္င္ဆုိင္ဖုိ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ၾကရမယ္” လုိ႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ၁၉၉၂ နဲ႔ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ အေမရိကန္ ထိပ္တန္းေထာက္လွမ္းေရးအေရာရွိက အီရန္ဟာ အႏုျမဴလက္နက္ တပ္ဆင္ႏုိင္ဖုိ႔ ႀကိဳးစား လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လုိ႔ ေျပာခဲ့ၿပီး ၁၉၉၅ ခုေရာက္ေတာ့ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး ၀ါရင့္ ခရစၥတုိဖာ (Worren Christopher ) က “ ဒီေန႔ အီရန္ဟာ အႏုျမဴလက္နက္ တုိးခ်ဲ႕ျခင္းအားျဖင့္ အက်ိဳးမဲ့ အားထုတ္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေန တယ္” လို႔ ဘြင္းဘြင္းႀကီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အႏုျမဴလက္နက္ တိုးတက္ဖြ႔ံၿဖိဳးဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနတဲ့ ႏုိင္ငံေတြထဲမွာ လစ္ဗ်ား၊ အယ္(လ္)ဂ်ီးရီးယား နဲ႔ ေဆာ္ဒီအာေရးဗ်တုိ႔ ပါ၀င္ပါတယ္။
အလီမာ(ဇ္)႐ူးရဲ႕ ကဗ်ာဆန္ဆန္ေ၀ါဟာရက “ လျခမ္းဟာ မိႈပြင့္သ႑န္ တိမ္တုိ္က္ (မီးခိုးလံုး) ရဲ႕ အထက္မွာ ရွိတယ္ ” ျဖစ္ၿပီး ( အစၥလာမ္ကမၻာရဲ႕ အႏုျမဴ ပိုင္ဆုိင္မႈဟာ ) အေနာက္အျပင္ အျခားႏိုင္ငံေတြကိုပါ ၿခိမ္းေျခာက္ ေနႏို္င္ပါတယ္။ အစၥလာမ္ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္း (ထဲက အႏုျမဴလက္နက္) ဟာ “အေရွ႕အာရွထဲက အိႏၵိယ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းနဲ႔ တစ္ဖက္၊ အေရွ႕အလယ္ပို္င္းက ဂ်ဴး စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းနဲ႔တစ္ဖက္ အႏုျမဴလက္နက္ ပစ္ခတ္တမ္း ” ကစားလာႏိုင္စရာေတာင္ ရွိေနပါတယ္။ (Note-5)
- ဆက္ရန္
ဇင္ေဝေသာ္
(1) http://tiny.cc/8kkwnx
(2) http://tiny.cc/pyrxnx
