အခန္း (၈)
အေနာက္နဲ႔ အျခား ( The West and the Rest )
စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းစံု အေရးအခင္းမ်ား
"အႏၱရာယ္အႀကီးမားဆံုး ပဋိပကၡေတြဟာ ေမာက္မာတဲ့ အေနာက္တုိင္း၊ သည္းခံ မႈမရွိတဲ့ အစၥလာမ္နဲ႔ ယံုၾကည္မႈလြန္ကဲတဲ့ တ႐ုတ္တုိ႔ အၾကားမွာ ျဖစ္ပြားဖို႔ မ်ားေနပါတယ္"
"ဒီမုိကေရစီကုိ ေထာက္ခံ အားေပးေပမဲ့ အစၥလာမ္စာအုပ္ႀကီးသမားေတြ အာဏါ ရလာေတာ့ ဒီမုိကေရစီကိစၥကို ေနာက္လ်ိဳထားတယ္။ အီရန္နဲ႔ အီရတ္ကိုေတာ့ လက္နက္ထိမ္းခ်ဳပ္ေရးအေၾကာင္း ၾသ၀ါဒေတြ ေခၽြတယ္။ အစၥေရးကိုက်ေတာ့ ဒီလို မဟုတ္ျပန္ဘူး" (ဟန္တင္တန္)
*******************************************************
အေနာက္တုိင္း တစ္ကမၻာလံုးဆုိင္ရာ အယူအဆ
( Western Universalism )
ေခတ္သစ္ကမၻာႀကီးထဲရွိ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္း မတူညီတဲ့ ႏုိင္ငံေတြ၊ အုပ္စုေတြၾကား က ဆက္ဆံေရးဟာ နီးနီး စပ္စပ္မရွိႏုိင္တဲ့အျပင္ အေျခအေန တင္းမာမႈေတြ မၾကာမၾကာ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ိဳ႕ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္း ေတြၾကားက ဆက္ဆံေရးကေတာ့ အမ်ားထက္ပဋိပကၡအသြင္ ပိုေဆာင္ေနပါလိမ့္မယ္။ ေဒသ တြင္းအဆင့္မွာ အၾကမ္းဖက္မႈအမ်ားဆံုး ျဖစ္ပြားႏုိင္တာက အစၥလာမ္ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ အိမ္နီးခ်င္း ေအာ္သိုေဒါက္(စ္)၊ ဟိႏၵဴ၊ အာဖရိကန္န႔ဲ အေနာက္တုိင္း ခရစ္ယန္ႏုိင္ငံေတြၾကားမွာ ျဖစ္ပြားပါလိမ့္မယ္။
တစ္ကမၻာလံုးဆုိင္ရာ အဆင့္မွာေတာ့ အေနာက္နဲ႔ အေနာက္မဟုတ္တဲ့ ႏုိင္ ငံေတြၾကား (the west and the rest) မွာ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားႏုိင္ၿပီး အတင္း မာဆံုး ပဋိပကၡေတြကေတာ့ မြတ္စလင္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ အာရွႏုိင္ငံ ေတြက တစ္ဖက္၊ အေနာက္ကတစ္ဖက္၊ ဒီႏွစ္ဖက္ၾကားမွာ ျဖစ္ပြားပါလိမ့္မယ္။ အနာဂတ္ရဲ႕ အႏၱရာယ္အႀကီးမားဆံုး ပဋိပကၡေတြဟာ ေမာက္မာတဲ့ အေနာက္တုိင္း၊ သည္းခံ မႈမရွိတဲ့ အစၥလာမ္နဲ႔ ယံုၾကည္မႈလြန္ကဲတဲ့ တ႐ုတ္တုိ႔ အၾကားမွာ ျဖစ္ပြားဖို႔ မ်ားေနပါတယ္။
စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းႀကီးေတြၾကားမွာ အေနာက္တုိင္း စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းဟာ အျခား စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းေတြအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈႀကီးမားတဲ့ စီဗီလုိက္ေဇးရွင္း ႀကီး တစ္ခုျဖစ္သလုိ ဆုိးက်ိဳးေတြလည္း ရွိေနတတ္ျပန္ပါတယ္။ အေနာက္ရဲ႕ အင္အား၊ ယဥ္ေက်းမႈ ( Power and culture ) နဲ႔ အျခားႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အင္အား ယဥ္ေက်းမႈၾကားက ဆက္ဆံေရးဟာ ကမၻာ့စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းႀကီးေတြၾကားမွာ စိမ့္၀င္ပ်ံ႕ႏွ႔ံေနပါလိမ့္မယ္။ အျခား စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းေတြရဲ႕ အင္အားက တုိးတက္ လာေတာ့ အေနာက္ယဥ္ေက်းမႈ လႊမ္းမိုးထားႏိုင္ျခင္းကလည္း အားေလ်ာ့လာ တယ္။ အေနာက္မဟုတ္တဲ့ လူေတြကလည္း သူတုိ႔ကိုသူတုိ႔ ယံုၾကည္မႈေတြ ပိုခိုင္မာလာၿပီး သူတုိ႔ကိုယ္ပိုင္ ယဥ္ေက်းမႈေတြ အားေကာင္းလာေအာင္ ႀကိဳးစား လာေနၾကတယ္။ အေနာက္နဲ႔ အေနာက္မဟုတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြအၾကား အဓိကျပႆနာက သဟဇာတမျဖစ္ျခင္း၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ အေနာက္ယဥ္ေက်းမႈကို တစ္ကမၻာလံုးဆုိင္ရာ ယဥ္ေက်းမႈျဖစ္လာေအာင္ အေမရိကန္ေတြက ႀကိဳးစား အားထုတ္ျခင္းနဲ႔ သူတုိ႔ စြမ္းရည္ေတြ က်ဆင္းလာေနျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ ပ်ိဳလဲသြားတဲ့ေနာက္ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီဟာ ကမၻာနဲ႔ခ်ီၿပီး ေအာင္ ပြဲခံလိုက္ႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ကမၻာလံုးက်င့္သံုးဖုိ႔ သင့္ေလ်ာ္တယ္ ဆုိတဲ့ အျမင္နဲ႔ သူတုိ႔ႏိုင္ငံေရး အယူ၀ါဒကို ေရွ႕တန္းတင္၊ အားသစ္ေလာင္းမိရာ က ျဖစ္ပြားလာတဲ့ သဟဇာတမက်မႈ (အဆီအေငၚ မတည့္မႈ) ႀကီးျဖစ္ပါတယ္။ အေနာက္ အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံဟာ ဒီမိုကေရစီ၊ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး၊ အာဏါအကန္႔အသတ္သာပိုင္ဆိုင္တဲ့အစိုးရ၊ လူ႔အခြင့္အေရး၊ ပုဂၢလိက၀ါဒနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမုိးေရး စတဲ့ အေနာက္တုိင္းရဲ႕ တန္ဖုိးေတြကို အေနာက္ မဟုတ္ တဲ့ ႏုိင္ငံေတြလည္း က်င့္သံုးသင့္တယ္။ သူတုိ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြကိုလည္း အေနာက္ရဲ႕ တန္ဖုိးေတြနဲ႔အညီ ပံုစံသြင္းယူသင့္တယ္လို႔ ယဥ္ေက်းမႈပ်ံ႕ပြားေရးကို အၿမဲႀကိဳးစားေနတတ္တယ္။ အျခားစီဗီလို္က္ေဇးရွင္းေတြထဲရွိ အနည္းစုႏုိင္ငံေတြ က ဒါကိုလက္ခံႀကိဳဆုိၿပီး ဒီတန္ဖုိးေတြကိုလည္း ျမင့္လာေအာင္ အားထုတ္ၾက ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမ်ားစုရဲ႕ ဒီတန္ဖုိးေတြ အေပၚ သေဘာထားကေတာ့ သံသ ယေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဖက္ဆီကို ဦးတည္ေနပါတယ္။ အေနာက္ရဲ႕ တစ္ကမၻာလံုး ဆုိင္ရာ အယူ၀ါဒဟာ အေနာက္မဟုတ္တဲ႔ အျခားသူေတြအတြက္ေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈနယ္ခ်ဲ႕ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
လက္ရွိအေနအထားအတုိင္းတည္ၿမဲေနဖုိ႔ အေနာက္က ႀကိဳးစားေနသလုိ ဆက္ လက္ၿပီးေတာ့လည္း ႀကိဳးစားေနလိမ့္မယ္။ ဒီ အက်ိဳးစီးပြားေတြဟာ ကမၻာ့မိသားစု တစ္ခုလံုး ( World Community ) ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားလို႔ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆုိရင္း သူတို႔အက်ိဳးစီးပြားကို ေရာင္ျပန္ဟပ္ေစ၊ တစ္ကမၻာလံုးဆုိင္ရာ တရား၀င္ အသိ အမွတ္ျပဳမႈကို ျဖစ္ေစဖုိ႔အတြက္ လြတ္လပ္ေသာကမၻာ ( Free World ) ဆုိတဲ့ စကားလံုးေနရာမွာ ကမၻာ့မိသားစုဆုိတဲ့ ( World community ) စကားလံုးနဲ႔ အစားထုိးလာပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြဟာ သူတုိ႔လႊမ္းမုိး ထားတဲ့ တစ္ကမၻာလံုး ဆုိင္ရာ စီးပြားေရးစနစ္ထဲကို အေနာက္မဟုတ္ တဲ့ ႏုိင္ ငံေတြပါ ပါ၀င္ပူးေပါင္းလာၾကဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။
အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေငြေၾကးရန္ပံုေငြအဖြဲ႔ ( IMF – International Morretary Fund ) နဲ႔ အျခားႏုိင္ငံတကာ စီးပြားေရးအဖြဲ႔ေတြကေနတဆင့္ စီးပြားေရး အက်ိဳး အျမတ္အတြက္ ႀကိဳးစားေနၾကသလုိ သင့္ေတာ္မယ္ထင္တဲ့ အခ်ိဳ႕ေပၚလစီေတြကို အျခားႏုိင္ငံေတြကပါ လုိက္နာက်င့္သံုးလာၾကဖုိ႔လည္း ဖိအားေတြေပးလာေန ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ အေနာက္မဟုတ္တဲ့ လူေတြအထဲမွာေတာ႔ ဘ႑ာေရး ၀န္ႀကီးေတြနဲ႔ က်န္လူနည္းစုကသာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေငြေၾကး ရံပံုေငြအဖြဲ႔ ကို ေထာက္ခံၾကပါလိမ့္မယ္။ က်န္တဲ့လူတုိင္းလိုလုိကေတာ့ ဒါကို သေဘာတူၾက မယ္ မဟုတ္ပါ ဘူး။ သူတုိ႔ကဆုိရင္ ေဂ်ာ္ဂီအာဘာေတာ့(ဗ္)ရဲ႕ IMF အရာရွိေတြ အေပၚ သတ္မွတ္လိုက္တဲ့ စကားကိုေတာင္ သေဘာ တူၾကပါလိမ့္မယ္။
“IMF အရာရွိေတြဟာ လူထုရဲ႕ေငြေၾကးကို အလြဲသံုးစားျပဳဖုိ႔ ဆႏၵေတြျပင္းပ်၊ ဒီမုိကေရစီမက်၊ စည္းစနစ္မက်တဲ့ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ ဥပေဒေတြကို ထုတ္ျပန္၊ သူမ်ားတကာရဲ႕ စီးပြားေရးလြတ္လပ္ခြင့္ကို ခ်ဳပ္ျခယ္ေနတဲ့ ေဘာ္ရွီဗစ္ လက္သစ္ေတြသာ ျဖစ္တယ္ ” Note-1
အေနာက္တုိင္းရဲ႕ မူနဲ႔ လက္ေတြ႔က်င့္သံုးမႈ ကြာဟခ်က္ကို ေထာက္ျပဖုိ႔ အေနာက္ မဟုတ္တဲ့လူေတြက ပါးစပ္ မတြန္႔ၾကဘူး။ "အေယာင္ေဆာင္" "မွ်မွ်တတမရွိ" "ဒါက ဒီလိုရွိပါတယ္” စတဲ့ ထိကပါးရိကပါး ေ၀ါဟာရေတြဟာ တစ္ကမၻာလံုး ဆုိင္ ရာ၀ါဒီေတြ ေပးဆပ္လိုက္ရတဲ့ အရင္းအႏွီးေတြပါ။ ဒီမုိကေရစီကုိေတာ့ ေထာက္ခံ အားေပးတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစၥလာမ္စာအုပ္ႀကီးသမားေတြ အာဏါရလာေတာ့ ဒီမုိ ကေရစီကိစၥကို ေနာက္လ်ိဳထားတယ္။ အီရန္နဲ႔ အီရတ္ကိုေတာ့ လက္နက္ ထိမ္း ခ်ဳပ္ေရးအေၾကာင္း ၾသ၀ါဒေတြ ေခၽြတယ္။ အစၥေရးကိုက်ေတာ့ ဒီလို မဟုတ္ျပန္ ဘူး။ လြတ္လပ္စြာကုန္္သြယ္ခြင့္ကိုေတာ့ စီးပြားေရးလိုတရစနစ္တစ္ခုလို အမႊမ္း တင္ၿပီး စုိက္ပ်ဳိးေရးကိုက်ေတာ့ ဘာမွ မေျပာျပန္ဘူး။ တ႐ုတ္ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး ကိစၥကိုပံုႀကီးခ်ဲ႕ေပမဲ့ ေဆာ္ဒီအာေရးဗ်ကိုက်ေတာ့ ေရငံုႏႈတ္ပိတ္ေနျပန္ေရာ၊ ေရနံ ခ်မ္းသာတဲ့ ကူ၀ိတ္အေပၚ က်ဴးေက်ာ္လာသမွ်ကို ေခါင္းခံေျဖရွင္းေပးၿပီး ေရနံမရွိ တဲ့ ေဘာ့စနီးယန္းေတြအေပၚ က်ဴးေၾကာ္လာမႈေတြကိုက်ေတာ့ လက္ပိုက္ၾကည့္ေနျပန္တယ္။ တစ္ကမၻာလံုးအဆင့္ရွိ မူ၀ါဒကိုလက္ေတြ႔ က်င့္သံုး ရာမွာ အဆင့္အတန္းခြဲျခားမႈဟာ ေရွာင္လြဲလုိ႔မရတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေရးလြတ္လပ္မႈရၿပီးတဲ့ေနာက္ အေနာက္မဟုတ္တဲ့ႏုိင္ငံေတြဟာ အေနာက္ရဲ႕ စီပြားေရး၊ စစ္ေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ လႊမ္းမုိးထားျခင္းကေနလည္း လြတ္ေျမာက္ခ်င္လာၾကတယ္။ အေရွ႕အာရွ အဖြဲ႔အစည္းေတြဆုိရင္ စီးပြားေရး အရ အေနာက္နဲ႔တန္းၫွိဖုိ႔ လမ္းေၾကာင္းေပၚေရာက္ေနၾကပါၿပီ။ အာရွႏုိင္ငံေတြနဲ႔ အစၥလာမ္ႏုိင္ငံေတြ ကလည္း စစ္ေရးအရ အေနာက္နဲ႔အင္အားၫွိဖုိ႔ ျဖတ္ လမ္းနည္းေတြ ရွာေဖြေနၾကတယ္။ အေနာက္ စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းရဲ႕ တစ္ကမၻာလံုး ဆုိင္ရာ အယူ၀ါဒ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္၊ အေနာက္ရဲ႕ အင္အားက်ဆင္းဆုတ္ယုတ္လာ မႈနဲ႔ အျခားစီဗီလိုက္ ေဇးရွင္းေတြရဲ႕ သူတုိ႔ယဥ္ေက်းမႈကို ျပန္လည္အင္အားျဖည့္ လာမႈေတြေၾကာင့္ အေနာက္နဲ႔ အေနာက္မဟုတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြအၾကား ဆက္ ဆံေရးကေတာ့ ေယဘုယ်အားျဖင့္ မေခ်ာေမြ႔ဖုိ႔ ေသခ်ာေနပါတယ္။ ဆက္ဆံေရးေတြရဲ႕ တင္းမာမႈအတုိင္းအဆေတြကေတာ့ သိသိသာသာကြဲျပားေနၿပီး ျဖစ္ႏုိင္ေျခ သံုးမ်ိဳးရွိေနပါတယ္။
တစ္။ စိန္ေခၚလာေနတဲ့ အစၥလာမ္၊ တ႐ုတ္ စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းေတြနဲ႔ အေနာက္ရဲ႕ ဆက္ဆံေရးဟာ အထစ္အေငါ့ေတြ အၿမဲရွိေနႏုိင္ၿပီး တစ္ခါတစ္ခါ အလြန္ တင္းမာတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးကိုေတာင္ ေရာက္သြားႏုိင္ေျခ ရွိပါတယ္။
ႏွစ္။ အေနာက္နဲ႔ လက္တင္အေမရိက၊ အာဖရိက၊ အေနာက္ကို မွီခုိေနရတဲ့ စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းငယ္ေလး ေတြရဲ႕ၾကားမွာေတာ့ မဆုိစေလာက္ ျပႆနာေလးေတြပဲ ရွိပါမယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ အေနာက္နဲ႔ လက္တင္ အေမရိက ဆက္ဆံေရးမွာပါ။
သံုး။ ႐ုရွား၊ ဂ်ပန္နဲ႔ အိႏၵိယတုိ႔ရဲ႕ အေနာက္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးကေတာ့ အထက္ႏွစ္ခုရဲ႕ အၾကားမွာပဲ ရွိေန မယ့္သေဘာပါ။ ပူးေပါင္းမႈေတြရွိနိုင္သလို ပဋိပကၡေတြလည္း ရွိႏိုင္တယ္။ အဲဒီ စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းသံုးခုဟာ တစ္ခါတခါ စိန္ေခၚသူ စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းေတြ (တ႐ုတ္နဲ႔ အစၥလာမ္)နဲ႔ ေပါင္းသလုိ တစ္ခါတခါ အေနာက္နဲ႔လည္း ေပါင္းလာႏိုင္ ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ တစ္ဖက္ကအေနာက္၊ အျခားတစ္ဖက္က အစၥလာမ္နဲ႔ တ႐ုတ္ စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းၾကားမွာ “ ေလယူရာယိမ္း-Swing ” စီဗီလိုက္ေဇးရွင္းေတြ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။
